Dưới cánh bay

Phát triển hàng không Việt Nam nhìn từ sân bay quốc tế Lũng Cò

Nam Bình • 02/09/2025 07:30

Từ bước khởi đầu với sân bay quốc tế Lũng Cò, hàng không Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm trung chuyển hàng không của thế giới khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành đi vào khai thác.

Từ mạng lưới sân bay nhỏ, lẻ những năm đầu sau kháng chiến, hệ thống cảng hàng không, sân bay Việt Nam đến nay phủ rộng khắp các tỉnh thành. Mạng đường bay kết nối quốc tế cũng liên tục được mở rộng.

Lũng Cò - sân bay quốc tế đầu tiên….

Tháng 7/1945, theo chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một sân bay dã chiến được gấp rút xây dựng để đón các chuyến bay của quân đội Đồng Minh giúp Việt Nam chống Nhật. Sự kiện này đã được Bảo tàng Tân Trào thuộc Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch tỉnh Tuyên Quang ghi lại rằng, Lũng Cò có lẽ là sân bay quốc tế được xây dựng nhanh nhất trên thế giới.

Chỉ trong 2 ngày, 35 chiến sĩ giải phóng quân cùng dân quân du kích và bà con các dân tộc thuộc làng bản hai xã Bình Yên, Trung Yên đã phát quang cây cỏ, san gạt nền đất Lũng Cò, làm xong đường cất hạ cánh dài 400 m, rộng 20 m, để loại máy bay L5 của Không quân Mỹ có thể hạ/cất cánh được.

Chiếc máy bay đầu tiên hạ cánh xuống sân bay Lũng Cò chở theo 2 sĩ quan quân Đồng Minh và một số lương thực, thuốc men tăng cường cho lực lượng quân Đồng Minh tại Tân Trào.

Trong suốt thời gian quân Đồng Minh làm việc tại đây, có thêm một số chuyến bay cất, hạ cánh tại sân bay Lũng Cò, chủ yếu đưa đón quân Đồng Minh và vận chuyển thuốc men, vũ khí từ Côn Minh (Trung Quốc) sang Tân Trào.

Khi Cách mạng Tháng Tám 1945 bùng nổ, các chuyến bay của quân Đồng Minh không được thực hiện nữa. Hoạt động của sân bay Lũng Cò tuy ngắn ngủi nhưng có ý nghĩa to lớn và góp phần vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám. Lũng Cò được coi như sân bay “quốc tế” đầu tiên của hàng không Việt Nam.

Sau đại thắng mùa xuân năm 1975, đất nước hoàn toàn thống nhất; việc xây dựng và phát triển ngành hàng không hiện đại trở nên cấp thiết nhằm phục vụ công cuộc tái thiết đất nước, xây dựng và phát triển nền kinh tế quốc dân...

Cũng trong năm 1976, Tổng cục Hàng không dân dụng Việt Nam được thành lập, đưa vào khai thác 7 sân bay dân dụng trên cả nước. Cũng từ ngày ấy, lần lượt ra đời các trung tâm hàng không lớn của đất nước tại ba miền Bắc, Trung, Nam với các cảng hàng không, sân bay được cải tạo, nâng cấp, mở rộng và đưa vào khai thác dân dụng.

Ngày 28/2/1977, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Hàng không Dân dụng ký quyết định thành lập sân bay dân dụng Nội Bài, với nhiệm vụ cơ bản ban đầu là tổ chức tiếp nhận máy bay đi, đến đối với các chuyến bay quốc tế, quốc nội, tổ chức kinh doanh phục vụ hành khách, vận chuyển hành lý, hàng hóa, bưu kiện…

Qua quá trình sửa chữa, cải tạo đường hạ, cất cánh, hệ thống đường lăn, sân đỗ, sân bay Nội Bài có thể tiếp nhận các loại máy bay lớn như AN-124, B-747, IL-86… trong điều kiện các công trình phục vụ khác như nhà ga hành khách còn thiếu. Từ đó, Nội Bài dần trở thành cảng hàng không tầm cỡ của đất nước.

Ở phía Nam, sau ngày giải phóng miền Nam, ngành hàng không thu hồi toàn bộ 282 sân bay lớn, nhỏ (gồm 9 sân bay cấp 1 với đường băng dài trên 3.000m), trong đó, sân bay Tân Sơn Nhất, Chu Lai, Đà Nẵng, Biên Hòa, Phan Rang, Tuy Hòa có 2 đường băng dùng chung cho cả hàng không dân dụng và không quân.

Đất nước độc lập, hòa bình, thống nhất đòi hỏi hàng không dân dụng - một ngành kinh tế kỹ thuật cần được phát triển mạnh mẽ. Những sân bay chính đã được khôi phục bảo đảm hoạt động bình thường, hệ thống thông tin liên lạc đã được sửa chữa và bảo đảm bảo thông suốt từ Bắc vào Nam. Trung tâm kiểm soát không lưu (ACC) Sài Gòn đã đưa vào hoạt động theo quy chế mới.

Đến năm 2003, Cụm cảng Hàng không miền Nam đã tổ chức lễ khởi công xây dựng nhà ga Quốc tế Tân Sơn Nhất. Thủ tướng Phan Văn Khải trực tiếp tham dự và phát lệnh khởi công. Đây là nhà ga hàng không hiện đại nhất Việt Nam khi đó với số tiền đầu tư lên đến 3.300 tỷ đồng.

mục tiêu trung tâm trung chuyển của Thế giới

Giai đoạn từ năm 1990 đến nay, khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, ngành hàng không Việt Nam cũng cất cánh theo khi các hãng bay cùng được thành lập và phát triển.

