Gửi bình luận
Với tên lửa L-SPIKE 4X, Rafael không chỉ nâng tầm dòng SPIKE mà còn định hình tương lai của loitering munition: Nhanh hơn, thông minh hơn cho chiến trường số.
Tại triển lãm AUSA 2025, Rafael Advanced Defense Systems đã chính thức ra mắt L-SPIKE 4X, biến thể mới nhất của dòng tên lửa SPIKE NLOS nổi tiếng. Không chỉ là một quả đạn dẫn đường chống tăng thông thường, L-SPIKE 4X đại diện cho bước tiến vượt bậc trong công nghệ loitering munition – loại vũ khí có khả năng "lượn lờ" trên mục tiêu trước khi tấn công.
Với tầm bắn 40km, thời gian loitering lên đến 25 phút và tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), sản phẩm này hứa hẹn thay đổi cách thức tác chiến trên chiến trường hiện đại, đặc biệt trong môi trường tranh chấp điện từ và GPS bị từ chối.
Giao điểm giữa tên lửa và vũ khí trực chờ: Tự động hóa, tích hợp AI
Dòng tên lửa SPIKE của Rafael, được hơn 45 quốc gia sử dụng, đã chứng minh hiệu quả qua các cuộc xung đột từ Ukraine đến Trung Đông. Các phiên bản trước như Spike NLOS tập trung vào khả năng tấn công ngoài tầm nhìn (NLOS) với tầm bắn 32km, sử dụng đầu dò TV/IR cho phép người vận hành điều chỉnh đường bay thời gian thực.
Trong khi các phiên bản SPIKE trước đây thường được xếp vào thế hệ thứ năm của ATGM, Rafael mô tả L-SPIKE 4X như một sản phẩm “thế hệ thứ sáu”.
Dù chưa có định nghĩa thống nhất toàn cầu về tiêu chí của ATGM thế hệ sáu, tuyên bố của Rafael nêu bật cách họ muốn phân biệt vũ khí mới này với các biến thể tiền nhiệm.
Điểm khác biệt lớn nhất của L-SPIKE 4X là cơ chế hoạt động: Thay vì bay theo kiểu đẩy rời rồi trôi như nhiều ATGM sử dụng nhiên liệu rắn, L-SPIKE 4X được trang bị động cơ turbojet cho phép duy trì lực đẩy và bay kéo dài. Nhờ đó, nó có thể ở trên không khoảng 25 phút — thời gian đủ để tuần tra trên khu vực mục tiêu, chờ thời cơ tốt nhất để tấn công hoặc đợi mục tiêu mới xuất hiện.
Đây chính là hành vi “tìm kiếm và trực chờ” thường thấy ở các loitering munition, thứ mà các phiên bản SPIKE trước không làm được.
Kết hợp giữa “tốc độ tấn công” và “khả năng chờ đợi”, L-SPIKE 4X mang lại mô hình tác chiến khác hẳn với kiểu tiếp cận nhanh-một lần truyền thống của ATGM dùng động cơ nhiên liệu rắn. Thay vì bắn tới mục tiêu rồi xong, hệ thống có thể duy trì hiện diện trên không để lựa chọn thời điểm đánh chính xác nhất, hoặc dùng nhiều đạn thay phiên khi cần.
Tự động hóa và nâng cao hiệu suất là trung tâm trong thiết kế của Rafael. Hệ thống được tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) cho nhận diện mục tiêu, và theo công bố của hãng, một nhân viên điều khiển có thể quản lý tới bốn tên lửa trong cùng một nhiệm vụ.
Đóng góp của AI không chỉ là nhận diện mà còn là tăng tốc độ ra quyết định: Nếu quả đạn đầu tiên không phá hủy mục tiêu, một quả khác đang trực chờ gần đó có thể được chỉ định tấn công ngay lập tức, giảm thời gian chờ và nâng cao khả năng tiêu diệt.
Rafael cũng nhấn mạnh, các số liệu biểu diễn bản chất “lai” của tên lửa L-SPIKE 4X: với động cơ turbojet, hệ thống có thể tới tầm tối đa 40km trong khoảng 5 phút - tương đương vận tốc hành trình hàng trăm km/h, mức mà các hệ thống trực chờ chạy bằng động cơ điện hoặc piston khó đạt được.
Khả năng duy trì bay có lực đẩy liên tục phân biệt L-SPIKE 4X với đa số ATGM hiện tại vốn chỉ gia tốc bằng nhiên liệu rắn rồi bay theo quỹ đạo “trôi”.
Một điểm quan trọng khác được Rafael công bố là L-SPIKE 4X có độ bền cao trong môi trường tác chiến điện tử.
