Đây là lần hiếm hoi Bắc Kinh hé lộ chiến tranh giả lập của PLA, trong kịch bản tiêm kích J-16 đối đầu Rafale - dòng chiến đấu cơ hiện đại bậc nhất của châu Âu.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc mới đây đã lần đầu hé lộ một phần hoạt động “diễn tập chiến tranh giả lập” của Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), trong đó tiêm kích đa nhiệm J-16 do Trung Quốc chế tạo được đặt vào kịch bản đối đầu trực tiếp với Rafale – dòng chiến đấu cơ hiện đại bậc nhất của châu Âu do Pháp sản xuất.
Bản tin do Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) phát sóng hôm thứ Sáu đã mang đến cái nhìn hiếm hoi về cách PLA sử dụng các mô hình mô phỏng hỗ trợ bằng máy tính để huấn luyện phi công, thử nghiệm chiến thuật và đánh giá năng lực tác chiến trong những kịch bản xung đột giả định với đối thủ nước ngoài.
Tuy nhiên, chương trình không công bố chi tiết các giả định, phương pháp hay kết quả cuối cùng của cuộc diễn tập, cũng như không giải thích cụ thể cách thức các tình huống không chiến được mô phỏng.
Dù vậy, việc công khai hình ảnh so găng giả lập giữa J-16 và Rafale đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới quan sát quân sự quốc tế, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng đẩy mạnh hiện đại hóa không quân và mở rộng vai trò của công nghệ trí tuệ nhân tạo trong huấn luyện tác chiến.
Bàn cờ chiến tranh
Theo CCTV, mô phỏng này được trình diễn dưới dạng “bàn cờ chiến tranh” – một phương thức quen thuộc trong các cuộc diễn tập học thuyết quân sự hiện đại. Trong đoạn phim, hai sĩ quan Không quân PLA đứng trước một bảng mô phỏng tình huống không chiến giữa máy bay Trung Quốc và nước ngoài.
Ở một phía của bảng, được gắn nhãn “nhiệm vụ”, là lực lượng gồm “J-16 x8”, tức tám tiêm kích J-16 do Trung Quốc tự phát triển. Ở phía đối diện, được gọi là “mối đe dọa”, là “Rafales x6”, đại diện cho sáu chiếc Rafale do Pháp sản xuất – loại máy bay hiện đang được vận hành không chỉ bởi Không quân Pháp mà còn bởi nhiều quốc gia khác như Ấn Độ và Ai Cập.
Một sĩ quan PLA trong đoạn phim còn chỉ ra rằng trên bảng mô phỏng tồn tại nhiều mối đe dọa khác, cho thấy kịch bản diễn tập bao gồm nhiều yếu tố phức tạp, nhiều đối thủ và tình huống tác chiến đa dạng, chứ không chỉ đơn thuần là một cuộc đấu tay đôi giữa hai loại tiêm kích.
Tuy nhiên, CCTV không cung cấp thông tin về việc bên nào giành ưu thế trong mô phỏng, các điều kiện ban đầu được đặt ra ra sao, hay kết quả cuối cùng của kịch bản. Sự thiếu vắng dữ liệu cụ thể này khiến giới phân tích chỉ có thể suy đoán về mục đích chính của cuộc diễn tập: đánh giá năng lực của J-16 khi đối đầu với chiến đấu cơ tiêu chuẩn NATO trong môi trường tác chiến hiện đại.
Theo CCTV, cuộc diễn tập J-16 – Rafale là một phần trong chuỗi các hoạt động mô phỏng chiến tranh được tổ chức tại thành phố Hứa Xương, tỉnh Hà Nam, miền trung Trung Quốc. Khoảng 20 đơn vị đến từ nhiều quân binh chủng và học viện quân sự trên toàn quốc đã tham gia sự kiện này.
Ngoài không quân, các mô phỏng khác còn liên quan đến lực lượng lục quân và tàu ngầm, cho thấy PLA đang thử nghiệm phương thức huấn luyện liên quân binh chủng, phản ánh xu hướng chiến tranh hiện đại – nơi các lực lượng trên bộ, trên biển và trên không phải phối hợp chặt chẽ trong cùng một không gian tác chiến.
CCTV nhấn mạnh rằng năm nay là lần đầu tiên PLA và Lực lượng Cảnh sát Vũ trang Nhân dân Trung Quốc thúc đẩy việc áp dụng diễn tập chiến tranh giả lập trên quy mô lớn trong toàn quân, thay vì chỉ giới hạn ở một số đơn vị hoặc học viện.
