Chiếc máy bay vận tải chiến thuật bốn động cơ Y-30 nhiều khả năng có nhiệm vụ tương tự C-130J, hiện đang trong giai đoạn bay thử nghiệm.
Mẫu máy bay quân sự Trung Quốc mới nhất xuất hiện trong chương trình bay thử là một vận tải cơ chiến thuật, tạm thời được giới quan sát gọi là Y-30.
Không “ồn ào” như hàng loạt tiêm kích có người lái và không người lái mới của Bắc Kinh, nhưng sự ra đời của Y-30 lại mang ý nghĩa chiến lược không kém. Nó phản ánh rõ tham vọng ngày càng mở rộng của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) trong việc tiến hành các chiến dịch ngoài khu vực, bao gồm cả hoạt động từ những đường băng dã chiến, chưa được chuẩn bị hoàn chỉnh.
Y-30 là sản phẩm của Tập đoàn Máy bay Thiểm Tây (Shaanxi Aircraft Corporation). Một số nguồn trước đây từng gọi nó bằng ký hiệu Y-15, nhưng tên gọi Y-30 hiện được sử dụng phổ biến hơn.
Máy bay này được kỳ vọng sẽ thay thế một phần cho vận tải cơ bốn động cơ cánh quạt Y-9, cũng do chính Tập đoàn Thiểm Tây phát triển. Những đoạn video và hình ảnh đầu tiên của Y-30 vừa bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội cho thấy máy bay đang bay thử từ sân bay của Tập đoàn Máy bay Tây An (XAC) tại thành phố Tây An, miền trung Trung Quốc - đơn vị hiện đã được sáp nhập vào Shaanxi.
Thông số kỹ thuật Y-30
Trong một thời gian dài, giới phân tích từng dự đoán Trung Quốc sẽ phát triển một vận tải cơ hạng trung – nặng mới sử dụng động cơ phản lực, giống như một phiên bản thu nhỏ của Y-20, với thân ngắn hơn và cánh hoàn toàn mới, phần nào tương đồng về triết lý thiết kế với Kawasaki C-2 của Nhật Bản. Tuy nhiên, thực tế lại đi theo hướng khác.
Y-30 sử dụng bốn động cơ cánh quạt (turboprop), khiến hình dáng tổng thể của nó gần với Airbus A400M hơn là Y-20. Dẫu vậy, Y-30 dường như thuộc một phân khúc khác, nhỏ hơn và gọn hơn so với vận tải cơ châu Âu.
Giống A400M, Y-30 sở hữu thân máy bay rộng, mang lại không gian khoang hàng lớn, vượt trội so với Y-9. Máy bay được trang bị cửa đuôi có dốc tải, cho phép nhanh chóng đưa binh sĩ, phương tiện và hàng hóa ra vào. Bộ càng đáp hạng nặng cho thấy Y-30 được thiết kế để hoạt động trên các đường băng ngắn, gồ ghề, hoặc sân bay dã chiến - một yêu cầu quan trọng trong các chiến dịch viễn chinh và tác chiến phân tán.
Y-30 sử dụng đuôi chữ T, tương tự A400M, nhưng cánh của nó là cánh thẳng, không vuốt. Ở đầu cánh có winglet, giúp giảm lực cản và cải thiện hiệu suất nhiên liệu.
Một số hình ảnh cho thấy có thể tồn tại các gờ nhô hai bên thân (sponson) bất đối xứng, chi tiết từng xuất hiện trên C-17 Globemaster III, nhưng cũng không loại trừ khả năng đây chỉ là sản phẩm của ảnh được xử lý bằng AI.
Theo các nguồn chưa chính thức, Y-30 được trang bị động cơ cánh quạt WJ-10 hoặc WJ-16. WJ-10 được cho là đạt công suất khoảng 6.800 mã lực, trong khi WJ-16 ở mức 5.140 mã lực mỗi động cơ. Hiện tại, Y-30 sử dụng cánh quạt sáu lá kiểu truyền thống, khác với cánh quạt “lưỡi liềm” tám lá đặc trưng của A400M.
So với động cơ Europrop TP400-D6 trên A400M (mỗi chiếc đạt khoảng 11.000 mã lực), động cơ của Y-30 yếu hơn đáng kể. Điều này cho thấy Y-30 nhỏ hơn, tải trọng thấp hơn và định vị gần với C-130J Hercules hơn là A400M. Đây là lựa chọn hợp lý, bởi A400M vốn được thiết kế để lấp khoảng trống giữa C-130 và C-17 - trong khi Trung Quốc đã có Y-20 đảm nhiệm vai trò tương đương C-17.
