Gửi bình luận
Gripen là tiêm kích đa năng do Thụy Điển phát triển, nổi tiếng với khả năng cơ động cao và chi phí vận hành thấp.
Ngày 22/10, Thụy Điển và Ukraine đã ký tuyên bố về ý định tăng cường hợp tác quốc phòng, trong đó đáng chú ý là việc Stockholm đồng ý bán số lượng lớn tiêm kích JAS 39 Gripen E cho Kiev. Đây là bước đi chiến lược nhằm hiện đại hóa Không quân Ukraine và tăng cường quan hệ quốc phòng song phương.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson đã gặp Tổng thống Ukraine Zelensky tại thành phố Linkoping, nơi đặt trụ sở của công ty quốc phòng Saab là nhà sản xuất chiến đấu cơ Gripen và các loại vũ khí khác.
Ông Kristersson cho biết dù thỏa thuận này không cung cấp bất kỳ khoản tài trợ mới nào ngay lập tức cho Ukraine nhưng nó lại là một thỏa thuận lớn giữa Saab và Ukraine liên quan 100 đến 150 chiến đấu cơ Gripen E.
Theo ông Kristersson, đây là khởi đầu của một hành trình dài kéo dài 10 đến 15 năm và đợt giao hàng đầu tiên có thể diễn ra trong vòng 3 năm tới.
Về phần mình, ông Zelensky cho biết Ukraine đặt mục tiêu mua ít nhất 100 máy bay chiến đấu Gripen theo hợp đồng này. Ông nói thêm rằng phía Ukraine phải làm mọi cách để đảm bảo có thể bắt đầu sử dụng Gripen ngay từ năm sau.
JAS 39 Gripen (tên tiếng Anh: Griffin) là dòng máy bay chiến đấu đa năng hạng nhẹ, một động cơ, do Saab phối hợp cùng Ericsson và Volvo phát triển từ đầu thập niên 1980. Thay vì mua F-16 hay F/A-18 của Mỹ, Thụy Điển lựa chọn con đường tự chủ, tạo ra loại máy bay có thể đảm nhiệm cả ba nhiệm vụ: không đối không (Jakt), tấn công mặt đất (Attack) và trinh sát (Spaning), hình thành cái tên “JAS”.
Gripen được thiết kế để thay thế các dòng Saab 35 Draken và 37 Viggen, thừa hưởng triết lý thiết kế của Thụy Điển: gọn nhẹ, cơ động, chi phí thấp nhưng hiệu quả cao.
Saab áp dụng thiết kế cánh tam giác kết hợp cánh mũi, kiểu bố trí giúp giảm lực cản, tăng độ ổn định và linh hoạt trong thao diễn. Cấu trúc này cho phép Gripen có thể bay gần như thẳng đứng (góc 70- 80 độ), hạ cánh trên đường cao tốc và cất cánh chỉ với đường băng dài 800 m, yếu tố đặc biệt quan trọng trong điều kiện chiến đấu phân tán hoặc chiến tranh du kích trên không.
Chỉ cần năm kỹ thuật viên cùng một xe tải cơ động là đủ để nạp nhiên liệu và vũ khí cho Gripen trong 10 phút trước khi cất cánh tiếp tục nhiệm vụ, một khả năng hiếm có trong các dòng tiêm kích hiện nay.
Gripen có thể mang pháo Mauser BK-27 cỡ 27 mm; 6 tên lửa không đối không AIM-9 Sidewinder hay IRIS-T; 4 tên lửa không đối không AIM-120 AMRAAM, BAe Skyflash, MICA hay Meteor; AGM-65 Maverick, KEPD 350, hay nhiều loại bom điều khiển bằng laser, mấu rocket; tên lửa chống tàu RBS-15 Mark 2; bom chùm Bombkapsel 90.
Điểm mạnh lớn nhất của Gripen không chỉ nằm ở công nghệ mà ở chi phí vận hành cực thấp. Theo Saab, Gripen chỉ tiêu tốn khoảng 4.700 USD cho mỗi giờ bay, bằng 1/10 so với Su-35S của Nga. Khung thân có tuổi thọ tới 10.000 giờ bay, dễ bảo trì, có thể nâng cấp linh kiện mà không cần thay thế toàn bộ hệ thống.
Nhờ tính năng linh hoạt và giá thành hợp lý, Gripen hiện được biên chế trong không quân Thụy Điển, Czech, Hungary, Nam Phi và Thái Lan, đồng thời được nhiều quốc gia quan tâm, đặc biệt là những nước muốn có năng lực phòng không hiện đại nhưng ngân sách quốc phòng hạn chế.
