Canada bắt giữ nghi phạm cướp máy bay

Sự việc xảy ra vào chiều ngày 15/7/2025, sân bay quốc tế Vancouver (YVR), Canada đã trải qua một trong những thời khắc hỗn loạn hiếm thấy trong năm khi một máy bay hạng nhẹ Cessna 172 đột ngột tiến vào không phận sân bay mà không được cho phép.

Nhà chức trách phải áp dụng lệnh "ground stop" – tạm dừng tất cả các chuyến bay đến trong gần 40 phút. Sự cố này không chỉ làm gián đoạn hoạt động của sân bay lớn thứ hai Canada, mà còn khơi lại những lo ngại về an ninh hàng không trong bối cảnh hoạt động dân dụng bằng máy bay cá nhân ngày càng phổ biến.

Chiếc máy bay liên quan, mang số đăng ký C-GTLF, là một chiếc Cessna 172S Skyhawk SP do Victoria Flying Club quản lý, được cho là đã cất cánh từ đảo Vancouver.

Máy bay chỉ có một người duy nhất trên khoang phi công, cũng chính là nghi phạm bị cáo buộc thực hiện hành vi chiếm quyền kiểm soát trái phép.

Khi tiến vào không phận Vancouver, chiếc Cessna bay ở độ cao bất thường, khoảng 300m so với mặt đất, và có những thao tác vòng lượn được đánh giá là "không phù hợp với đường bay thương mại tiêu chuẩn".

Kiểm soát không lưu tại sân bay lập tức phát cảnh báo, yêu cầu toàn bộ máy bay đến chuyển hướng hoặc tạm hoãn.

Lực lượng cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP) được điều động khẩn cấp, cùng với các đơn vị an ninh mặt đất, chó nghiệp vụ và hỗ trợ không lực từ phía quân đội Canada và Mỹ.

Chiếc máy bay nay sau đó đã hạ cánh an toàn vào lúc 13h45, tại đường băng phía bắc YVR.

Theo thông tin mới nhất, nghi phạm là Shaheer Cassim, 39 tuổi, từng là phi công thương mại được cấp phép, hiện đã nghỉ việc.

Điều đáng chú ý là Cassim không phải một cá nhân vô danh. Trong hồ sơ truyền thông địa phương, ông từng tham gia các hoạt động môi trường, vận động chống lại việc mở rộng đường cao tốc gần khu bảo tồn sinh thái tại British Columbia.

Tuy nhiên, động cơ của hành vi lần này không được xác định là có liên quan trực tiếp đến hoạt động xã hội nào.

Một đoạn video được ghi lại cho thấy nghi phạm bước ra khỏi máy bay, tay giơ cao, lùi về phía cảnh sát và bị bắt giữ ngay lập tức, không có sự kháng cự.

Không có thương vong nào xảy ra, nhưng hoạt động của sân bay đã bị rối loạn nghiêm trọng.

Tại phiên tòa sơ khởi diễn ra vào ngày 16/7 tại tỉnh bang British Columbia, Cassim bị truy tố tội danh cướp máy bay và tội danh khủng bố theo Luật Hàng không Dân dụng và Luật Hình sự Canada.

Đại diện của Cơ quan Công tố Công cộng Canada tuyên bố: “Hành động này là nghiêm trọng, có yếu tố đe dọa an ninh quốc gia, cho dù không gây thương vong.

Việc chiếm quyền kiểm soát phương tiện bay, tiến vào không phận kiểm soát mà không thông báo là vi phạm nghiêm trọng các quy định an toàn hàng không.”

Hiện tại, Cassim bị giam giữ không được bảo lãnh, trong khi luật sư biện hộ từ chối bình luận về động cơ hoặc tình trạng tâm lý của thân chủ.

Mỹ - Canada kích hoạt phản ứng quân sự

Bộ chỉ huy Phòng không Bắc Mỹ (NORAD) đã xác nhận rằng trong quá trình xử lý tình huống, họ đã triển khai các chiến đấu cơ F-15 của Mỹ từ căn cứ ở Oregon và CF-18 của Canada từ căn cứ Cold Lake để sẵn sàng ngăn chặn nếu chiếc Cessna có dấu hiệu đe dọa cơ sở hạ tầng dân sự.

Dù các máy bay chiến đấu này không can thiệp do máy bay Cessna đã hạ cánh trước khi họ tiếp cận, nhưng hành động điều động cho thấy mức độ cảnh báo an ninh cao nhất đã được kích hoạt.

NORAD khẳng định đây là một cuộc triển khai có thực, không phải diễn tập.

Đại diện lực lượng cho biết: “Chúng tôi luôn theo dõi mọi hoạt động bay không xác định hoặc không có kế hoạch, đặc biệt tại các khu vực sân bay quốc tế lớn. Trong trường hợp này, phản ứng nhanh chóng là điều cần thiết.”

Dù chỉ có một máy bay và một người, sự cố đã làm 9 chuyến bay đến bị chuyển hướng, và 282 chuyến bay khác bị trì hoãn, chiếm khoảng 25% tổng lưu lượng bay trong ngày tại sân bay Vancouver.

Những hành khách bị ảnh hưởng bao gồm cả những người trên các đường bay quốc tế tới Châu Á, Châu Âu và Mỹ. Thống kê từ FlightAware xác nhận 143 chuyến đến và 139 chuyến đi đã không thể thực hiện đúng giờ.

Sân bay Vancouver, vốn xử lý hơn 26 triệu lượt khách mỗi năm, chưa từng phải đình chỉ hoạt động vì một máy bay hạng nhẹ như vậy.

Sự cố đã gây lo ngại về khả năng xâm nhập không phận của các phương tiện bay dân sự không thuộc kiểm soát ATC, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng sử dụng máy bay cá nhân ngày càng gia tăng.

“

Sự kiện tại YVR là minh chứng rõ ràng cho thấy hệ thống giám sát không lưu cần được trang bị radar tầm thấp hơn và cải tiến quy trình ứng phó với tình huống bất ngờ. Một máy bay nhỏ cũng có thể tạo ra hiệu ứng domino nếu lọt qua mạng lưới cảnh báo sớm.

Ông David Imrie - Chuyên gia hàng không thương mại người Canada

Nhiều chuyên gia đề xuất rằng Canada cần sửa đổi luật hàng không dân sự, đưa vào cơ chế quản lý chặt chẽ hơn với máy bay cá nhân, tương tự như cách kiểm soát drone hiện nay.

Đồng thời, chương trình huấn luyện dành cho phi công hạng nhẹ cần bổ sung nội dung về quy trình khẩn cấp và phối hợp bắt buộc với kiểm soát không lưu.

Vụ việc tại Vancouver không đơn thuần là một sự cố cá biệt. Nó phản ánh nguy cơ hiện hữu từ không gian bay mở đối với hàng không dân sự.

Việc một cựu phi công thương mại có thể cất cánh, di chuyển vào không phận quốc tế và làm gián đoạn hàng trăm chuyến bay, đã buộc các cơ quan quản lý phải xem xét lại toàn bộ chuỗi an ninh hàng không, từ cấp độ cá nhân đến chiến lược liên quốc gia.

Shaheer Cassim từ một phi công thương mại, một nhà hoạt động môi trường, giờ đang trở thành tâm điểm của một cuộc điều tra hình sự cấp liên bang, đối mặt với các cáo buộc nghiêm trọng nhất trong luật hàng không Canada.