Mỹ bắt đầu hoán cải máy bay Qatar thành chuyên cơ Tổng thống

Không quân Mỹ vừa xác nhận đã bắt đầu quá trình hoán cải chiếc Boeing 747-8 do Qatar tặng để sử dụng như một chuyên cơ tổng thống tạm thời. Đây được coi là một giải pháp tình thế trong bối cảnh chương trình Air Force One mới (VC-25B) của Boeing vẫn gặp nhiều chậm trễ và đội chi phí.

Phát ngôn viên Không quân Mỹ cho biết chiếc Boeing 747-8 từ Qatar sẽ phục vụ mục đích “hỗ trợ vận tải hàng không cho các chuyến công tác của tổng thống”. Tuy nhiên, chi tiết cụ thể về quá trình cải tạo cũng như danh tính công ty đảm nhiệm hợp đồng vẫn được giữ kín.

Các chuyên gia an ninh hàng không nhấn mạnh việc cải tạo một chiếc máy bay đã qua sử dụng từ nước ngoài, dù là đồng minh, là nhiệm vụ vô cùng phức tạp. Các cơ quan tình báo và an ninh Mỹ phải tháo dỡ gần như toàn bộ cấu trúc máy bay, chỉ giữ lại khung chính, rồi tái lắp đặt hệ thống liên lạc, an ninh, chống nghe lén và thiết bị bảo mật đạt chuẩn tổng thống. Chi phí cải tạo có thể lên tới hàng trăm triệu USD, kéo dài từ vài tháng đến hai năm.

Điểm khác biệt quan trọng nằm ở quy trình phát triển. Trong khi chiếc 747-8 của Qatar được tặng lại, vốn dĩ là máy bay thương mại sang trọng được thiết kế cho hoàng gia, thì chương trình VC-25B là dự án hiện đại hóa Air Force One, sử dụng hai khung thân Boeing 747-8i sản xuất mới và được tùy biến từ đầu cho nhiệm vụ nguyên thủ quốc gia.

VC-25B được Boeing phát triển theo hợp đồng trực tiếp với Không quân Mỹ, với các yêu cầu kỹ thuật khắt khe về phòng thủ điện tử, khả năng chống xung điện từ (EMP), hệ thống liên lạc vệ tinh bảo mật và không gian làm việc cho nội các cùng đội ngũ an ninh.

Trong khi đó, máy bay Qatar chỉ có thể đóng vai trò tạm thời, bởi dù được hoán cải kỹ lưỡng, nền tảng ban đầu vẫn không đạt chuẩn “xây dựng từ gốc” dành cho một Air Force One.

Ngoài ra, VC-25B được lên kế hoạch bàn giao trong những năm tới nhưng liên tục chậm tiến độ và tăng chi phí, khiến Washington phải tìm giải pháp thay thế. Việc tiếp nhận máy bay Qatar vì vậy vừa mang tính tình thế, vừa gây tranh cãi chính trị.

Món quà 747-8 trị giá khoảng 400 triệu USD từ hoàng gia Qatar từng được Tổng thống Donald Trump hoan nghênh, gọi đó là “món quà không thể từ chối”. Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ Mỹ bày tỏ quan ngại, cho rằng chiếc máy bay tiềm ẩn rủi ro gián điệp, thậm chí có thể trở thành “cửa hậu” cho nước ngoài tiếp cận các hệ thống nhạy cảm.

So với VC-25B, vốn được thiết kế và kiểm soát toàn bộ trong lãnh thổ Mỹ, dưới sự giám sát của Không quân và các cơ quan tình báo, chiếc 747-8 từ Qatar rõ ràng mang nhiều yếu tố bất định hơn.

Trong ngắn hạn, việc hoán cải chiếc 747-8 của Qatar sẽ giúp Nhà Trắng có thêm lựa chọn trong bối cảnh đội bay VC-25A (phiên bản 747-200B hiện tại) đã già cỗi và VC-25B mới vẫn chưa sẵn sàng. Tuy nhiên, về lâu dài, giới quan sát cho rằng chiếc máy bay tặng từ Qatar chỉ có thể đóng vai trò “Không lực 1 dự phòng”, không thể thay thế hoàn toàn vị trí của VC-25B, biểu tượng quyền lực và công nghệ hàng không Mỹ.

Việc Mỹ đồng thời triển khai cả hai hướng là hoán cải khung thân có sẵn và phát triển dòng VC-25B chuẩn hóa, phản ánh áp lực duy trì năng lực vận tải nguyên thủ trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng căng thẳng.