Gửi bình luận
Tên lửa Harpoon, một trong những vũ khí chống hạm biểu tượng của Mỹ phát triển từ những năm 1970, vừa được “hồi sinh”. Điều này có thể nằm trong chiến lược được Mỹ cân nhắc.
Mỹ vừa thử nghiệm thành công phiên bản nâng cấp của tên lửa Harpoon, giúp hệ thống vũ khí già nua này có “sức sống mới” và mở rộng vai trò trong tương lai.
Theo thông tin từ Boeing, cuộc thử nghiệm được tiến hành tại thao trường Point Mugu, bang California. Tên lửa Harpoon Block II Update (IIU) được phóng đi từ một chiến đấu cơ F-15 và đã hoàn tất nhiệm vụ thành công.
“Cuộc hồi sinh” cho Harpoon
Với bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng, đặc biệt ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và xung đột tại Ukraine, Mỹ đã quyết định hồi sinh dây chuyền sản xuất hàng loạt cho loại tên lửa "đã cũ" này.
Việc này không chỉ bao gồm khởi động lại sản xuất mà còn tập trung vào hiện đại hóa để kéo dài tuổi thọ và nâng cao hiệu suất.
Harpoon Block IIU được mô tả là một phiên bản tái thiết kế gần như toàn diện, nhằm giải quyết tình trạng lỗi thời và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với tên lửa chống hạm. Thông tin này được Naval News xác nhận.
Bản nâng cấp Block IIU được phát triển dựa trên Harpoon Block II, vốn đã tích hợp các linh kiện từ bộ dẫn đường JDAM (Joint Direct Attack Munition) và tên lửa SLAM (Standoff Land Attack Missile). Nhờ đó, Harpoon có khả năng tấn công không chỉ các mục tiêu trên biển mà cả mục tiêu trên đất liền.
Trước đó, Mỹ cũng từng tìm cách “hồi sinh” Harpoon thông qua việc hiện đại hóa kho dự trữ lớn các tên lửa Harpoon Block IC. Chương trình này tập trung nâng cấp chúng để có thể tấn công mặt đất và phóng đi từ tàu ngầm.
Hiện tại, gói hiện đại hóa Block IIU là một phần trong nỗ lực rộng hơn của Boeing nhằm kéo dài tuổi thọ và duy trì dây chuyền sản xuất hàng loạt tên lửa Harpoon.
Dù được đưa vào biên chế từ năm 1977, Harpoon liên tục được nâng cấp qua nhiều biến thể khác nhau. Bản cải tiến mới nhất giúp nó vẫn tương thích với các bệ phóng hiện đại và đáp ứng yêu cầu tác chiến mới.
Dù đang dần bị thay thế bởi những hệ thống tên lửa tiên tiến hơn, Harpoon vẫn được sản xuất và xuất khẩu. Chẳng hạn, Đài Loan (Trung Quốc) mới đây đã tiếp nhận lô tên lửa Harpoon đầu tiên sau 5 năm chờ đợi.
Công nghệ nổi bật của tên lửa Harpoon
Harpoon là tên lửa chống hạm đa năng, có khả năng hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, vượt tầm nhìn (over-the-horizon), và được thiết kế để tấn công tàu mặt nước từ xa. Được sản xuất bởi Boeing, nó đã trải qua nhiều biến thể nâng cấp, từ Block I cơ bản đến các phiên bản hiện đại như Block II+ ER. Nó bao gồm các công nghệ chính:
Hệ thống dẫn đường: Kết hợp dẫn đường quán tính và radar chủ động cho giai đoạn cuối. Các phiên bản mới như Block II tích hợp GPS và hệ thống định vị quán tính từ Joint Direct Attack Munition (JDAM), cho phép tấn công cả mục tiêu trên biển và trên mặt đất. SLAM-ER (Block 1H) thêm tính năng so sánh hình ảnh (DSMAC) và khả năng tái tấn công. Block II+ có giao diện dữ liệu liên kết (data-link) cho cập nhật trong bay và chống nhiễu điện tử mạnh mẽ. Công nghệ này có độ chính xác cao, khả năng né tránh phòng thủ, và đa mục tiêu (chống hạm lẫn tấn công mặt đất).
Động cơ đẩy: Harpoon sử dụng động cơ turbojet Teledyne CAE J402, kết hợp với tên lửa đẩy rắn cho phóng từ tàu ngầm hoặc mặt đất. Tốc độ Mach 0.9 (khoảng 1.100 km/h). Block II+ ER sử dụng động cơ tiết kiệm nhiên liệu hơn với kiểm soát điện tử, tăng tầm bắn lên 310km. Động cơ này cho phép bay thấp Harpoon sát mặt biển để tránh radar, với tầm bắn xa (từ 124km đến hơn 220km tùy biến thể).
Đầu đạn: Tên lửa Harpoon dùng đầu đạn nổ mạnh 221kg (Block I/II), giảm xuống 140kg ở Block II+ ER để tăng tầm bắn nhưng lại có "lớp sát thương cao hơn" nhờ thiết kế tối ưu. Với đầu đạn nổ mạng, Harpoon có thể xuyên phá các mục tiêu như tàu chiến lớn, với chế độ tấn công pop-up (bay lên cao trước khi lao xuống) để tăng hiệu quả.
