Vụ mất tích bí ẩn của MH370: Hơn thập kỷ vẫn nguyên dấu hỏi

Hơn một thập kỷ sau ngày MH370 biến mất, chiếc Boeing 777 của Malaysia Airlines vẫn chưa được tìm thấy, để lại một trong những bí ẩn lớn nhất lịch sử hàng không hiện đại.

Tháng 4 vừa qua, công ty Ocean Infinity, đơn vị triển khai cuộc tìm kiếm dưới đáy biển lần thứ ba, đã thông báo tạm dừng hoạt động, song giới chuyên gia tin rằng hy vọng vẫn chưa tắt.

Chuyên gia hàng không Ismail Hamad của hãng Egyptair tin rằng, ông nắm giữ chìa khóa để tiết kiệm "tiền bạc và thời gian" trong việc xác định vị trí cuối cùng của MH370.

Đặt nghi vấn về những mảnh vỡ MH370 dạt vào bờ, ông Ismail cho rằng "tình trạng sơn không phản ánh đúng trường hợp máy bay ngâm lâu trong nước mặn".

Ông Ismail tin chắc vụ mất tích liên quan tới không tặc và điều cần giải đáp là MH370 đã rơi xuống đâu khi âm mưu cướp máy bay thất bại.

Ông nhận định, nếu tên không tặc muốn thực hiện một vụ án hoàn hảo, một bí ẩn kéo dài hàng trăm năm, hắn sẽ phải hạ cánh máy bay xuống một trong những đường băng hoặc hồ nước bị bỏ hoang trong mê cung của quần đảo Philippines, bao gồm 7.641 hòn đảo.

Những đường băng như vậy trải dài và kết thúc ở biển, hồ hoặc đầm lầy, chứ không phải bay theo đường thẳng để rơi xuống vùng biển ngoài khơi thành phố Perth, trong một khu vực có thể dự đoán được bằng cách tính toán mức tiêu thụ nhiên liệu.

"Dù phi công có kinh nghiệm đến đâu cũng không thể dễ dàng và bay chính xác theo đường thẳng trên một tuyến đường dài như vậy, trên đại dương rộng mênh mông, vào ban đêm trong nhiều giờ liền", ông nói thêm.

Ông giải thích, việc định vị từ bờ biển Malaysia đến nam Ấn Độ Dương sẽ cho thấy máy bay bị rơi gần Perth, Australia. Nhưng nếu phi công MH370 có hệ thống GPS, họ đã có thể tự điều hướng trên các đảo ở Philippines.

Ông Ismail lưu ý, việc lập trình máy tính lái tự động chỉ với tọa độ 1 điểm trong không gian là nhiệm vụ đầy thách thức. "Do đó, một mình phi công sẽ không thể tiếp tục lái một chiếc máy bay lớn như B777-200 trong 9 giờ kể từ khi máy bay cất cánh cho đến khi biến mất, bao gồm cả 3 giờ trung bình cần thiết để kiểm tra tình trạng máy bay và các giấy tờ liên quan trước khi cất cánh theo quy định hàng không", ông lý giải.

Chuyên gia Ismail kết luận, nếu không có hệ thống lái tự động hay thiết bị hỗ trợ định vị, chỉ dựa vào la bàn từ của máy bay, thì khu vực tìm kiếm nên được thu hẹp lại từ eo biển Malacca đến bờ biển Perth của Australia.

Đây là giả thuyết "nhỏ" hơn nhiều so với trước khi các chuyên gia đưa ra để tìm kiếm Mh370 là cả vùng biển rộng lớn ở Nam Ấn Độ Dương.

Chuyến bay định mệnh

Đêm 8/3/2014, chiếc Boeing 777-200ER mang số hiệu MH370 cất cánh từ Kuala Lumpur (Malaysia) lúc 00h41 theo giờ địa phương, dự kiến đến Bắc Kinh (Trung Quốc) sau gần 6 giờ bay. Trên khoang có 227 hành khách đến từ 15 quốc gia và 12 thành viên phi hành đoàn.

Khoảng 01h19, cơ trưởng Zaharie Ahmad Shah gửi liên lạc cuối cùng với kiểm soát không lưu bằng câu nói ngắn gọn: “Good night Malaysian Three Seven Zero” (Chúc ngủ ngon, MH370). Một phút sau, máy bay biến mất khỏi radar dân sự khi đang bay qua vùng trời biển Đông.

Điều bất thường là dữ liệu từ radar quân sự Malaysia cho thấy MH370 không rơi ngay lập tức mà đổi hướng đột ngột, bay về phía tây qua bán đảo Mã Lai rồi tiếp tục hướng về nam Ấn Độ Dương. Chiếc Boeing 777 lặng lẽ di chuyển hàng nghìn km trước khi được cho là cạn kiệt nhiên liệu.

Ngay khi MH370 biến mất, Malaysia lập tức khởi động chiến dịch tìm kiếm cứu nạn quốc tế. Hơn 26 quốc gia tham gia, triển khai tàu, máy bay, vệ tinh để quét dọc theo đường bay giả định.

