Gửi bình luận
Ngành hàng không Việt Nam từng chứng kiến việc doanh nghiệp tư nhân xây dựng sân bay trong thời gian "thần tốc" và đạt chất lượng tốt, là "tiền lệ" trong ngành hàng không đã được giới chuyên môn công nhận.
Điều này cũng khẳng định rằng, doanh nghiệp tư nhân có thể đảm đương tốt việc đầu tư vào những lĩnh vực hạ tầng có công nghệ phức tạp, trong đó có hạ tầng sân bay.
Theo các chuyên gia, chủ trương xã hội hóa đầu tư hạ tầng sân bay đã có từ nhiều năm trước. Đến cuối tháng 9/2023, Bộ GTVT đã báo cáo Thường trực Chính phủ Đề án định hướng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không trên cơ sở tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ và kết quả làm việc với các Bộ, ngành liên quan, để xem xét, cho ý kiến làm cơ sở hoàn thiện, báo cáo Bộ Chính trị.
Trong báo cáo này, các nội dung vướng mắc cần tháo gỡ về cơ sở pháp lý khi huy động nguồn vốn xã hội đầu tư, khai thác cảng hàng không đã được tổng hợp và đề xuất giải pháp chung tại Đề án làm cơ sở tổ chức triển khai thực hiện.
Thời điểm này, các cảng hàng không Thọ Xuân (Thanh Hóa), Chu Lai (Quảng Nam) đã được phê duyệt bố trí thêm đường cất hạ cánh thứ hai bên cạnh đường cất hạ cánh hiện hữu do Bộ Quốc phòng quản lý để phục vụ nhu cầu hàng không dân dụng.
Bộ GTVT yêu cầu các địa phương tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện Đề án theo hướng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư theo phương thức PPP hoặc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - ACV (nhà khai thác cảng hàng không hiện hữu) thành lập doanh nghiệp cổ phần cảng hàng không mới đóng vai trò là nhà khai thác cảng hàng không, trong đó ACV nắm cổ phần chi phối.
Hàng loạt sân bay khác cũng được các địa phương lập đề án xã hội hóa đầu tư nâng cấp, mở rộng như Cảng hàng không Nà Sản (Sơn La), Vinh, Liên Khương (Lâm Đồng)…
Mới đây nhất, đầu tháng 2 vừa qua, trong chuyến công tác tại Quảng Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao tỉnh Quảng Nam là cơ quan có thẩm quyền để kêu gọi nhà đầu tư, phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính để giải quyết các khó khăn, vướng mắc, hoàn thành thủ tục trong 6 tháng đầu năm 2025 và trong vòng 2 năm tiếp theo phải hoàn thành đầu tư xây dựng sân bay này để khai thác lưỡng dụng.
Tiếp đó, tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ với các bộ, ngành và tỉnh Kiên Giang về công tác chuẩn bị cho việc tổ chức Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) năm 2027, Thủ tướng Chính phủ đã giao tỉnh Kiên Giang là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để kêu gọi đầu tư dự án theo hình thức hợp tác công - tư.
Riêng đối với đề nghị được đầu tư nâng cấp sân bay Phú Quốc của hai doanh nghiệp là Sun Group và Tập đoàn IPPG, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đã giao Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) xem xét, giải quyết mong muốn của doanh nghiệp và hướng dẫn thực hiện theo quy định của pháp luật; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trước ngày 15/3/2025.
Trên thực tế, sân bay Vân Đồn (Quảng Ninh) là sân bay đầu tiên tại Việt Nam do nhà đầu tư tư nhân xây dựng. Sun Group, đơn vị chủ đầu tư và vận hành, khai thác đã xây dựng sân bay Vân Đồn với tiến độ thi công "thần tốc", trong chưa đầy 2 năm từ 2016 – 2018 đã hoàn thành và đưa vào khai thác.
Mới đây, Bộ Công an đã giao việc triển khai xây dựng sân bay Gia Bình (Bắc Ninh) cho Sun Group đầu tư xây dựng. Đặc biệt, Sun Group cam kết sẽ hoàn thành xây dựng sân bay cả 2 giai đoạn trong 12 tháng.
Tại lễ khởi công dự án sân bay Gia Bình tháng 12/2024, Thủ tướng đã tin tưởng và yêu cầu triển khai dự án với "3 nhất", gồm: Thời gian nhanh nhất, chất lượng tốt nhất và giá thành rẻ nhất.
