Gửi bình luận
Sau khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Israel, Iran đã chính thức dỡ bỏ toàn bộ các hạn chế hàng không còn lại, đưa hoạt động bay nội địa và quốc tế trở lại trạng thái bình thường như trước xung đột.
Ngày 2/8, Cục Hàng không Dân dụng Iran (CAO) tuyên bố dỡ bỏ toàn bộ các lệnh hạn chế đối với không phận nước này, bước đi cuối cùng trong quá trình từng bước mở cửa lại vùng trời Iran kể từ khi đạt thoả thuận ngừng bắn với Israel.
Tuyên bố nêu rõ: “Tất cả các hãng hàng không và đại lý du lịch từ nay có thể cung cấp dịch vụ bay và bán vé suốt ngày đêm”.
Quan trọng hơn cả là sân bay quốc tế Mehrabad ở Tehran vốn bị giới hạn hoạt động từ 4h đến 19h suốt nhiều tuần qua cũng đã khôi phục lịch trình 24/24 như trước khi xảy ra khủng hoảng.
Đây là một tín hiệu cho thấy Iran tự tin vào sự ổn định an ninh hàng không của mình, sau những tuần đầy biến động.
Từ bùng nổ xung đột đến lệnh cấm bay toàn quốc
Căng thẳng bùng phát vào giữa tháng 6 khi Israel tiến hành các cuộc không kích vào thủ đô Tehran và các khu vực trọng yếu khác. Iran đã phản ứng bằng cách đóng toàn bộ không phận từ ngày 13/6, khiến hàng loạt chuyến bay quốc tế phải chuyển hướng, còn các đường bay nội địa bị đình trệ nghiêm trọng.
Mãi đến ngày 24/6, sau 12 ngày giao tranh căng thẳng, hai bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn, mở đường cho quá trình khôi phục dần dần không phận Iran.
Ngày 26/6, một số sân bay trong nước được phép hoạt động trở lại. Đến ngày 17/7, hầu hết các sân bay đều đã trở lại lịch trình bình thường, chỉ trừ Mehrabad, trung tâm điều phối hàng không quan trọng nhất của Tehran.
Việc khôi phục hoàn toàn không phận Iran không chỉ là hành động kỹ thuật đơn thuần, mà còn mang nhiều ý nghĩa chiến lược.
Thứ nhất, đây là tuyên bố chính trị rõ ràng rằng Iran đã kiểm soát được tình hình an ninh nội bộ. Với động thái này, Tehran muốn gửi thông điệp tới cộng đồng quốc tế rằng nguy cơ xung đột đã qua và các chuyến bay thương mại, vận tải, cũng như bay quá cảnh có thể an toàn đi qua không phận Iran.
Thứ hai, từ góc độ kinh tế, việc mở lại không phận sẽ giúp Iran thu lại hàng triệu USD từ phí điều hành bay - nguồn thu từng bị cắt đứt khi các hãng hàng không phải chọn tuyến bay vòng qua không phận Iran.
Trong bối cảnh Tehran vẫn đang bị áp lực bởi các lệnh trừng phạt quốc tế, nguồn thu này là rất cần thiết.
Thứ ba, bước đi này giúp phục hồi niềm tin từ các hãng hàng không khu vực. Họ cần sự ổn định dài hạn để tái thiết kế đường bay, khai thác trở lại các tuyến xuyên Á – Âu từng đi qua Iran nhằm tiết kiệm nhiên liệu và thời gian.
Mặc dù Iran đã mở cửa hoàn toàn không phận, nhưng không phải tất cả các hãng hàng không đều vội vàng quay trở lại.
Các hãng đến từ châu Âu và Bắc Mỹ từng khai thác tuyến bay qua Iran để rút ngắn hành trình sang châu Á vẫn duy trì các phương án bay vòng để tránh rủi ro địa chính trị.
Một chuyên gia hàng không khu vực Trung Đông giấu tên chia sẻ với Al Jazeera: “Không phận Iran có thể đã được mở lại, nhưng câu hỏi lớn là liệu nó có an toàn tuyệt đối không. Chỉ cần một vụ phóng tên lửa, dù là do nhầm lẫn, cũng đủ khiến các hãng phải đóng lại lộ trình thêm lần nữa”.
Năm 2020, quân đội Iran đã vô tình bắn hạ chuyến bay PS752 của Ukraine International Airlines ngay sau khi cất cánh từ Tehran, khiến 176 người thiệt mạng. Vụ việc này vẫn để lại nỗi ám ảnh lớn trong ngành hàng không toàn cầu.
Không phận Iran giữ vị trí chiến lược quan trọng trong các tuyến bay nối Châu Âu – Nam Á và Đông Á. Trong thời gian đóng cửa, hàng loạt chuyến bay phải bay vòng qua Thổ Nhĩ Kỳ, Vịnh Ba Tư hoặc Ấn Độ Dương, gây tăng chi phí nhiên liệu và thời gian bay từ 30 phút đến 2 giờ mỗi chuyến.
Giới chuyên gia vận tải hàng không nhận định, nếu Iran duy trì ổn định, các tuyến bay qua nước này sẽ sớm được khôi phục và điều này có thể kéo giá cước vận tải giảm xuống, đặc biệt là trên các tuyến vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc, Ấn Độ sang Châu Âu.
Đánh giá của khu vực và phản ứng quốc tế
Phản ứng từ phía Israel khá kín tiếng. Giới chức quân sự Tel Aviv từ chối bình luận về việc Iran mở lại không phận, nhưng truyền thông nước này cho rằng việc Tehran tuyên bố khôi phục bình thường hóa là “một phần chiến thuật mềm để củng cố vị thế khu vực”.
Trong khi đó, một số hãng hàng không Trung Đông như Qatar Airways và Emirates đã bắt đầu đánh giá lại khả năng bay qua Iran nếu điều kiện tiếp tục ổn định.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng bày tỏ hoan nghênh động thái từ phía Iran, bởi sự kết nối hàng không ổn định trong khu vực sẽ hỗ trợ các kế hoạch trung chuyển và phát triển logistic mà Ankara đang thúc đẩy.
Việc mở lại toàn bộ không phận đánh dấu bước tiến lớn của Iran trong nỗ lực bình thường hóa hậu xung đột, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế và chiến lược rõ rệt.
Tuy nhiên, trong bối cảnh mối quan hệ Iran – Israel vẫn đầy bất định, và khu vực Trung Đông chưa thực sự yên ổn, thì sự trở lại của bầu trời Iran vẫn cần thêm thời gian để tái khẳng định tính ổn định lâu dài.
