Ngành hàng không thế giới đang phải đối mặt với những biến động mới khi các biện pháp thuế do Mỹ áp đặt gây ảnh hưởng lớn đến việc mua sắm máy bay. Các hãng hàng không lớn như Ryanair và Airbus đều đã có những động thái phản ứng, trong khi các nghị sĩ Mỹ bày tỏ quan ngại về việc sử dụng máy bay từ Trung Quốc.
Sự thay đổi này không chỉ làm tăng chi phí đối với các hãng hàng không mà còn gây áp lực lên các nhà sản xuất như Boeing và Airbus. Các hãng bay vốn đã gặp khó khăn giờ đây lại phải đối mặt với bài toán kinh tế mới: làm thế nào để vừa duy trì hoạt động vừa giảm thiểu tác động từ chính sách thuế. Điều này buộc nhiều hãng phải tìm kiếm các giải pháp thay thế hoặc điều chỉnh lại chiến lược đầu tư dài hạn của mình.
Trong số các hãng hàng không lớn, Ryanair là đơn vị có phản ứng quyết liệt nhất trước chính sách thuế mới của Mỹ. Hãng hàng không lớn nhất châu Âu về lượng hành khách cho biết sẽ xem xét lại các đơn hàng với Boeing nếu thuế quan của Mỹ khiến giá máy bay tăng lên đáng kể.
Theo ông Michael O'Leary, CEO của Ryanair, hãng sẽ cân nhắc việc tìm kiếm nhà cung cấp khác nếu chính phủ Mỹ tiếp tục với kế hoạch áp thuế không hợp lý, đặc biệt khi điều này làm tăng mạnh giá thành máy bay Boeing xuất khẩu sang châu Âu.
Đây được xem là sự thay đổi lớn trong chiến lược của Ryanair. Trước đây, hãng bay này nổi tiếng với việc chỉ sử dụng một loại máy bay duy nhất để tiết kiệm chi phí bảo trì và đào tạo phi công. Nếu chuyển sang nhà sản xuất khác, đặc biệt là Airbus hoặc COMAC, Ryanair sẽ phải đầu tư lớn vào việc đào tạo lại nhân lực và nâng cấp hệ thống bảo dưỡng.
Hiện tại, Ryanair đang chờ nhận 29 chiếc Boeing 737 MAX cuối cùng trong tổng số 210 chiếc đã đặt, dự kiến hoàn tất vào tháng 3/2026. Ngoài ra, hãng đã ký hợp đồng mua 150 chiếc thuộc dòng 737 lớn nhất và còn có quyền lựa chọn đặt thêm 150 chiếc khác trong tương lai, dự kiến bắt đầu giao từ năm 2027. Những cam kết này cho thấy nếu thuế làm tăng đáng kể giá mua máy bay, Ryanair sẽ phải nghiêm túc cân nhắc việc thay đổi nhà cung cấp.
Điều này càng đáng nói hơn khi Boeing từ lâu đã là nhà cung cấp chủ lực của Ryanair. Nếu hãng thực sự chuyển hướng sang Airbus hay thậm chí COMAC, đó sẽ là tín hiệu cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ trong chiến lược kinh doanh của Ryanair.
Trong lá thư gửi đến nghị sĩ Mỹ, ông O'Leary cũng nhắc đến khả năng Ryanair sẽ chuyển hướng sang sử dụng máy bay của COMAC - nhà sản xuất máy bay Trung Quốc, nếu mức giá rẻ hơn từ 10-20% so với Airbus. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng từ năm 2011 đến nay, Ryanair chưa có bất kỳ cuộc thảo luận nào với COMAC.
Thông tin này ngay lập tức khiến các nghị sĩ Mỹ bày tỏ lo ngại. Raja Krishnamoorthi, nghị sĩ Dân chủ từ bang Illinois, cho rằng việc Ryanair mua máy bay của COMAC có thể tiềm ẩn rủi ro an ninh, lo ngại rằng hãng sản xuất này có khả năng thu lợi từ việc chiếm đoạt sở hữu trí tuệ của các quốc gia khác, bao gồm cả các công ty hàng không của Mỹ.
Cảnh báo này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi mẫu máy bay C919 của COMAC đã bắt đầu khai thác thương mại tại Trung Quốc từ năm 2023, sau khi được cấp chứng nhận an toàn từ năm 2022. C919 được thiết kế để cạnh tranh với các dòng máy bay thân hẹp của Airbus và Boeing, như A320neo và 737 MAX.
Dù chưa có kế hoạch cụ thể về việc mua máy bay từ COMAC, việc Ryanair không loại trừ khả năng này cho thấy hãng đang tìm mọi cách bảo vệ lợi ích kinh tế của mình trong bối cảnh thuế quan của Mỹ gây ra nhiều khó khăn.
Trong khi đó, Airbus - đối thủ chính của Boeing - đã khẳng định sẽ không chịu trách nhiệm về các khoản thuế phát sinh khi các hãng hàng không Mỹ nhập khẩu máy bay từ châu Âu. Điều này tạo ra xung đột giữa Airbus và các hãng bay Mỹ, vốn không muốn chịu thêm chi phí từ chính sách thuế mới của chính quyền Trump.
CEO của Airbus, ông Guillaume Faury, cho biết việc xuất khẩu từ châu Âu sang Mỹ là hoạt động nhập khẩu đối với khách hàng và hãng không có nghĩa vụ chịu khoản thuế này. Ông cũng nhấn mạnh rằng Airbus chỉ chịu thuế đối với các linh kiện nhập khẩu vào nhà máy lắp ráp tại Mobile, Alabama, trước khi bán cho khách hàng.
Ngoài ra, Airbus đang tìm kiếm các giải pháp giảm thiểu tác động của thuế bằng cách tối ưu hóa chuỗi cung ứng và tăng cường đàm phán với các hãng hàng không bị ảnh hưởng.
Đứng trước khó khăn tài chính, nhiều hãng hàng không lớn như Delta Air Lines và American Airlines đã tìm cách giảm thiểu tác động của thuế. Ví dụ, Delta đã đưa máy bay Airbus A350-900 từ Toulouse, Pháp, qua Tokyo, Nhật Bản, để tránh thuế, tương tự cách hãng đã làm vào năm 2019.
Ông Devon May, Giám đốc Tài chính của American Airlines, chia sẻ rằng việc chịu thuế cho máy bay mới là điều không hợp lý về mặt tài chính, nhất là trong bối cảnh nhu cầu đi lại giảm do lo ngại suy thoái kinh tế và lạm phát.
Rõ ràng, các biện pháp thuế mới của Mỹ đã khiến nhiều hãng hàng không phải điều chỉnh chiến lược mua sắm máy bay. Ryanair, Airbus và nhiều hãng hàng không, hãng sản xuất máy bay lớn khác đang đối mặt với lựa chọn khó khăn giữa việc tiếp tục hợp tác với các đối tác truyền thống hoặc chuyển hướng sang các phương án thay thế.
Trong thời gian tới, khả năng thích nghi và sự chủ động trong chiến lược kinh doanh sẽ là yếu tố quyết định giúp các hãng hàng không tồn tại và phát triển trong môi trường đầy biến động này.