Vì sao Boeing không sản xuất máy bay 747-9

Boeing 747 xuất hiện trên bản đồ hàng không thế giới hơn 55 năm và được mệnh danh là “Nữ hoàng Bầu trời”. Không chỉ là biểu tượng của ngành hàng không hiện đại, dòng máy bay này còn cách mạng hóa cách con người di chuyển đường dài.

Thiết kế “bướu” đặc trưng phía trên buồng lái ban đầu chỉ là giải pháp để nâng buồng lái, nhường toàn bộ thân dưới cho khoang hàng. Nhưng về sau, không gian này dần được mở rộng, biến thành khu vực dành cho hành khách cao cấp, yếu tố làm nên nét riêng của 747.

Ý tưởng 747-9

Việc dành toàn bộ khoang dưới để chứa hàng hóa đã buộc Boeing phải nâng buồng lái lên phía trên, đây chính là khởi nguồn cho thiết kế đặc trưng của 747. Tuy nhiên, Boeing lúc đầu không hề có kế hoạch sử dụng phần nhô này để chở hành khách.

Ở phiên bản 747-100, phần nhô lên chỉ rất nhỏ nhưng sau đó được mở rộng qua từng biến thể. Trải qua thời gian, khu vực tầng trên trở thành nơi lý tưởng để bố trí ghế hạng thương gia hoặc hạng nhất.

Trong nỗ lực cạnh tranh với Airbus A380, Boeing ấp ủ ý tưởng phát triển 747-9, một phiên bản kéo dài toàn bộ tầng trên, cho phép đạt sức chứa hành khách kỷ lục. Nếu thành hiện thực, 747-9 có thể chở tới 600 khách với nhiều hạng ghế, và trong cấu hình toàn bộ hạng phổ thông, con số này thậm chí vượt quá 800. Đây từng được xem là lời đáp trả của Boeing trước “khổng lồ” hai tầng Aribus A380.

Dù ý tưởng rất hấp dẫn nhưng vì sao Boeing không hiện thực hóa 747-9? Thay vào đó, hãng ra mắt 747-8 vào năm 2010, phiên bản kéo dài của 747-400, với sức chứa tối đa 467 hành khách trong cấu hình ba hạng ghế, hoặc với tải trọng 140 tấn hàng hóa.

Con số này tiệm cận Airbus A380, vốn có cấu hình tiêu chuẩn 500 - 525 khách. Trong trường hợp bố trí toàn bộ hạng phổ thông, A380 có thể chở tới hơn 800 khách, ý tưởng từng được hãng Air Austral đề xuất cho các tuyến bay giữa Pháp và các vùng lãnh thổ hải ngoại.

Trên lý thuyết, 747-9 hoàn toàn khả thi. Nhưng vấn đề nằm ở trọng lượng khổng lồ, buộc phải nâng cấp động cơ, càng hạ cánh và toàn bộ kết cấu cánh. Điều đó không chỉ khiến chi phí thiết kế tăng vọt, mà còn hạn chế khả năng khai thác tại nhiều sân bay do yêu cầu hạ tầng đặc thù.

Thực tế cho thấy, Airbus A380 tuy mang lại lợi thế cho các hãng như Emirates, British Airways hay Lufthansa, nhưng cuối cùng vẫn thất bại do xu hướng thị trường dịch chuyển: hành khách và hãng hàng không dần ưu tiên bay thẳng giữa các điểm đến bằng máy bay nhỏ hơn, thay vì bay trung chuyển qua các “siêu sân bay”. Nếu 747-9 ra đời, nó nhiều khả năng sẽ đi vào vết xe đổ của A380, vốn đã bị ngừng khai thác tại nhiều hãng như Air France hay Thai Airways.

Hướng đi của Boeing

Nhận thấy hạn chế, Boeing quyết định từ bỏ ý tưởng 747-9 để tập trung vào những dòng máy bay hiện đại hơn, phục vụ nhiều thị trường và hãng hàng không đa dạng hơn. Tiêu biểu là Boeing 787 Dreamliner, vốn được coi là một bước ngoặt trong ngành hàng không. Dreamliner không chỉ mang lại sự thoải mái cho hành khách, mà còn giúp các hãng tiết kiệm nhiên liệu đáng kể so với thế hệ cũ.

Ngày nay, các hãng khai thác nhiều 787 nhất gồm All Nippon Airways (86 chiếc), United Airlines (78 chiếc), American Airlines (63 chiếc, hãng sở hữu nhiều 787-8 nhất), Qatar Airways (54 chiếc, còn đặt thêm 130 chiếc) và Japan Airlines (45 chiếc).

Boeing 787 có sức chứa 200 - 300 hành khách, lý tưởng cho các chặng siêu dài như Auckland - New York (hơn 16 giờ bay). Qantas hiện khai thác tuyến bay này bằng 787-9, đồng thời cung cấp hành trình một điểm dừng thuận tiện, giúp hành khách tránh việc phải quá cảnh ở Bờ Tây Mỹ.

Trong khi đó, Airbus A380, mẫu máy bay lớn nhất thế giới, lại không giữ được vị thế. Chi phí vận hành cao do bốn động cơ ngốn nhiên liệu, cộng thêm nhu cầu thị trường thay đổi, khiến dòng máy bay này dần thất thế trước các mẫu hai động cơ nhỏ hơn, linh hoạt hơn.

Đại dịch COVID-19 giáng thêm đòn mạnh, buộc Airbus ngừng sản xuất A380 vào tháng 2/2019. Chiếc cuối cùng được giao cho Emirates, hãng sở hữu hơn 100 chiếc A380.

Dù A380 nổi tiếng với các tiện nghi xa xỉ như phòng riêng, spa tắm và quầy bar trên máy bay, chi phí vận hành và yêu cầu hạ tầng sân bay đặc thù khiến nó trở nên kém thực tế. Airbus cuối cùng phải chấp nhận dừng cuộc chơi.

Liệu 747-9 có còn cơ hội?

Khả năng Boeing hồi sinh ý tưởng 747-9 gần như bằng không, bởi hãng đã chính thức ngừng sản xuất 747. Chiếc cuối cùng, mang số hiệu N863GT, được bàn giao cho Atlas Air vào tháng 1/2023, khép lại 5 thế hệ với tổng cộng 1.573 chiếc.

Nhiều hãng hàng không lớn như British Airways, United, Delta, Qantas, Air France, Japan Airlines hay Virgin Atlantic đều đã cho 747 “nghỉ hưu”. Chỉ còn một số hãng như Lufthansa, Korean Air hay Air China tiếp tục khai thác, bởi nó vẫn phù hợp với nhu cầu vận hành của họ.

Thay vào đó, giới quan sát dự đoán Boeing sẽ tập trung vào một mẫu máy bay mới, có thể là 797, nằm giữa 737 và 787. Đây sẽ là dòng máy bay hiệu quả hơn, vừa vặn hơn, thay thế cho các dòng cũ như 757, 767 và 737 đời đầu.