Gửi bình luận
AMCA - tiêm kích đa nhiệm thế hệ thứ năm, được kỳ vọng trở thành xương sống cho năng lực chiếm ưu thế trên không của Ấn Độ.
Ấn Độ đang theo đuổi tham vọng lớn trong lĩnh vực hàng không quân sự với chương trình Advanced Medium Combat Aircraft (AMCA) - mẫu tiêm kích đa nhiệm thế hệ thứ năm, một chỗ ngồi, hai động cơ, hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết.
Máy bay được thiết kế với khả năng tàng hình cao và có thể phục vụ đồng thời cho Không quân Ấn Độ (IAF) và Hải quân Ấn Độ. AMCA được kỳ vọng trở thành xương sống cho năng lực chiếm ưu thế trên không của Ấn Độ từ giữa những năm 2030.
Khởi đầu của tham vọng tiêm kích tàng hình
Chương trình AMCA chính thức bắt đầu năm 2010, khi Không quân Ấn Độ ban hành yêu cầu kỹ thuật đối với một mẫu tiêm kích tàng hình hạng trung do nước này tự phát triển. Dự án được theo đuổi song song với chương trình hợp tác chế tạo tiêm kích thế hệ năm FGFA giữa Ấn Độ và Nga.
Để khởi động nghiên cứu tính khả thi, Bộ Quốc phòng Ấn Độ chỉ phân bổ 90 crore rupee (10,1 triệu USD) vào năm 2010. Mô hình AMCA thu nhỏ lần đầu ra mắt công chúng tại triển lãm Aero India 2013. Sau khi đánh giá 9 cấu hình thiết kế, biến thể 3B-09 được chốt lại vào năm 2014.
Giai đoạn thiết kế chi tiết bắt đầu năm 2018 với nguồn vốn 447 crore rupee, do Cơ quan Phát triển Hàng không (ADA) đảm trách và hoàn thành vào năm 2023. Đến tháng 3/2024, Ủy ban An ninh Nội các (CCS) phê duyệt kinh phí 15.000 crore rupee (1,8 tỷ USD) để bước vào giai đoạn phát triển kỹ thuật quy mô đầy đủ (FSED).
Từ tháng 4/2024, FSED chính thức khởi động với mục tiêu ra mắt nguyên mẫu đầu tiên sau 36 tháng và bay thử trong vòng 12–18 tháng tiếp theo.
Giai đoạn FSED sẽ sản xuất 5 nguyên mẫu, mỗi chiếc cách nhau 9 tháng. Ba mẫu đầu tập trung đánh giá đặc tính tàng hình và khí động học; hai mẫu tiếp theo ưu tiên thử nghiệm tích hợp vũ khí bên trong khoang vũ khí.
ADA và tổ chức DRDO đặt mục tiêu hoàn thiện nguyên mẫu đầu tiên vào năm 2028 và thực hiện chuyến bay đầu tiên trong năm 2029. Việc chứng nhận đủ điều kiện hoạt động dự kiến kéo dài 36–48 tháng, cho phép AMCA bắt đầu biên chế vào giai đoạn 2034–2035.
Ban đầu, Bộ Quốc phòng Ấn Độ muốn triển khai mô hình Hợp danh Mục đích Đặc biệt (SPV) giữa ADA, Hindustan Aeronautics Limited (HAL) và một doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, đến ngày 27/5/2025, chính phủ quyết định áp dụng mô hình đối tác công-tư mở, cho phép các tập đoàn tư nhân và nhà nước cạnh tranh bình đẳng, tham gia độc lập hoặc liên danh trong phát triển và sản xuất AMCA.
ADA đã ban hành Thông báo Bày tỏ Quan tâm (EoI) nhằm chọn các doanh nghiệp Ấn Độ tham gia phát triển nguyên mẫu, thử nghiệm bay và chứng nhận. Hạn nộp hồ sơ được gia hạn nhiều lần đến ngày 30/9/2025 để thu hút thêm ứng viên.
Thông số và thiết kế: bước tiến lớn của ngành hàng không Ấn Độ
Khi IAF đưa ra yêu cầu đầu tiên, AMCA được định hướng là máy bay hạng 20 tấn. Nhưng qua quá trình tối ưu, trọng lượng cất cánh tối đa (MTOW) của AMCA tăng từ 20 lên 25 rồi 27 tấn.
Máy bay dài 18m, sải cánh 11,13m, cao 4,5m. Trọng lượng rỗng mục tiêu khoảng 12 tấn, nhờ ứng dụng vật liệu nhẹ và quy trình sản xuất tiên tiến.
AMCA sử dụng thiết kế hai động cơ, cánh hình thang kim cương giảm lực cản ở tốc độ cận âm. Buồng lái một chỗ ngồi đặt cao, cho tầm quan sát tốt hơn, với tán buồng lái dạng bọt nước.