Bản tin của CCTV xuất hiện chỉ vài tháng sau khi Pakistan tuyên bố rằng các tiêm kích J-10C do Trung Quốc chế tạo đã bắn hạ nhiều máy bay Rafale của Không quân Ấn Độ trong một cuộc đụng độ ngắn ngủi giữa hai nước vào ngày 7/5. New Delhi đến nay vẫn chưa xác nhận bất kỳ tổn thất nào liên quan đến Rafale.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ nói với Reuters vào tháng 5 rằng ít nhất hai máy bay Ấn Độ đã bị bắn rơi trong vụ việc, trong đó có ít nhất một chiếc Rafale. Nếu thông tin này được xác nhận, đây sẽ là lần đầu tiên Rafale bị bắn hạ trong chiến đấu thực tế – một cột mốc có ý nghĩa lớn cả về mặt quân sự lẫn thương mại.
Chiến đấu cơ J-16 xuất hiện trong mô phỏng là một trong những trụ cột của Không quân PLA hiện nay. Loại máy bay này thường xuyên thực hiện các chuyến tuần tra dọc bờ biển Trung Quốc.
Nhiều nhà phân tích quân sự Trung Quốc coi J-16 là “cặp bài trùng” quan trọng khi hoạt động cùng tiêm kích tàng hình J-20.
Trong cấu hình này, J-20 đảm nhiệm vai trò thâm nhập và chiếm ưu thế trên không, trong khi J-16, với khả năng mang tải vũ khí lớn và radar mạnh, thực hiện các nhiệm vụ tấn công và yểm trợ.
Năm ngoái, J-16 cũng từng thu hút sự chú ý của quốc tế sau khi một chiếc máy bay loại này chặn đánh một máy bay nước ngoài không xác định gần bờ biển phía đông Trung Quốc. Một số báo cáo cho rằng tiêm kích Trung Quốc đã thực hiện động tác áp sát ở cự ly rất gần, làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Trí tuệ nhân tạo bước sâu vào diễn tập quân sự
Ông Ngô Khắc Dụ, sĩ quan PLA thuộc Đại học Công nghệ Quốc phòng Trung Quốc, cho biết quân đội nước này đã bắt đầu phát triển các hệ thống diễn tập chiến tranh giả lập từ thập niên 1990 và hiện nay những hệ thống này đã được sử dụng rộng rãi trong huấn luyện và nghiên cứu chiến thuật.
Theo ông Ngô, bước tiếp theo là “điều chỉnh các hệ thống này sao cho phù hợp hơn với nhu cầu tác chiến thực tế của PLA”, thay vì chỉ phục vụ mục đích đào tạo lý thuyết.
CCTV cho biết Trung Quốc đã tự phát triển nhiều nền tảng mô phỏng chiến tranh tích hợp trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các công cụ mô phỏng thời gian thực. Những nền tảng này có thể áp dụng cho các chiến dịch liên hợp trên bộ, trên biển, trên không, lực lượng tên lửa, không gian và cả lĩnh vực điện từ.
“Khi mức độ phức tạp của chiến tranh ngày càng gia tăng, việc tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo vào các hệ thống diễn tập chiến tranh đã trở thành một lựa chọn phát triển mang tính tất yếu”, ông Ngô được CCTV dẫn lời, đồng thời nhấn mạnh rằng con người vẫn phải giữ vai trò trung tâm trong quá trình ra quyết định, lập kế hoạch và chỉ huy.
Đầu tháng này, một cuộc thi mô phỏng chiến tranh cấp quốc gia đã được tổ chức tại thành phố Tô Châu. Sự kiện này được xem là minh chứng cho nỗ lực của Bắc Kinh trong việc mở rộng, chuẩn hóa và phổ cập các công cụ diễn tập hiện đại trên toàn bộ lực lượng vũ trang.
Việc J-16 được đặt vào kịch bản đối đầu với Rafale – biểu tượng sức mạnh không quân châu Âu – cho thấy PLA không chỉ tập trung huấn luyện đối phó với các đối thủ khu vực, mà còn chuẩn bị cho những tình huống đối đầu với các lực lượng quân sự hàng đầu thế giới.
Dù kết quả mô phỏng không được công bố, thông điệp mà Bắc Kinh gửi đi là rõ ràng: Trung Quốc đang ngày càng tự tin vào năng lực của các nền tảng không quân do mình phát triển, cũng như vào vai trò của công nghệ cao trong chiến tranh tương lai.