Cụ thể, tháng 4/1993, Hãng hàng không quốc gia Việt Nam Airlines được thành lập và tiếp đó là nòng cốt để thành lập Tổng công ty Hàng không Việt Nam vào năm 1995 trở thành biểu tượng mang hình ảnh Việt Nam vươn ra thế giới. Đến năm 2000, hàng không Việt Nam đã khai thác 27 đường bay nội địa và 30 đường bay quốc tế tới 17 quốc gia.

Giai đoạn 2010 - 2025, bầu trời Việt Nam trở nên sôi động hơn bao giờ hết với sự tham gia của các hãng hàng không mới như Vietjet Air vào năm 2011, Bamboo Airways vào năm 2019, Vietravel Airlines năm 2021 và mới đây nhất là Sun PhuQuoc Airways với kế hoạch bán vé và bay chuyến đầu tiên vào cuối năm 2025. Từ đó, tạo ra một thị trường cạnh tranh sôi nổi.

Đến năm 2025, mạng lưới đường bay của hàng không Việt Nam cũng đã phát triển rộng khắp với 52 đường bay nội địa và 211 đường bay quốc tế. Trải qua gần 70 năm phát triển cùng lịch sử đất nước, từ những chuyến bay hiếm hoi đến hàng trăm đường bay kết nối năm châu, hàng không Việt Nam không ngừng vươn lên, song hành cùng sự phát triển của đất nước.

Đến ngày 30/4 vừa qua, ngành hàng không Việt Nam ghi dấu thêm cột mốc mới khi nhà ga hành khách quốc nội T3, Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất được đưa vào khai thác với mục tiêu chia lửa cho nhà ga T1 đã nhiều năm quá tải.

Cùng với đó là quá trình thi công thần tốc ở công trường dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, sân bay quốc tế Long Thành sẽ cơ bản hoàn thành giai đoạn 1 trong năm 2025 và đưa vào khai thác từ giữa năm 2026.

Ông Uông Việt Dũng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam đánh giá, ngành hàng không Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc qua thời gian.

Trong suốt chặng đường 80 năm xây dựng và phát triển của đất nước, ngành hàng không dân dụng Việt Nam luôn giữ vai trò là một lĩnh vực kinh tế - kỹ thuật đặc thù, hiện đại, tiên tiến, có tính dẫn dắt, kết nối không gian phát triển kinh tế - xã hội của các vùng, miền; là cầu nối quan trọng giữa Việt Nam với khu vực và thế giới.

“

Hàng không Việt Nam bay đến đâu, biên giới mềm Việt Nam mở rộng đến đó.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Riêng về hạ tầng hàng không, Cục trưởng Uông Việt Dũng đánh giá, đã có nhiều công trình được đầu tư, nâng cấp và hoàn thành đưa vào khai thác như xây mới cảng hàng không quốc tế Vân Đồn bằng phương thức PPP; nâng cấp mở rộng các cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, Điện Biên, Phú Bài, Cát Bi…

Đồng thời, đang tập trung đẩy nhanh tiến độ xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1; khẩn trương triển khai xây dựng các cảng hàng không quốc tế Gia Bình, Phú Quốc phục vụ Hội nghị APEC 2027. Cùng với đó là việc nghiên cứu hình thành cảng hàng không Vân Phong, Măng Đen, Ninh Bình….

“Về cơ bản, hệ thống cảng hàng không, sân bay đã đáp ứng được tốc độ tăng trưởng của ngành hàng không, góp phần tích cực trong phát triển kinh tế, xã hội của các địa phương và của cả nước; thực hiện liên kết vùng, liên kết quốc tế”, Cục trưởng Uông Việt Dũng đánh giá.

Bước sang giai đoạn phát triển mới, ngành hàng không Việt Nam xác định mục tiêu phấn đấu trở thành ngành kinh tế chiến lược, hiện đại, có năng lực cạnh tranh khu vực và quốc tế. Tốc độ tăng trưởng thị trường vận tải hàng năm đạt 2 con số, nằm trong top đầu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Một trong những mục tiêu lớn của hàng không Việt Nam là phát triển hạ tầng hàng không hiện đại, đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn, hình thành các trung tâm trung chuyển hàng không lớn của khu vực và thế giới tại khu vực Hà Nội và TP.HCM.

“Đến năm 2030, phấn đấu đạt năng lực thông qua các cảng hàng không đạt 300 triệu hành khách, tăng 2,5 lần so năm 2025, đặc biệt là hình thành 2 cảng hàng không quốc tế quy mô, hiện đại có 4 đường cất hạ cánh là Long Thành và Gia Bình”, ông Dũng cho biết.

Cùng với đó là phát triển các hãng hàng không Việt Nam hiện đại, chuyên nghiệp, dịch vụ chất lượng cao và đủ sức cạnh tranh quốc tế là yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển ngành.

“Đây là những việc lớn, khó nhưng ngành hàng không Việt Nam sẽ xác lập lại tầm nhìn phát triển, đẩy mạnh chuyển đổi số, thúc đẩy phát triển hạ tầng đồng bộ, hiện đại; nâng cao năng lực thể chế, quản trị và nhân lực; đồng thời củng cố vững chắc năng lực đảm bảo an toàn - an ninh hàng không, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, hội nhập thế giới trong tình hình mới”, Cục trưởng Uông Việt Dũng nhấn mạnh.