Gửi bình luận
Thảm kịch chuyến bay British Airtours 28M năm 1985 khiến 55 người thiệt mạng, trở thành dấu mốc quan trọng buộc ngành hàng không siết chặt tiêu chuẩn an toàn.
Ngày 22/8/1985, chuyến bay British Airtours 28M gặp thảm họa khi đang cất cánh từ sân bay Manchester. Một động cơ hỏng nặng dẫn đến hỏa hoạn trong khoang, cướp đi sinh mạng của 55 người. Vụ việc đã phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong thiết kế cabin, quy trình sơ tán và huấn luyện tổ bay từ đó buộc ngành hàng không phải thay đổi toàn diện.
Cơ quan Điều tra Tai nạn Hàng không Anh (AAIB) sau đó đưa ra tới 31 khuyến nghị an toàn, nhiều trong số đó đã định hình nên tiêu chuẩn bay quốc tế ngày nay, từ vật liệu chống cháy, hệ thống chiếu sáng thoát hiểm cho đến huấn luyện sơ tán hành khách.
Khoảnh khắc định mệnh của Flight 28M
Sáng hôm đó, chiếc Boeing 737 mang số hiệu G-BGJL chuẩn bị thực hiện chuyến bay thuê bao đến Corfu. Chỉ 45 giây sau khi tăng tốc trên đường băng, một tiếng nổ lớn vang lên. Cảnh báo cháy động cơ trái vang trong buồng lái. Phi công lập tức báo khẩn cấp và xin dừng cất cánh.
Ngọn lửa bùng phát nhanh chóng do mảnh vỡ từ động cơ xuyên thủng thùng nhiên liệu, kéo theo luồng khói dày đặc tràn vào khoang.
Một cơn gió lớn xuất hiện ngay lúc đó càng khiến ngọn lửa lan về phía dưới thân máy bay, đẩy khí độc vào cabin. Dù phi công ra lệnh sơ tán, tình hình trong khoang hỗn loạn.
Hành khách chen nhau về cửa trước, tạo điểm nghẽn nguy hiểm. Trong khi đó, cửa thoát hiểm cánh vốn có thể giúp thoát nhanh, ít người để ý hoặc không biết cách mở.
Một nhân chứng sống sót khi mới 13 tuổi, David Bearmore, nhớ lại khoảnh khắc ám ảnh: “Khói đen dày đặc, mùi hăng khét lẹt, cứ cuộn lên và tràn xuống.”
Cuộc điều tra gây sốc
Cơ quan Điều tra Tai nạn Hàng không Anh kết luận nguyên nhân chính là hỏng hóc trong buồng đốt động cơ Pratt & Whitney JT8D, làm văng mảnh cháy sang thùng nhiên liệu. Tuy nhiên, cái chết của nhiều hành khách không chỉ đến từ ngọn lửa, mà còn từ khói độc tỏa ra từ vật liệu cabin dễ cháy.
Báo cáo chỉ rõ hàng loạt sai sót rằng lối đi hẹp, cửa thoát hiểm khó tiếp cận, vật liệu nội thất dễ bắt lửa và quy trình sơ tán thiếu hiệu quả. Trong số 137 người trên khoang, 55 thiệt mạng, đa số vì ngạt khói; 82 người còn lại may mắn thoát nạn.
Sau Manchester, hàng loạt thay đổi lớn được triển khai trên toàn cầu. Hệ thống chiếu sáng thoát hiểm dưới sàn trở thành trang bị bắt buộc, giúp hành khách tìm đường trong khói dày. Cửa thoát hiểm được thiết kế rộng hơn, ghế ngồi dùng vật liệu chống cháy, giảm khí độc khi cháy.
Huấn luyện tổ bay cũng thay đổi tiếp viên buộc phải kiểm tra khả năng mở cửa thoát hiểm của hành khách ngồi hàng ghế đó, đồng thời hướng dẫn kỹ lưỡng hơn trước chuyến bay. Bản hướng dẫn an toàn cũng được cải tiến, trực quan và dễ hiểu hơn.
Những cải cách này nhanh chóng được ICAO và các cơ quan hàng không khắp thế giới áp dụng, biến Manchester trở thành cột mốc thay đổi tiêu chuẩn an toàn toàn cầu.
Di sản được kiểm chứng qua nhiều thập kỷ
Tác động của thảm kịch chỉ thực sự rõ nét khi so sánh với các tai nạn sau này. Năm 2005, chiếc Airbus A340 của Air France trượt khỏi đường băng ở Toronto và bốc cháy, nhưng toàn bộ 309 người đều thoát nạn. Các chuyên gia cho rằng, chính sàn chiếu sáng thoát hiểm và vật liệu chống cháy sau Manchester đã cứu sống họ.
Năm 2015, chiếc Boeing 777 của British Airways gặp sự cố động cơ cháy ở Las Vegas. Toàn bộ hành khách thoát ra an toàn nhờ quy trình sơ tán hiệu quả. Dù vậy, thói quen hành khách mang theo hành lý vẫn làm chậm quá trình thoát hiểm, vấn đề lặp lại trong vụ Emirates 521 ở Dubai (2016) và Aeroflot 1492 ở Moscow (2019). Riêng tại Moscow, 41 hành khách thiệt mạng vì cháy lan nhanh, lối thoát bị chặn và hành lý cản trở lối đi.
Thảm họa Manchester cho thấy rõ an toàn hàng không không chỉ nằm ở việc ngăn chặn tai nạn, mà còn ở khả năng sống sót khi tai nạn xảy ra. Cách bố trí nội thất, độ rộng lối đi, vị trí cửa thoát hiểm và vật liệu chống cháy, tất cả có thể quyết định ranh giới sinh tử chỉ trong vài phút.
Ngày nay, mọi máy bay thương mại đều phải vượt qua bài kiểm tra sơ tán trong vòng 90 giây, trong điều kiện ánh sáng yếu và hành khách đầy tải. Những quy định này xuất phát trực tiếp từ ký ức đau thương tại Manchester.
Bên cạnh cải tiến kỹ thuật, hành vi của hành khách cũng ảnh hưởng lớn đến cơ hội sống sót. Các chuyên gia khuyến nghị người bay nên để ý vị trí cửa thoát hiểm gần nhất, chú ý hướng dẫn an toàn và tuyệt đối không lấy hành lý trong tình huống khẩn cấp.
Nhiều người sống sót từ Manchester nhấn mạnh rằng chỉ vài giây chần chừ, hoặc chen chúc sai hướng, cũng đủ tạo nên hậu quả khôn lường.
Gần 40 năm sau, di sản Manchester vẫn hiện diện trong mọi chuyến bay. Các vật liệu cabin ngày nay nhẹ hơn, ít độc hơn, trong khi công nghệ cảm biến có thể phát hiện sớm nguy cơ cháy. Một số chuyên gia còn đề xuất trang bị mặt nạ chống khói cá nhân, nhưng tranh luận về chi phí và tính khả thi vẫn chưa ngã ngũ.
Từ câu chuyện Manchester, ngành hàng không rút ra một bài học sâu sắc rằng an toàn không bao giờ là điểm đến, mà là một quá trình liên tục thích ứng và cải tiến. Chính điều đó giúp mỗi chuyến bay ngày nay trở nên an toàn hơn so với bất kỳ giai đoạn nào trong lịch sử.