Một số nguồn tin chưa được xác nhận cho rằng Y-30 có tải trọng khoảng 30 tấn, tương đương 66.000 pound. Con số này đặt nó vào vị trí trung gian giữa các dòng vận tải hiện có: Y-20 (khoảng 145.000 pound), A400M (82.000 pound), Y-9 (55.000 pound) và C-130J-30 (47.000 pound). Nếu đúng, Y-30 sẽ lớn hơn Hercules một chút, nhưng vẫn gọn nhẹ và linh hoạt hơn nhiều so với Y-20.
Ý nghĩa chiến lược
Những hình ảnh hiện có cho thấy Y-30 được gắn cần đo khí động học dài ở mũi, dùng để thu thập dữ liệu về áp suất, nhiệt độ, hướng và tốc độ dòng khí, thiết bị không thể thiếu trong quá trình thử nghiệm bay. Chưa thấy ống tiếp nhiên liệu trên không, nhưng khả năng cao chi tiết này sẽ được bổ sung ở các phiên bản sau, tương tự như một số biến thể của Y-9.
Đáng chú ý, mô hình Y-30 từng xuất hiện tại Triển lãm Hàng không Chu Hải 2014, sau đó dự án gần như “im hơi lặng tiếng” trong nhiều năm, trước khi bất ngờ tái xuất dưới dạng nguyên mẫu bay thử.
Theo ước tính của phương Tây, hiện Không quân PLA (PLAAF) đang vận hành khoảng 24 chiếc Y-9 trong vai trò vận tải, cùng với khoảng 80 chiếc Y-8 đời cũ. Song song đó, Y-20 đang được đưa vào biên chế với tốc độ nhanh, dần thay thế khoảng 26 chiếc Il-76 do Liên Xô thiết kế còn sót lại. Số lượng Y-20 hiện đã vượt qua Il-76.
Nếu Y-30 chứng tỏ được hiệu quả, nó nhiều khả năng sẽ thay thế Y-9, đồng thời cho phép PLA loại biên hoàn toàn đội bay Y-8 đã lạc hậu.
Trong khi Y-20 mang lại tầm hoạt động chiến lược toàn cầu, Y-30 lại đặc biệt phù hợp với các nhiệm vụ từ căn cứ phân tán, điều kiện hạn chế. Nó có thể vận chuyển binh sĩ và trang bị tới các tiền đồn đảo của Trung Quốc, thực hiện đổ bộ đường không, hoặc hỗ trợ các kịch bản nhạy cảm hay xung đột khu vực.
Giống Y-8 và Y-9, Y-30 hoàn toàn có thể được phát triển thành các biến thể nhiệm vụ đặc biệt, bao gồm tác chiến điện tử, tuần tra biển, hay cảnh báo sớm trên không (AEW&C). Tuy nhiên, cũng có khả năng PLA sẽ tiếp tục dùng Y-9 cho các vai trò chuyên biệt này, trong khi Y-30 tập trung thuần túy vào vận tải.
Một ưu thế lớn của Y-30 là không chịu các hạn chế xuất khẩu khắt khe như máy bay phương Tây. Bắc Kinh có thể sẵn sàng cấp phép bán Y-30 cho những quốc gia bị cấm mua C-130 hoặc A400M, tương tự cách Y-9 từng được xuất khẩu sang Myanmar và Namibia. Điều này mở ra cơ hội để Trung Quốc cạnh tranh trực diện với phương Tây trên thị trường hàng không quân sự toàn cầu.
Sự xuất hiện của Y-30 khép lại một năm đặc biệt sôi động đối với ngành công nghiệp máy bay quân sự Trung Quốc. Trong vòng 12 tháng qua, Bắc Kinh đã lần lượt trình làng hai tiêm kích mới, nhiều drone chiến đấu hợp tác, ít nhất ba UAV cánh bay, một “tàu mẹ drone”, máy bay huấn luyện phản lực tiên tiến, nền tảng AEW&C mới, cùng hàng loạt ý tưởng tiltrotor và trực thăng đồng trục.
Với tốc độ này, sẽ không có gì bất ngờ nếu trước khi năm nay khép lại, thế giới lại chứng kiến thêm những tiết lộ mới từ ngành hàng không quân sự Trung Quốc.
