Gửi bình luận
Từ chỗ lạc hậu so với F-22, Trung Quốc phát triển tiêm kích tàng hình J-20 chỉ trong 15 năm, khiến Lầu Năm Góc bất ngờ và buộc phải điều chỉnh chiến lược.
Năm 1996, không quân Trung Quốc vẫn chủ yếu dựa vào các chiến đấu cơ đời cũ như J-6 và J-7. So với F-22 Raptor, chiến đấu cơ tàng hình tiên tiến của Mỹ, khoảng cách công nghệ giữa hai bên thực sự cách biệt một trời một vực.
Toàn bộ lực lượng không quân Trung Quốc khi đó đối mặt với sự thua kém nghiêm trọng về trình độ kỹ thuật và hệ thống hỗ trợ chiến đấu, trong khi ngành công nghiệp hàng không trong nước vẫn đang trong giai đoạn dò dẫm phát triển, thiếu nền tảng độc lập về thiết kế, chế tạo và tích hợp hệ thống.
Tuy nhiên, chỉ 15 năm sau, vào ngày 11/1/2011, một chiến đấu cơ tàng hình màu xám bạc bất ngờ xuất hiện trên bầu trời Thành Đô và thực hiện chuyến bay thử kéo dài 18 phút.
Sự kiện này diễn ra đúng vào thời điểm Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates đang thăm Bắc Kinh, trở thành một cú sốc chiến lược đối với giới quân sự toàn cầu.
Làm thế nào mà Trung Quốc có thể phát triển và bay thử thành công một chiến đấu cơ thế hệ thứ năm mà không bị phát hiện? Đằng sau sự kiện này là một hành trình phát triển âm thầm, được tổ chức ở mức độ bảo mật gần như tuyệt đối.
Hành trình phát triển thầm lặng nhưng quyết đoán
Ngay từ năm 2001, Viện Thiết kế Máy bay Thành Đô đã âm thầm công bố một số tài liệu học thuật về khí động học của tiêm kích tàng hình. Dù chưa hoàn thiện hình dạng tổng thể, định hướng thiết kế đã dần hình thành.
Dự án chính thức được khởi động vào năm 2007, do kỹ sư trưởng Dương Vĩ phụ trách. Ông là người trực tiếp dẫn dắt thiết kế tổng thể J-20. Toàn bộ quy trình thiết kế được thực hiện trên nền tảng mô hình số 3D, hoàn toàn không sử dụng bản vẽ giấy. Dữ liệu được mã hóa trong toàn bộ quá trình truyền tải và lưu trữ.
Các biện pháp bảo mật được áp dụng ở mức gần như tuyệt đối: cửa kính xe chở linh kiện được dán màng kim loại để ngăn rò rỉ tín hiệu điện từ, điện thoại bắt buộc phải cất vào tủ khóa, linh kiện được phủ ba lớp bạt khi vận chuyển.
Ngay cả ảnh chụp vệ tinh khu nhà máy cũng được ngụy trang khéo léo. Những bức ảnh bị rò rỉ trước ngày bay thử từng bị cho là trò đùa trên mạng, trong khi đó lại là hình ảnh thật đã được che đậy rất tinh vi.
J-20 cũng không tránh khỏi các thách thức nghiêm trọng trong giai đoạn thử nghiệm, đặc biệt là về hệ thống điện tử hàng không và hiệu năng điều khiển. Nhóm phát triển đứng trước hai lựa chọn: tiếp tục với nền tảng hiện tại hoặc dừng lại để thiết kế lại toàn bộ hệ thống mang tải.
Cuối cùng, nhóm Dương Vĩ chọn phương án tái thiết triệt để, dù điều này khiến tiến độ bị kéo dài thêm vài tháng. Tuy nhiên, đây là bước đi quyết đoán, đảm bảo hiệu suất ổn định lâu dài của J-20 trong điều kiện chiến đấu thực tế.
Một trong những điểm nghẽn lớn nhất là động cơ. Giai đoạn đầu, J-20 sử dụng động cơ AL-31F của Nga, vốn không đáp ứng được yêu cầu về lực đẩy và độ ổn định trong trạng thái tàng hình. Trung Quốc sau đó đã quyết định phát triển động cơ nội địa hoàn toàn mới.
Dưới sự dẫn dắt của kỹ sư Cầm Hiểu Hoa, nhóm phát triển đã thiết kế thành công một loại động cơ đạt chuẩn quốc tế về lực đẩy – trọng lượng, hiệu suất đốt cháy và khả năng kiểm soát vật liệu.
Đây không còn là bản sao công nghệ mà là một sản phẩm sáng tạo hoàn chỉnh mang dấu ấn riêng của ngành động cơ hàng không Trung Quốc.