Các chuyên gia nhận định, doanh nghiệp tư nhân có thể đảm đương tốt việc đầu tư những lĩnh vực hạ tầng có công nghệ phức tạp, tưởng chừng chỉ có thể giao cho doanh nghiệp nhà nước làm.
Theo Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng), để thực hiện Quy hoạch Tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch), tổng nhu cầu vốn đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không (không gồm các công trình do Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam tự cân đối đầu tư) trong giai đoạn 2021- 2030 ước khoảng 420.472 tỷ đồng.
Cùng với việc cân đối, bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng hàng không theo Quy hoạch nêu trên, Bộ GTVT đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép huy động tối đa nguồn vốn của xã hội đầu tư theo phương thức PPP đối với các cảng hàng không mới.
Theo các chuyên gia, việc thu hút nguồn vốn tư nhân đầu tư vào hạ tầng sân bay giúp cải thiện cơ sở hạ tầng đến nâng cao chất lượng dịch vụ, giúp ngành hàng không Việt Nam tạo dựng vị thế cạnh tranh mạnh mẽ trên bản đồ thế giới.
TS Lương Hoài Nam, Tổng giám đốc Bamboo Airways, nhận định, hiện nay số lượng sân bay của Việt Nam vẫn chưa nhiều so với nhu cầu phát triển. Do đó, việc đầu tư phát triển, mở rộng mạng lưới sân bay là điều cần thiết.
Tuy nhiên, mô hình đầu tư sân bay nên định hướng theo hướng xã hội hóa đầu tư vào phát triển hạ tầng sân bay hơn là chỉ dựa vào đầu tư công.
Theo TS Nam, khi nói về xã hội hóa hạ tầng tức đề cập đến nguồn vốn của tư nhân và cả nguồn vốn từ nước ngoài tham gia đầu tư vào sân bay, cảng hàng không.
Khi đó, hệ thống hạ tầng được hoàn thiện càng giúp các hãng hàng không tự tin mở thêm nhiều đường bay mới. Việc kết nối với thế giới cũng dễ dàng hơn.
Tuy nhiên, khó khăn vướng mắc đang nằm ở 4 chữ "chưa có đường đi", tức là, nhà đầu tư chưa biết đi thế nào về thủ tục hành chính, thủ tục đầu tư; các địa phương không biết triển khai như thế nào, làm như thế nào để thực hiện các đề án xã hội hóa đầu tư các nhà ga hành khách, hàng hóa tại các sân bay đang khai thác.
Vị chuyên gia chia sẻ, trước đây, ông có tham vấn cho một số doanh nghiệp tư nhân quan tâm vào dự án xã hội hóa hạ tầng sân bay. Đây là những sân bay hiện hữu, cụ thể là sân bay Vinh ở Nghệ An, sân bay Phù Cát ở Bình Định và sân bay Thành Sơn ở Ninh Thuận.
Điểm chung tại 3 sân bay nói trên là các địa phương đều rất quan tâm, muốn thúc đẩy xã hội hóa hạ tầng sân bay để phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đặc biệt là du lịch. Thế nhưng, sau một thời gian theo đuổi, các nhà đầu tư đã bỏ cuộc do thủ tục quá rườm rà và chưa rõ ràng.
Chia sẻ với Opensky, luật sư Bùi Văn Thành, Trưởng văn phòng luật sư Mặt Trời Mới, cũng cho rằng, nguồn lực tài chính từ Chính phủ có hạn trong khi nhu cầu đầu tư vào các cơ sở hạ tầng hàng không hiện tại ngày càng lớn. Do đó, xã hội hóa đầu tư là giải pháp thiết yếu và hiệu quả nhất để ngành hàng không cất cánh.
Theo luật sư Thành, việc xã hội hóa không chỉ là bài toán tài chính mà còn mở ra cơ hội để doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào công tác quản lý, vận hành và khai thác hạ tầng hàng không. Điều này không chỉ giúp giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo động lực phát triển lâu dài.
Tuy nhiên, để có thể tạo ra được những "cú hích", trước hết, việc tháo gỡ các rào cản thủ tục, cải cách thể chế là yêu tố then chốt để khuyến khích sự tham gia mạnh mẽ của các doanh nghiệp tư nhân trong việc đầu tư và phát triển hạ tầng hàng không.