Hệ thống hút khí hình chữ S giúp che giấu cánh quạt động cơ khỏi radar, giảm diện tích phản xạ radar (RCS) và tín hiệu hồng ngoại. DRDO cũng phát triển ăng ten khối liền và mũi máy bay dạng răng cưa để tăng khả năng tàng hình.
AMCA sẽ trang bị radar AESA tần số quét điện tử chủ động với khả năng khó bị phát hiện. Cơ quan Phát triển Radar và Điện tử (LRDE) đã giới thiệu mô hình tỷ lệ 1:2 tại Aero India 2025.
Radar sử dụng 1.528 mô-đun GaN TRM, kết hợp ăng ten Vivaldi mới, cho phép phát sóng trên băng tần rộng hơn.
Nhờ vật liệu bán dẫn GaN và thiết kế TRM mới, radar của AMCA có công suất phát lớn hơn radar Uttam AESA trang bị cho Tejas Mk1A. Hệ thống cũng có làm mát chất lỏng, cho phép duy trì hiệu suất cao trong thời gian dài.
Điểm nhấn công nghệ lớn nhất của AMCA chính là việc tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống phi công ảo hỗ trợ. Phi công có thể chuyển giao một phần hoặc toàn bộ quyền điều khiển cho AI trong các tình huống phức tạp, đồng thời máy bay có thể hoạt động như một “máy bay mẹ” chỉ huy đội hình drone chiến đấu đi kèm.
Phiên bản AMCA Mk1 sẽ dùng hai động cơ F414-INS6 của General Electric với tổng lực đẩy 196 kN.
Phiên bản AMCA Mk2 dự kiến có động cơ hoàn toàn mới, lực đẩy hơn 110 kN và tỷ lệ lực đẩy/trọng lượng trên 10. Ấn Độ đang tìm kiếm đối tác quốc tế cho dự án này, trong đó GE, Rolls-Royce và Safran đều tham gia đàm phán. Safran được xem là ứng viên tiềm năng nhất nhờ quan hệ quốc phòng tốt giữa Ấn Độ và Pháp.
Về hiệu suất bay, AMCA được thiết kế đạt tốc độ tối đa Mach 2.15, trần bay 20.000m và bán kính chiến đấu khoảng 1.000-1.200km khi mang tải vũ khí bên trong.
Khoang vũ khí trong thân và tải trọng mạnh mẽ
AMCA mang được 6.500 kg nhiên liệu nội bộ, đạt tỷ lệ nhiên liệu trên trọng lượng hơn 0.35, cao hơn cả Su-30MKI.
Khoang vũ khí trong thân có kích thước 4,2 × 2,2 × 0,75m, mang tối đa 1.500 kg. Ngoài ra, máy bay có 6 giá treo dưới cánh cho hơn 5 tấn vũ khí khi hoạt động không cần tàng hình.
Bán kính chiến đấu dự kiến trên 1.000 km, mang hai tên lửa đối không tầm xa và hai bom dẫn đường 500 lb trong khoang.
Đáng chú ý, AMCA có thể mang hai thùng nhiên liệu bổ sung trong khoang, thay thế cho vũ khí. Tùy chọn này cho phép tăng bán kính chiến đấu và tầm bay mà không ảnh hưởng đến khả năng tàng hình.
Một cấu hình điển hình trong nhiệm vụ tuần tra chiến đấu (CAP) là mang một thùng nhiên liệu 1.975 kg, hai tên lửa Astra Mk2 bên trong và hai ASRAAM bên ngoài, giúp tăng tỷ lệ nhiên liệu lên trên 0.40 với lực cản tối thiểu.
Khi trang bị hai thùng nhiên liệu, tiêm kích AMCA có thể mang tới 10.450 kg nhiên liệu với tầm chuyển sân vượt 5.000 km.
Nếu mọi việc diễn ra đúng kế hoạch, chuyến bay đầu tiên sẽ diễn ra năm 2029, và AMCA Mk1 sẽ bước vào sản xuất loạt từ 2034–2035.
AMCA đại diện cho một trong những chương trình quốc phòng đầy tham vọng nhất của Ấn Độ, nhằm nâng tầm tự chủ công nghệ và củng cố năng lực răn đe trước các đối thủ khu vực. Nếu đạt tiến độ, AMCA sẽ đưa Ấn Độ vào nhóm quốc gia hiếm hoi tự phát triển tiêm kích thế hệ năm cùng Mỹ, Trung Quốc và phần nào là Nga.
Dù còn nhiều thách thức, đặc biệt là động cơ và radar, AMCA cho thấy quyết tâm của Ấn Độ xây dựng nền công nghiệp quốc phòng hiện đại, sẵn sàng cạnh tranh trên quy mô toàn cầu.
