Mỹ - Hàn sản xuất UAV, chuẩn bị kịch bản đặc biệt ở khu vực

General Atomics Aeronautical Systems, Inc. (GA-ASI) – nhà sản xuất UAV hàng đầu của Mỹ – vừa công bố hợp tác chiến lược với tập đoàn Hanwha Aerospace (Hàn Quốc) để cùng phát triển và sản xuất dòng máy bay không người lái Gray Eagle STOL (Short Takeoff and Landing – cất hạ cánh ngắn).

Toàn bộ quá trình sản xuất thương mại của mẫu UAV tiên tiến này sẽ diễn ra tại Hàn Quốc, đánh dấu lần đầu tiên một dòng UAV chiến đấu tầm trung của Mỹ được chế tạo ngoài lãnh thổ Mỹ.

Hai bên đã chính thức ký kết thỏa thuận tại triển lãm thường niên của Hiệp hội Lục quân Mỹ (AUSA) tổ chức ở Washington, D.C. Lễ ký diễn ra bên cạnh mẫu UAV Mojave – nguyên mẫu thử nghiệm cho công nghệ STOL mà General Atomics đã phát triển suốt nhiều năm qua.

Từ Gray Eagle truyền thống đến phiên bản STOL

Gray Eagle STOL là thế hệ phát triển mới nhất của dòng UAV MQ-1C Gray Eagle, vốn được sử dụng rộng rãi trong Lục quân Mỹ suốt hai thập kỷ qua. Điểm đột phá của phiên bản STOL nằm ở khả năng cất cánh và hạ cánh trên các địa hình dã chiến, không cần đường băng dài hay cơ sở hậu cần phức tạp.

Theo GA-ASI, UAV này có thể hoạt động trên các bề mặt “bán chuẩn hóa” như đường đất, bãi biển, đồng trống hay thậm chí bãi đỗ xe – một ưu thế cực kỳ quan trọng trong chiến tranh hiện đại.

Điều đó cũng giúp Gray Eagle STOL có thể triển khai trên tàu sân bay hoặc tàu đổ bộ cỡ lớn mà không cần máy phóng hay thiết bị hãm đà.

Trước đây, General Atomics từng mô tả đây là “thiết kế UAV bền bỉ nhất mà công ty từng chế tạo”, phát triển dựa trên kinh nghiệm vận hành MQ-1C trong môi trường khắc nghiệt ở Trung Đông.

MQ-1C vốn đã được đánh giá cao nhờ động cơ piston dùng nhiên liệu nặng (heavy-fuel) và khả năng vận hành bởi đội ngũ binh sĩ không chuyên, giúp giảm chi phí và tăng tính linh hoạt.

Theo thỏa thuận, GA-ASI và Hanwha sẽ cùng phát triển một nguyên mẫu sản xuất hoàn chỉnh của Gray Eagle STOL, dự kiến bay thử lần đầu vào năm 2027.

Trong giai đoạn này, hai công ty sẽ xây dựng dây chuyền sản xuất tại Hàn Quốc, cung cấp sản phẩm cho cả Mỹ, Hàn Quốc và các khách hàng quốc tế. Lô UAV đầu tiên dự kiến bàn giao vào năm 2028.

“Chúng tôi và Hanwha cùng cam kết đầu tư lâu dài vào dự án này, tận dụng thế mạnh của cả hai bên để nhanh chóng đưa Gray Eagle STOL đến với khách hàng toàn cầu”, ông David R. Alexander, Chủ tịch GA-ASI, nhấn mạnh.

Phía GA-ASI cho rằng việc hợp tác sản xuất tại Hàn Quốc “mang lại lộ trình nhanh nhất và ít rủi ro nhất để đạt năng lực vận hành thực tế”, đồng thời giúp giảm giá thành nhờ quy mô sản xuất lớn.

Với Hanwha Aerospace, dự án này mở ra cơ hội lớn để mở rộng vai trò trong lĩnh vực máy bay không người lái quân sự – vốn đang bị chi phối bởi Korea Aerospace Industries (KAI) và Korean Air.

Việc tham gia chương trình này cũng giúp Hanwha củng cố vị thế trong hợp tác quốc phòng Mỹ - Hàn, mở rộng ra ngoài các lĩnh vực truyền thống như động cơ máy bay chiến đấu, radar và thiết bị hàng không.

General Atomics đã thử nghiệm nguyên mẫu Mojave – nền tảng công nghệ cho Gray Eagle STOL – trên tàu đổ bộ ROKS Dokdo của Hải quân Hàn Quốc vào năm 2023.

Mẫu UAV này đã cất cánh thành công khi tàu đang hành trình ngoài khơi Pohang, minh chứng khả năng hoạt động trong điều kiện biển động và không gian hạn chế.

Trước đó, Mojave cũng từng thực hiện thử nghiệm cất hạ cánh trên tàu sân bay HMS Prince of Wales của Anh và bắn thử vũ khí thật tại bãi thử Yuma (Arizona, Mỹ).

Các kết quả cho thấy UAV chỉ cần quãng đường 122m để cất cánh trong nhiệm vụ trinh sát, hoặc 305m khi mang đầy đủ 12 tên lửa Hellfire – minh chứng rõ ràng cho năng lực STOL vượt trội.