Nền tảng phóng: Linh hoạt với nhiều nền tảng như máy bay (AGM-84, như F-15, F-16, P-3C Orion, B-52H), tàu mặt nước (RGM-84), tàu ngầm (UGM-84), và hệ thống phóng phòng thủ bờ biển. Điều này cho phép Harpoon dễ tích hợp vào hệ thống hiện có của Mỹ và đồng minh.
Những công nghệ này đã giúp Harpoon trở thành "cách mạng" trong chiến tranh chống hạm, với khả năng bay thấp để tránh phát hiện và radar chủ động cho phép tấn công độc lập sau khi phóng. Tuy nhiên, so với các tên lửa mới như LRASM (tàng hình hơn), Harpoon được coi là "cổ điển" nhưng vẫn đáng tin cậy nhờ chi phí thấp và dễ sản xuất.
Chiến lược và tiềm năng
Việc Mỹ hồi sinh sản xuất Harpoon không phải là khởi đầu từ con số không, mà là khởi động lại và mở rộng dây chuyền hiện có của Boeing, vốn đã hoạt động cho các đơn hàng xuất khẩu. Theo các nguồn tin gần đây (2025), Boeing đã hoàn thành thử nghiệm chuyến bay đầu tiên cho phiên bản Harpoon Block II Update (HIIU), được mô tả là "thiết kế lại gần như hoàn toàn" để giải quyết tình trạng lỗi thời và đáp ứng nhu cầu tăng cao.
Lý do đầu tiên được cho là nhu cầu địa chính trị. Xung đột Nga-Ukraine (Harpoon được cung cấp cho Ukraine năm 2022), bất ổn ở Trung Đông và căng thẳng với Trung Quốc ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đã làm cạn kiệt kho dự trữ. Mỹ lo ngại thiếu hụt đạn dược chính xác trong xung đột kéo dài, như bài học từ Ukraine và Trung Đông.
Mặt khác, Mỹ cũng muốn kéo dài tuổi thọ của loại tên lửa này. Harpoon đang bị thay thế dần bởi các hệ thống mới như Naval Strike Missile (NSM), Maritime Strike Tomahawk, và SM-6 Block IB, nhưng cần thời gian chuyển tiếp. Chương trình kéo dài tuổi thọ bao gồm nâng cấp khả năng phát hiện mục tiêu mới từ Raytheon (RTX) để tăng chống nhiễu và tấn công chính xác.
Ngoài ra, Mỹ cũng cần hỗ trợ các đồng minh có nhu cầu. Các đơn hàng lớn từ Đài Loan (400 tên lửa, giao hàng đầu tiên 2025), Ấn Độ, Nhật Bản, và Hàn Quốc giữ cho dây chuyền hoạt động. Hợp đồng hơn 3,1 tỷ USD cho Bán hàng Quân sự nước ngoài (FMS) đảm bảo sản xuất liên tục đến 2026.
Harpoon nâng cấp sẽ tăng cường khả năng chống hạm của Mỹ và đồng minh, đặc biệt ở khu vực eo biển Đài Loan hoặc Biển Đông, nơi cần vũ khí giá rẻ, dễ triển khai. Với các nâng cấp mới, nó có thể chống lại các hệ thống phòng thủ hiện đại của Trung Quốc, giảm khoảng cách với tên lửa chống hạm tầm xa tàng hình đang được sản xuất song song. Tên lửa này cũng thể hiện tiềm năng cao trong chiến tranh bất đối xứng, như việc Ukraine sử dụng Harpoon đánh chìm tàu Nga.
Đối với Boeing, việc khởi động lại sản xuất mang lại doanh thu ổn định (hàng tỷ USD từ FMS), tạo việc làm và duy trì chuỗi cung ứng. Nó cũng giúp Mỹ dẫn đầu thị trường xuất khẩu vũ khí, với hơn 7.500 quả đã sản xuất từ 1977. Tuy nhiên, cũng có rủi ro là chi phí cao cho nâng cấp, có thể lên đến hàng trăm triệu USD mỗi hợp đồng.
Động thái này của Mỹ cũng nhằm củng cố đồng minh để răn đe Trung Quốc và Nga. Harpoon vẫn là vũ khí đáng gờm, nhưng thành công phụ thuộc vào việc tích hợp AI và tàng hình ở các nâng cấp tiếp theo.
Việc Mỹ tái khởi động dây chuyền sản xuất hàng loạt Harpoon cho thấy hệ thống tên lửa chống hạm này vẫn giữ được giá trị chiến lược nhất định. Với bản nâng cấp IIU, tên lửa Harpoon có thể tiếp tục phục vụ trong nhiều thập kỷ tới, vừa làm nhiệm vụ phòng thủ bờ biển, vừa đảm nhận vai trò tấn công mặt đất trong môi trường chiến tranh hiện đại.