Phiên bản JAS 39E, còn gọi là Gripen Next Generation (NG),có nhiều cải tiến mang tính “lột xác”. Máy bay sử dụng động cơ F414G (biến thể của GE F414) với lực đẩy lớn hơn 20% so với động cơ cũ RM12, cho phép duy trì tốc độ siêu âm mà không cần đốt sau , yếu tố giúp giảm tiêu hao nhiên liệu và dấu hiệu hồng ngoại.
Máy bay dài 15,2 m, sải cánh 8,6 m, trọng lượng cất cánh tối đa 16,5 tấn, bán kính tác chiến 1.300 km, tầm bay tối đa hơn 4.000 km. Gripen E được trang bị tới 10 giá treo vũ khí, có thể mang cùng lúc nhiều tên lửa không đối không, không đối đất và bom dẫn đường chính xác.
Điểm nổi bật nhất của Gripen E nằm ở hệ thống cảm biến và điện tử hàng không: Radar mảng pha chủ động AESA Raven ES-05, có khả năng phát hiện, theo dõi và tấn công cùng lúc nhiều mục tiêu trong mọi điều kiện thời tiết. Radar hoạt động trên băng tần X, anten gồm 100 phần tử có thể quét chùm tia điện từ linh hoạt, thậm chí theo dõi mục tiêu phía sau máy bay.
Hệ thống quang-điện tử IRST Skyward-G giúp phát hiện mục tiêu tàng hình qua tín hiệu nhiệt, đặc biệt hữu ích trong đối phó tiêm kích tàng hình hoặc tên lửa hành trình.
Thiết bị chỉ thị mục tiêu bằng laser Litening III, hệ thống mồi bẫy BriteCloud và thiết bị nhận dạng địch-ta được tích hợp đồng bộ, giúp Gripen trở thành một “nền tảng chiến đấu thông minh” đúng nghĩa.
So sánh với tiêm kích hạng nặng Su-35S, “át chủ bài” của Không quân Nga, Gripen E được giới chuyên gia đánh giá là đối thủ khó chịu trong cả không chiến tầm xa lẫn tầm gần.
Su-35 sử dụng radar N035 Irbis-E (PESA), có thể phát hiện mục tiêu ở cự ly 400 km nhưng chỉ với vật thể có diện tích phản xạ radar (RCS) lớn, khoảng 3 m2. Trong khi đó, Gripen E với radar AESA PS-05/A Mark 5, có thể phát hiện mục tiêu có RCS 12 m2 (như Su-35) ở khoảng cách 200 km. Nếu cả hai cùng phát hiện đối phương ở khoảng cách tương đương, yếu tố quyết định sẽ nằm ở vũ khí.
Su-35 được trang bị tên lửa không đối không R-77 tầm bắn 90 - 170 km (vùng không thể né tránh -NEZ - chỉ 40 km), còn Gripen sử dụng tên lửa Meteor do châu Âu phát triển, có tầm bắn 185 km và NEZ tới 100 km, vượt trội về khả năng khóa mục tiêu và tốc độ.
Trong cận chiến, Su-35 nổi tiếng với khả năng cơ động nhờ động cơ vector lực đẩy 3D AL-41F1S, thực hiện các động tác “rắn hổ mang” hay “quả chuông”. Tuy nhiên, nhiều phi công kỳ cựu cho rằng các động tác này ít giá trị trong thực chiến, bởi chúng khiến máy bay mất động năng, trở thành “mục tiêu bay chậm”.
Gripen E nhỏ hơn, nhẹ hơn và có tiết diện radar chỉ 0,5 m2, khó bị phát hiện. Khi chiến đấu ở độ cao khoảng 1.000 m, điều kiện thực tế của không chiến, Su-35 chỉ có thể phát hiện Gripen ở khoảng cách hơn 100 km, trong khi Gripen có thể phát hiện và phóng tên lửa trước.
Hơn nữa, tên lửa tầm ngắn IRIS-T của Gripen có tốc độ Mach 3, khả năng khóa mục tiêu sau khi phóng và chịu quá tải cao hơn R-73M của Su-35, giúp phi công có nhiều cơ hội chiếm ưu thế trong quần vòng.
Một lợi thế khác, Gripen trang bị động cơ Volvo RM12 hoặc GE F414G có tín hiệu hồng ngoại thấp hơn, khiến nó ít bị phát hiện và dễ sống sót hơn trước các loại tên lửa nhiệt dẫn đường. Trong khi đó, hai động cơ khổng lồ của Su-35 lại tạo ra dấu nhiệt lớn, trở thành “gót chân Achilles” trong thời đại chiến tranh cảm biến.