Hệ thống báo cáo có thể vận hành trong điều kiện gây nhiễu điện tử cao và thậm chí không cần GPS. Khả năng này giúp tên lửa L-SPIKE 4X duy trì chức năng ở những khu vực bị cố tình làm mù dẫn đường, một lợi thế quan trọng trong xung đột hiện đại, nơi tác chiến điện tử và can thiệp tín hiệu là mảng tác chiến phổ biến.
Về đầu đạn, L-SPIKE 4X có thể mang các lựa chọn để ứng phó nhiều mục tiêu khác nhau: Từ đầu nổ HEAT kiểu tandem dùng để chống giáp phản ứng phía trước, tới đầu đạn đa năng kết hợp mảnh vỡ và hiệu ứng hình nón (shaped-charge) nhằm tăng tính toàn diện trong tác động. Sự linh hoạt này cho phép hệ thống ứng biến với cả phương tiện bọc thép hiện đại lẫn mục tiêu mềm hơn trong đô thị.
Một yếu tố thực dụng được Rafael nhấn mạnh là L-SPIKE 4X có thể được phóng từ các giá phóng SPIKE NLOS hiện có trên không, trên bộ hoặc trên biển. Nghĩa là với các lực lượng đã sở hữu hệ SPIKE, việc tích hợp L-SPIKE 4X vào đội hình sẽ bớt tốn kém và nhanh hơn, bởi không cần thay đổi hoàn toàn hệ thống phóng. Điều này thúc đẩy khả năng chấp nhận và triển khai trong thực tế.
Rafael đang đề xuất L-SPIKE 4X cho chương trình "Launched Effects" của Quân đội Mỹ, nhằm trang bị cho mọi sư đoàn đến năm 2026. Điều này mở rộng vai trò từ chống tăng sang trinh sát, chống UAV và phá hủy hệ thống phòng không. So với các loitering munition như Switchblade (Mỹ) hay Lancet (Nga), L-SPIKE 4X vượt trội về tốc độ và tầm xa, nhưng vẫn giữ chi phí hợp lý nhờ nền tảng SPIKE sẵn có.
Từ góc nhìn chiến lược, L-SPIKE 4X đánh dấu sự chuyển dịch từ thế hệ thứ năm (tập trung tốc độ) sang thứ sáu (kết hợp bền bỉ và tự động hóa).
Trong bối cảnh chiến tranh lai như Ukraine, nơi UAV loitering thống trị, vũ khí này mang lại lợi thế "search-and-wait" – chờ mục tiêu giá trị cao xuất hiện mà không hy sinh sức mạnh tấn công. Tuy nhiên, thách thức nằm ở chi phí sản xuất và khả năng chống lại các biện pháp đối phó tiên tiến như laser phòng thủ.
Ý nghĩa chiến thuật và tương lai của ATGM
Sự xuất hiện của L-SPIKE 4X làm nổi bật xu hướng làm mờ ranh giới giữa các loại vũ khí: các hệ thống dần không chỉ là “bắn một lần” mà chuyển sang “hiện diện trên không, tìm mục tiêu và quyết định tấn công tại chỗ”.
Về chiến thuật, khả năng “rình mồi” kéo dài kết hợp AI cho phép các chỉ huy thực hiện kiểm soát mục tiêu linh hoạt hơn, giảm áp lực cho nguồn cung đạn tức thời và nâng cao tỷ lệ tiêu diệt thực tế.
Tuy nhiên, việc áp dụng các hệ thống nặng về phần mềm và AI cũng đặt ra những câu hỏi về an toàn tác chiến, khả năng phòng thủ trước cảm nhận sai mục tiêu và bảo đảm hoạt động trong môi trường nhiễu lẫn lộn.
Các lực lượng dự định trang bị tên lửa L-SPIKE 4X sẽ cần cân nhắc cả khâu huấn luyện, quy trình kiểm soát và luật tác chiến tương ứng.
Với L-SPIKE 4X, Rafael trình làng một sản phẩm biểu tượng cho “bước chuyển” giữa thế hệ 5 và 6 của vũ khí chống tăng. Nó kết hợp tốc độ tiếp cận và sức mạnh sát thương của tên lửa truyền thống với hành vi tuần tra-trực chờ và khả năng nhận diện mục tiêu bằng AI của vũ khí trực chờ.
Khả năng hoạt động trong môi trường nhiễu điện tử, tích hợp với giá phóng SPIKE NLOS hiện hữu và lựa chọn đầu đạn linh hoạt khiến L-SPIKE 4X trở thành một lựa chọn đáng chú ý cho các lực lượng đang muốn mở rộng năng lực tác chiến chính xác và kiên trì trên chiến trường hiện đại.
