Hải quân Mỹ thể hiện rõ quyết tâm theo đuổi công nghệ động cơ điện - thứ có thể định hình chiến lược hàng không không người lái những thập kỷ tới.
Hải quân Mỹ vừa ký hợp đồng trị giá 1,4 triệu USD với công ty Skydweller nhằm phát triển công nghệ động cơ điện thế hệ mới dành cho các dòng máy bay hoạt động hoàn toàn bằng điện.
Đây là một bước đi nằm trong chiến lược rộng lớn hơn của Hải quân Mỹ trong việc thử nghiệm các nền tảng hàng không không người lái có thể bay lâu dài, sử dụng năng lượng mặt trời và hệ thống động lực điện thay thế nhiên liệu truyền thống.
Hợp đồng được Văn phòng Nghiên cứu Hải quân Mỹ (Office of Naval Research – ONR) ký ngày 23/12. Cơ quan này chịu trách nhiệm tài trợ các chương trình nghiên cứu khoa học và công nghệ ở giai đoạn đầu, tập trung vào các giải pháp tiềm năng có thể định hình khả năng chiến đấu trong tương lai.
Điểm đáng chú ý là khoản đầu tư lần này không nhằm sản xuất ngay một dòng máy bay tác chiến cụ thể, mà tập trung nghiên cứu sâu vào công nghệ động cơ và hệ thống đẩy điện. Điều đó cho thấy Hải quân Mỹ vẫn đang trong giai đoạn đánh giá, thử nghiệm và hoàn thiện các giải pháp năng lượng thay thế trước khi quyết định đưa vào ứng dụng thực tế.
Động cơ điện – xu thế tất yếu trong chiến tranh hiện đại
Trong nhiều năm qua, Hải quân Mỹ đã âm thầm tăng cường đầu tư vào các mẫu bay bằng điện và năng lượng mặt trời, đặc biệt đối với các nền tảng không người lái có yêu cầu thời gian bay kéo dài.
Thông qua các chương trình nghiên cứu do ONR tài trợ, lực lượng này đang tìm cách chứng minh khả năng của động cơ điện trong việc phục vụ các nhiệm vụ đòi hỏi độ bền bay vượt trội mà không phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nhiên liệu truyền thống.
Những thử nghiệm gần đây tập trung vào khả năng sử dụng máy bay năng lượng mặt trời hoạt động ở độ cao lớn như các “trạm bay nổi” trên không trung. Các nền tảng này có thể đóng vai trò nút kết nối thông tin, cảm biến cảnh giới, hoặc hỗ trợ liên lạc chiến trường trên phạm vi rộng.
Một số mẫu thậm chí đặt mục tiêu có thể bay liên tục nhiều ngày liền, duy trì vai trò truyền dữ liệu, giám sát khu vực hoặc hỗ trợ chỉ huy tác chiến mà không cần phụ thuộc quá nhiều vào vệ tinh hoặc lực lượng triển khai tiền phương.
Hợp đồng với Skydweller vì thế phù hợp với định hướng này, khi tập trung trực tiếp vào năng lực của công nghệ động cơ điện – yếu tố cốt lõi quyết định việc liệu loại nền tảng này có thể được ứng dụng cho nhiều nhiệm vụ quân sự khác nhau hay không.
Skydweller hiện đang phát triển dòng máy bay năng lượng mặt trời tối ưu hóa cho khả năng bay lâu dài, ưu tiên sức bền và khả năng duy trì hoạt động hơn là tốc độ hay tải trọng. Thiết kế của máy bay sử dụng cánh có sải cực lớn nhằm tối đa hóa diện tích thu năng lượng mặt trời, kết hợp với hệ thống động cơ điện tiên tiến giúp duy trì độ cao và quãng bay dài trong điều kiện khắc nghiệt.
Hải quân Mỹ đã từng tham gia quan sát nhiều cuộc thử nghiệm thực tế của nền tảng Skydweller, như một phần trong quá trình đánh giá tổng thể các giải pháp máy bay không người lái tầm xa, thời gian bay dài.
Những hệ thống như vậy đặc biệt phù hợp với các nhiệm vụ mà yếu tố “hiện diện liên tục” quan trọng hơn khả năng phản ứng nhanh – chẳng hạn giám sát trên biển, tuần tra vùng biển rộng, hỗ trợ chỉ huy điều khiển tác chiến, hay duy trì mạng lưới liên lạc trên không.
Trong một số nghiên cứu trước đây, máy bay Skydweller còn được gắn với các mẫu thử nghiệm liên lạc chiến thuật hiện đại. Tuy nhiên, Hải quân Mỹ hiện chưa tiết lộ liệu công nghệ động cơ mới phát triển theo hợp đồng lần này có gắn trực tiếp với một nhiệm vụ cụ thể hay không. Điều đó càng khẳng định đây vẫn là giai đoạn nghiên cứu nền tảng, mở đường cho các ứng dụng linh hoạt trong tương lai.
Đặt nền móng cho thế hệ máy bay không người lái mới
Với số tiền 1,4 triệu USD, hợp đồng này không nhằm tạo ra một chương trình mua sắm quy mô lớn mà phản ánh đúng vai trò của ONR: thúc đẩy công nghệ ở giai đoạn ban đầu, tạo nền móng cho các quyết định chiến lược sau này. Hợp đồng không đi kèm kế hoạch triển khai, không công bố thời gian trang bị thực tế và cũng chưa xác định chương trình tác chiến cụ thể.
Điều Hải quân Mỹ đang làm là tiến từng bước thận trọng, sử dụng các hợp đồng nghiên cứu trọng điểm để hoàn thiện công nghệ, đánh giá khả năng thực tế, rồi mới xem xét tích hợp lên các nền tảng hàng không tương lai. Đây là cách tiếp cận phù hợp trong bối cảnh động cơ điện, công nghệ lưu trữ năng lượng và vật liệu pin vẫn đang phát triển nhanh chóng.
Cùng với sự tiến bộ của công nghệ pin, hệ thống thu năng lượng mặt trời và giải pháp quản lý điện năng thông minh, các nghiên cứu hiện nay, như chương trình hợp tác với Skydweller, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chiến lược hàng không không người lái của Hải quân Mỹ trong những thập kỷ tới.
Nếu thành công, các nền tảng bay điện – năng lượng mặt trời có thể trở thành “người gác trời” bền bỉ, hoạt động gần như liên tục trên không trung, giảm đáng kể chi phí vận hành, hạn chế phụ thuộc hậu cần, đồng thời tăng khả năng giám sát, cảnh báo sớm và duy trì ưu thế thông tin trên chiến trường.
Hợp đồng trị giá 1,4 triệu USD lần này vì thế tuy nhỏ về giá trị tài chính nhưng mang tính biểu tượng và chiến lược lớn: nó thể hiện rõ quyết tâm của Hải quân Mỹ trong việc theo đuổi công nghệ hàng không thế hệ mới – nơi động cơ điện, trí tuệ nhân tạo và tự động hóa hoàn toàn có thể trở thành trụ cột của sức mạnh quân sự trong tương lai gần.