Trong giai đoạn đầu, công tác tìm kiếm tập trung ở biển Đông, nhưng khi dữ liệu vệ tinh Inmarsat cho thấy máy bay có thể đã hướng về Ấn Độ Dương, toàn bộ chiến dịch được chuyển sang vùng biển rộng lớn và hiểm trở này.

Australia giữ vai trò chỉ huy nỗ lực tìm kiếm dưới đáy biển. Trong ba năm, các tàu chuyên dụng đã rà soát hơn 120.000 km vuông dưới đáy đại dương, một diện tích khổng lồ tương đương lãnh thổ Hy Lạp. Đây là chiến dịch tìm kiếm hàng không đắt đỏ nhất lịch sử, với chi phí ước tính trên 200 triệu USD.

Kết quả, một số mảnh vỡ đã được tìm thấy trôi dạt vào bờ biển đảo Réunion (Pháp), Madagascar, Tanzania và Mozambique. Phân tích xác nhận chúng thuộc về MH370, nhưng phần thân chính và hộp đen, “chìa khóa” để giải mã sự thật, vẫn chưa bao giờ được phát hiện.

Những giả thuyết gây tranh cãi

Do thiếu bằng chứng thực tế, hàng loạt giả thuyết đã được đưa ra nhằm lý giải sự biến mất của MH370. Một số chuyên gia cho rằng máy bay có thể gặp sự cố kỹ thuật nghiêm trọng, chẳng hạn hỏa hoạn trong buồng lái hoặc khoang chở hàng, khiến phi công mất khả năng kiểm soát.

Trong trường hợp này, MH370 có thể đã tiếp tục bay theo chế độ lái tự động cho đến khi cạn nhiên liệu và rơi xuống biển. Tuy nhiên, giả thuyết này bộc lộ nhiều điểm yếu, bởi máy bay không hề phát đi tín hiệu cầu cứu, trong khi việc đổi hướng đột ngột dường như cho thấy có sự can thiệp có chủ ý từ con người.

Một trong những giả thuyết gây tranh cãi nhiều nhất là hành động cố ý của con người, đặc biệt là cơ trưởng Zaharie Ahmad Shah. Một số ý kiến cho rằng cơ trưởng Zaharie cố tình chuyển hướng và đưa máy bay tới vùng biển hẻo lánh.

Các phân tích chỉ ra rằng đường bay có thể trùng khớp với dữ liệu mô phỏng trên thiết bị giả lập bay tại nhà riêng của ông Zaharie. Dù vậy, Malaysia chưa bao giờ đưa ra kết luận chính thức về động cơ hay bằng chứng đủ mạnh để xác nhận giả thuyết này.

Bên cạnh đó, khả năng khủng bố hoặc không tặc cũng được nhắc đến, nhất là khi có hành khách sử dụng hộ chiếu giả. Tuy vậy, các cuộc điều tra sau đó không phát hiện dấu hiệu cho thấy một âm mưu tấn công có tổ chức.

Ngoài ra, một số ý kiến khác còn nghi ngờ máy bay bị bắn hạ nhầm hoặc bị quốc gia nào đó bí mật kiểm soát, song tất cả đều thiếu cơ sở xác thực.

Chính việc thiếu bằng chứng cụ thể đã khiến MH370 trở thành tâm điểm của vô số suy đoán và cho tới nay, sự thật về những giờ phút cuối cùng của chuyến bay vẫn là một dấu hỏi chưa lời giải.

Bài học cho ngành hàng không

Dù chưa có lời giải cuối cùng, MH370 đã thúc đẩy sự thay đổi lớn với vấn đề an toàn hàng không toàn cầu. Nhiều quy định mới được áp dụng, trong đó có việc yêu cầu máy bay phải truyền tín hiệu định vị thường xuyên hơn, thậm chí là liên tục, để không còn chiếc máy bay nào “biến mất” khỏi radar.

Các tổ chức hàng không quốc tế cũng khuyến nghị việc theo dõi bằng vệ tinh thay vì chỉ dựa vào radar mặt đất. Song song, các hãng hàng không đầu tư mạnh hơn vào công nghệ hộp đen có khả năng truyền dữ liệu theo thời gian thực.

Hơn 11 năm kể từ ngày biến mất, MH370 vẫn là bài toán thách thức ngành hàng không thế giới đi tìm lời giải. Dù chiến dịch tìm kiếm chính thức đã dừng lại, một số công ty tư nhân và chính phủ vẫn để ngỏ khả năng tái khởi động nếu có bằng chứng mới.

Hàng năm, vào dịp 8/3, các hoạt động tưởng niệm vẫn được tổ chức tại Malaysia, Trung Quốc và nhiều nơi khác. Đối với họ, MH370 không chỉ là một thảm kịch hàng không mà còn là minh chứng cho nỗi đau dai dẳng, sự mất mát không thể nguôi ngoai.