Gây sức ép chiến lược
Khác với mô hình thiết kế truyền thống vốn dựa trên hàng nghìn bản vẽ giấy, J-20 áp dụng triệt để hệ thống thiết kế số hóa. Toàn bộ quy trình từ mô phỏng, lắp ráp, điều chỉnh đến sửa lỗi đều được thực hiện trong không gian ảo trên máy tính.
Khi phát hiện sự cố, kỹ sư có thể chỉnh sửa trực tiếp trên phần mềm và tái xuất dữ liệu để gia công lại, không gây gián đoạn sản xuất. Cách tiếp cận này giúp nâng cao đáng kể hiệu suất chế tạo, đồng thời giảm thiểu sai sót và chi phí vận hành.
Quá trình phát triển J-20 là sự phối hợp chặt chẽ giữa ba đơn vị nòng cốt: Viện Thiết kế Máy bay Thành Đô, Tập đoàn Công nghiệp Máy bay Thành Đô và Tập đoàn Công nghiệp Máy bay Tây An. Nhằm giải quyết các điểm nghẽn kỹ thuật và đảm bảo tiến độ, các bên đã thành lập nhóm làm việc liên kết, duy trì cơ chế họp hàng ngày để xử lý đồng bộ mọi khâu từ thiết kế, chế tạo linh kiện đến lắp ráp tổng thể.
Năm 2016, J-20 lần đầu tiên xuất hiện công khai tại Triển lãm Hàng không Chu Hải. Tuy nhiên, thay vì tổ chức truyền thông rầm rộ, nhóm phát triển không trả lời phỏng vấn, không chụp ảnh, mà lập tức quay lại xe để phân tích dữ liệu bay. Tư duy "lấy thực chiến làm trung tâm" cùng thái độ chuyên nghiệp, trầm lặng chính là tinh thần xuyên suốt toàn bộ dự án.
Từ chuyến bay đầu tiên đến khi được biên chế chỉ mất 6 năm, một kỳ tích nếu so với 15 năm phát triển của F-22. Năm 2017, J-20 bắt đầu được trang bị cho các lữ đoàn chiến đấu, đặc biệt tại Chiến khu Đông Bộ, và nhanh chóng mở rộng quy mô.
Tính đến nay, số lượng J-20 đã vượt F-22, trở thành lực lượng chủ lực của không quân Trung Quốc trong tác chiến hiện đại.
Sự xuất hiện của J-20 buộc Mỹ phải xem xét lại chiến lược không chiến tại châu Á - Thái Bình Dương. Trong các mô phỏng chiến tranh do các viện nghiên cứu Mỹ thực hiện, chỉ cần 24 chiếc J-20 cũng có thể kìm chân hai liên đội F-35. Đây là lời cảnh báo chiến lược rõ ràng, khiến Lầu Năm Góc buộc phải điều chỉnh phương án bố trí lực lượng.
Không chỉ Mỹ, nhiều quốc gia khác cũng đang gấp rút phát triển tiêm kích thế hệ mới nhằm tránh bị bỏ lại trong cuộc đua làm chủ bầu trời hiện đại.
Ảnh hưởng lan rộng và hướng tới thế hệ thứ 6
J-20 không chỉ là một thành tựu quân sự mà còn là động lực thúc đẩy toàn bộ chuỗi giá trị ngành hàng không Trung Quốc.
Những cải tiến về vật liệu composite, cơ khí chính xác, điện tử hàng không và công nghệ động cơ đã hỗ trợ trực tiếp cho các dự án dân dụng như C919 và ARJ21 vốn là hai dòng máy bay thương mại chủ lực.
Dựa trên thành công của J-20, Trung Quốc hiện đang đẩy mạnh nghiên cứu tiêm kích thế hệ thứ 6. Các công nghệ như động cơ chu trình biến hình, trí tuệ nhân tạo chiến thuật, vũ khí năng lượng định hướng và khả năng hợp tác giữa con người và máy móc đang được tích hợp từng bước.
Đặc biệt, phiên bản J-20S hai chỗ mở ra khả năng chỉ huy biên đội UAV từ máy bay có người lái, đây được xem là xu thế chiến đấu hợp nhất trong tương lai.
Từ năm 1956, ngành hàng không Trung Quốc đã trải qua gần 70 năm phát triển. Đến năm 2024, nước này đã có thể sản xuất hàng loạt chiến đấu cơ thế hệ 5. Không quân Trung Quốc ngày nay không chỉ khiến thế giới kinh ngạc, mà còn đang vươn lên dẫn đầu về mặt công nghệ.
Thành tựu của J-20 không chỉ thể hiện tinh thần kiên trì bền bỉ của các thế hệ kỹ sư Trung Quốc, mà còn đánh dấu bước chuyển mình mang tính lịch sử, đưa ngành hàng không quân sự nước này bước vào một kỷ nguyên hiện đại.
