Lo ngại lỗ hổng phòng không, Mỹ ký hợp đồng tên lửa “khủng” với Raytheon

Hợp đồng lần này, lớn nhất từng được ký kết liên quan đến dòng tên lửa AIM-120, không chỉ cung cấp đạn tên lửa mà còn bao gồm các hệ thống thu thập dữ liệu, linh kiện thay thế và dịch vụ hỗ trợ đi kèm.

Danh sách khách hàng bao gồm Nhật Bản, Đức, Ba Lan, Australia, Anh, Israel, Ukraine cùng nhiều quốc gia khác qua cơ chế Bán hàng Quân sự nước ngoài (FMS).

Mặc dù chính phủ Mỹ và Raytheon từ chối tiết lộ số lượng cụ thể, giá mỗi quả tên lửa dao động từ 300.000 USD đến 1,78 triệu USD tùy biến thể khiến số lượng hợp đồng có thể lên tới hàng nghìn quả.

AMRAAM: Vũ khí “xương sống” của phòng không phương Tây

Tên lửa AIM-120 AMRAAM là loại tên lửa không đối không tầm trung tiên tiến do Raytheon phát triển, đã phục vụ từ năm 1991 đến nay và hiện diện trong biên chế của hơn 35 quốc gia.

Loại vũ khí này có thể tích hợp trên hầu hết các dòng máy bay chiến đấu của Mỹ như F-16, F-15, F/A-18, F-22, F-35… cũng như các máy bay của đồng minh như Eurofighter Typhoon, JAS 39 Gripen hay Sea Harrier.

Theo chuyên gia quân sự Michael Duitsman từ Viện Nghiên cứu James Martin (Mỹ), “AIM-120 là một trong những loại tên lửa phòng không chiến thuật được chứng minh hiệu quả thực chiến tốt nhất hiện nay.

Không chỉ là công cụ không chiến tầm xa, nó còn đóng vai trò quan trọng trong phòng thủ mặt đất qua hệ thống NASAMS.”

Quả thật, hệ thống NASAMS do Raytheon và Kongsberg Defense của Na Uy phát triển hiện đang được triển khai tại Washington D.C. và hơn một chục quốc gia, nổi bật là Ukraine.

Kể từ khi được cung cấp cho Ukraine, AIM-120 đã được dùng để đánh chặn hiệu quả các UAV tự sát và tên lửa hành trình của Nga.

Thỏa thuận mới diễn ra trong bối cảnh xung đột hiện đại đang tiêu hao kho đạn dược với tốc độ chưa từng thấy. Theo các chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các chiến dịch của Mỹ tại Trung Đông, đặc biệt là trong việc đánh chặn UAV của Houthi và bảo vệ Israel khỏi các cuộc tấn công của Iran, đã tiêu thụ lượng lớn AIM-120.

“

Chiến tranh hiện đại đang thay đổi khái niệm về tốc độ tiêu hao đạn dược. Các UAV tấn công chi phí rẻ có thể làm cạn kiệt kho tên lửa đắt tiền nếu không có chiến lược phòng thủ thông minh

Chuyên gia quân sự Douglas Barrie từ Viện IISS (Anh)

Ukraine, một trong các nước thụ hưởng chính của hợp đồng này – cũng đã bắn hàng trăm quả AIM-120 thông qua NASAMS và sắp tới là các phi đội F-16 do phương Tây viện trợ.

Việc bổ sung tên lửa cho Ukraine không chỉ mang ý nghĩa chiến thuật mà còn giúp Mỹ và đồng minh thể hiện cam kết hỗ trợ lâu dài trong cuộc đối đầu với Nga.

Sự cấp thiết đẩy mạnh sản xuất

Không chỉ Ukraine, tên lửa AIM-120 còn được sử dụng rộng rãi trong các chiến dịch phòng thủ của Mỹ trước UAV Houthi ở Yemen, cũng như bảo vệ Israel trước các cuộc tấn công từ Iran. Ngoài ra, chúng cũng là thành phần cốt lõi trong hệ thống phòng không NASAMS đang được triển khai bảo vệ thủ đô Washington và hơn chục quốc gia khác.

Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ ngày 4/8 khẳng định, hợp đồng này “là minh chứng cho cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ các đồng minh và duy trì năng lực răn đe toàn cầu.” Ông nhấn mạnh rằng Washington không chỉ bán vũ khí mà còn “xây dựng năng lực phòng thủ tập thể” giữa các quốc gia cùng chí hướng.

Theo Military & Aerospace Electronics, không quân Mỹ còn vừa giao Raytheon hợp đồng 92 triệu USD nâng cấp chipset cho mẫu AIM‑120C‑8 và D‑3 nhằm khắc phục tình trạng linh kiện lỗi thời và duy trì hiệu suất hoạt động đến năm 2027.

Giới quân sự nhận định chuỗi cung ứng rất dễ bị gián đoạn do thiếu linh kiện chuyên biệt, khiến sản xuất hiện trở thành nút nghẽn chiến lược trong kịch bản xung đột căng thẳng kéo dài.
AIM‑120 AMRAAM từ lâu là tên lửa chủ lực của Mỹ và NATO, tích hợp dễ dàng trên các tiêm kích F‑16, F‑15, F/A‑18, F‑22, F‑35, cũng như máy bay của đối tác như Eurofighter Typhoon, Gripen...

Ngoài vai trò không đối không, AIM‑120 có thể phóng từ hệ thống NASAMS để bảo vệ các mục tiêu mặt đất, vai trò đã được chứng minh hiệu quả tại Ukraine trong việc đánh chặn UAV tự sát và tên lửa hành trình Nga

Tên lửa AIM-120 đến Ai Cập

Một điểm đáng chú ý là hợp đồng này đánh dấu bước ngoặt trong chính sách đối ngoại quân sự của Mỹ. Theo TWZ, Ai Cập lần đầu tiên được phép tiếp nhận tên lửa AIM-120, chấm dứt hàng chục năm bị giới hạn vũ khí công nghệ cao để giữ lợi thế quân sự cho Israel tại Trung Đông.
Dù chưa rõ liệu AIM-120 sẽ được trang bị cho F-16 hay NASAMS mới của Ai Cập, động thái này cho thấy Washington đang ngày càng linh hoạt trong chính sách bán vũ khí, một phần nhằm đối phó với sự gia tăng ảnh hưởng quân sự của Nga và Trung Quốc ở châu Phi và Trung Đông.
Tuy nhiên, thách thức không nhỏ nằm ở năng lực sản xuất. Dù Mỹ đã sản xuất hàng chục nghìn quả AIM-120, nhưng tình trạng thiếu hụt vẫn đang diễn ra.

Theo các quan chức quốc phòng, một số linh kiện trong AIM-120 mất tới hơn 12 tháng để sản xuất do tính chất chuyên biệt, khiến quá trình mở rộng công suất gặp nhiều rào cản.
Bởi vậy, hợp đồng 3,5 tỷ USD lần này không chỉ là đơn hàng thông thường mà còn là lời cảnh tỉnh. Mỹ và đồng minh cần nhanh chóng tăng tốc sản xuất đạn dược, đặc biệt là các loại vũ khí tinh vi như AIM-120 nếu muốn chuẩn bị cho kịch bản xung đột kéo dài hoặc đối đầu cường độ cao với các đối thủ như Nga hay Trung Quốc.