Tác chiến cơ động và linh hoạt toàn cầu

Nếu được biên chế, Gray Eagle STOL sẽ là tài sản chiến lược quan trọng đối với Lục quân và Hải quân Hàn Quốc. Khả năng hoạt động mà không phụ thuộc vào đường băng cố định giúp UAV này sống sót và tác chiến hiệu quả ngay cả trong trường hợp hạ tầng quân sự bị tấn công.

GA-ASI từng nhấn mạnh rằng chỉ huy có thể lựa chọn “bất kỳ vị trí nào” làm căn cứ tạm cho UAV – từ đường đất, bãi biển cho đến khu vực đô thị – tạo ra yếu tố bất ngờ và linh hoạt trên chiến trường.

Trong kịch bản xung đột với Triều Tiên, Gray Eagle STOL có thể đảm nhận vai trò trinh sát, giám sát, thu thập mục tiêu (RSTA) và tấn công chính xác. Ngoài ra, UAV còn có khả năng phối hợp với trực thăng có người lái (MUM-T), đặc biệt là dòng AH-64E Apache mà Hàn Quốc đang sử dụng.

Gray Eagle STOL được thiết kế để có thể triển khai nhanh chóng bằng máy bay vận tải C-130 Hercules – loại đang có trong biên chế không quân Hàn Quốc. Chỉ sau 1,5 giờ kể từ khi được dỡ khỏi khoang chở hàng, UAV có thể cất cánh từ bất kỳ địa điểm dã chiến nào, giúp mở rộng đáng kể khả năng tác chiến phân tán hoặc đột kích xa.

Bên cạnh đó, mẫu UAV này còn có thể mang pod hàng hóa dưới cánh chứa tới 450kg vật tư, phục vụ vận tải hậu cần chiến trường – một nhu cầu ngày càng cấp thiết trong chiến tranh hiện đại, đặc biệt tại các chiến trường hải đảo ở Thái Bình Dương.

Gray Eagle STOL sẽ kế thừa nhiều công nghệ tiên tiến từ phiên bản Gray Eagle 25M, bao gồm radar EagleEye SAR có tầm phát hiện mục tiêu mặt đất tới 80km và mục tiêu trên biển tới 200km. Ngoài ra, GA-ASI còn phát triển ăng-ten AESA tầm xa, giúp UAV hoạt động ngoài tầm bắn của nhiều hệ thống phòng không đối phương.

Một tính năng quan trọng khác là khả năng sử dụng vũ khí phóng thả (launched effects – LEs), tức UAV nhỏ hoặc đạn bay cảm tử, có thể được Gray Eagle STOL phóng ra để tấn công hệ thống phòng không địch. Trong kịch bản này, Gray Eagle đóng vai trò “quarterback” – trung tâm điều phối dữ liệu giữa các UAV nhỏ, máy bay chiến đấu và lực lượng mặt đất.

GA-ASI cũng khẳng định Gray Eagle STOL được thiết kế để chống lại tác chiến điện tử, đặc biệt là gây nhiễu GPS. UAV sẽ có hệ thống định vị quang học để bay trong môi trường bị gây nhiễu, cùng với công nghệ SATCOM chống nhiễu nhằm duy trì liên lạc an toàn.

Tuy nhiên, giới phân tích lưu ý rằng UAV cỡ lớn như Gray Eagle STOL vẫn có thể dễ tổn thương trước các đối thủ có năng lực phòng không mạnh, như bài học từ việc nhiều máy bay MQ-9 Reaper của Mỹ bị bắn hạ bởi phiến quân Houthi ở Yemen. Việc trang bị thêm hệ thống tự bảo vệ, tác chiến điện tử và triển khai chiến thuật hợp lực với các phương tiện khác sẽ giúp khắc phục điểm yếu này.

Tác động chiến lược đối với khu vực Thái Bình Dương

Đối với Mỹ, Gray Eagle STOL là một phần trong chiến lược chuẩn bị cho xung đột cường độ cao ở Thái Bình Dương, đặc biệt là kịch bản đối đầu với Trung Quốc. UAV này có thể triển khai cùng lực lượng viễn chinh trên các đảo xa, cung cấp trinh sát, tấn công chính xác, hoặc vận tải hậu cần giữa các chuỗi đảo – nơi hạ tầng sân bay còn hạn chế.

“Gray Eagle STOL có thể đồng hành cùng lực lượng Mỹ trong các căn cứ tiền phương xa, hoạt động trên đường đất hay bất kỳ bề mặt cứng nào, mở rộng đáng kể lựa chọn tác chiến cho chỉ huy”, GA-ASI từng nhận định.

Việc General Atomics chọn Hàn Quốc làm nơi sản xuất Gray Eagle STOL thể hiện bước ngoặt trong hợp tác công nghiệp quốc phòng song phương – từ mô hình “mua bán vũ khí” truyền thống sang đồng phát triển và đồng sản xuất.

Nếu kế hoạch diễn ra đúng lộ trình, đến năm 2028, Hàn Quốc sẽ không chỉ trở thành trung tâm sản xuất UAV tầm trung phục vụ cả hai quân đội, mà còn là nguồn cung toàn cầu cho dòng UAV chiến lược mới này.

Gray Eagle STOL vì thế không chỉ là một sản phẩm quân sự – mà còn là biểu tượng cho kỷ nguyên hợp tác công nghệ và chiến lược mới giữa Washington và Seoul, mở ra cánh cửa cho tương lai UAV chiến thuật có thể hoạt động ở bất cứ đâu – từ sa mạc, băng giá đến biển khơi.