Gửi bình luận
Các chuyến bay mục tiêu bằng QF-16 đóng vai trò là bệ thử nghiệm sống cho các loại vũ khí hiện đại nhất của Mỹ.
Không quân Mỹ đã tiếp nhận chiếc QF-16 cuối cùng trong chương trình chuyển đổi tiêm kích F-16 thành mục tiêu bay không người lái, khép lại hành trình 15 năm biến những chiến đấu cơ lừng danh thành “zombie” phục vụ thử nghiệm vũ khí và huấn luyện tác chiến.
Dù dây chuyền chuyển đổi đã dừng lại, vai trò của đội bay đặc biệt này vẫn sẽ kéo dài ít nhất đến năm 2035.
QF-16: Lấp khoảng trống sau huyền thoại Phantom
Chương trình QF-16 khởi động từ đầu thập niên 2010 nhằm thay thế dòng mục tiêu bay QF-4 Phantom đã già cỗi và được loại biên vào năm 2016. Thế hệ “zombie F-16” đầu tiên cất cánh thử nghiệm năm 2012 và đạt năng lực hoạt động ban đầu vào năm 2016.
Điểm đặc biệt của chương trình nằm ở chỗ Boeing – chứ không phải Lockheed Martin, nhà thiết kế nguyên bản F-16 – được giao nhiệm vụ cải biến các chiến đấu cơ đã nghỉ hưu thành máy bay không người lái toàn phần. Những chiếc F-16 sau khi chuyển đổi có thể hoạt động ở hai chế độ: bay có phi công như bình thường hoặc hoàn toàn điều khiển từ xa phục vụ thử nghiệm bắn đạn thật.
Các kỹ sư Boeing cho biết quá trình này đòi hỏi khối lượng công việc kỹ thuật cực lớn: tích hợp hệ thống điều khiển bay mới, thiết bị bảo đảm an toàn chuyến bay, gói truyền dẫn dữ liệu – tất cả trên khung máy bay vốn không hề được thiết kế cho hoạt động không người lái.
Những chiếc F-16 được lựa chọn chuyển đổi đều được lấy từ kho lưu trữ thuộc Nhóm bảo trì và Tái sinh hàng không vũ trụ số 309, đặt tại căn cứ Davis-Monthan ở Arizona – nơi thường được gọi bằng cái tên “Boneyard”.
Tại đây, các tiêm kích nghỉ hưu được bảo quản trong điều kiện đảm bảo để có thể tái sử dụng khi cần. Một khi được chọn, máy bay sẽ được phục hồi khả năng bay và sau đó lắp đặt các hệ thống đặc chủng cho nhiệm vụ mới: mô-đun điều khiển từ xa, thiết bị thu phát tín hiệu, hệ thống giám sát tình trạng máy bay và bộ phận tự hủy trong trường hợp cần ngăn máy bay thoát khỏi khu vực thử nghiệm.
Nhờ các bộ cảm biến và hệ thống đo đạc tích hợp, mỗi chiếc QF-16 có thể truyền về mặt đất dữ liệu chi tiết về độ chính xác của tên lửa, khả năng dẫn đường và hiệu quả kích nổ. Điều này cho phép các kỹ sư đánh giá độ tin cậy và hiệu suất của những dòng tên lửa tối tân nhất trước khi biên chế đại trà.
Nền tảng thử nghiệm vũ khí thế hệ mới
Chiếc QF-16 cuối cùng được bàn giao mang số hiệu 83-1079. Nó từng gia nhập Không quân Mỹ năm 1984 với vai trò F-16A và phục vụ suốt 23 năm tại Phi đội Tiêm kích 178 thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Bắc Dakota, biệt danh “Happy Hooligans”.
Năm 2007, máy bay được đưa vào bảo quản dài hạn. Hơn một thập niên sau, nó được lựa chọn làm một trong những khung thân cuối cùng được chuyển đổi sang chuẩn QF-16 trước khi dây chuyền sản xuất chính thức khép lại vào cuối tháng 11/2025.
Dù đã hoàn tất 127 khung máy bay chuyển đổi, Boeing vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ Không quân Mỹ qua hợp đồng bảo trì dài hạn, đảm bảo đội bay QF-16 duy trì hoạt động ổn định đến hết vòng đời dự kiến.
Không quân Mỹ xác nhận sẽ duy trì đội bay khoảng 90 chiếc QF-16 trong ít nhất 10 năm tới. Một thông báo gần đây từ Trung tâm Quản lý Vòng đời Không quân cho biết quân chủng đang tìm kiếm hợp đồng bảo đảm hậu cần, bảo dưỡng và thay thế những hệ thống chuyên dụng chỉ có trên QF-16.
Chương trình mục tiêu bay toàn phần này đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong huấn luyện bắn đạn thật và chuẩn bị cho các tình huống không chiến với đối thủ ngang tầm hoặc vượt trội. Khả năng mô phỏng đầy đủ đặc tính của một chiến đấu cơ thực thụ – từ tăng tốc, cơ động đến quỹ đạo chiến đấu – giúp phi công Mỹ được rèn luyện trong điều kiện như chiến trường thật.
Khi Không quân Mỹ tiếp tục đưa vào vận hành F-35 và chuẩn bị cho thế hệ máy bay tiêm kích thứ sáu, nhu cầu thử nghiệm các loại vũ khí không đối không tân tiến ngày càng lớn. Các chuyến bay mục tiêu bằng QF-16 cho phép đánh giá chính xác tính năng của tên lửa đời mới trong bối cảnh thực chiến, bao gồm khả năng khóa mục tiêu, điều khiển đường bay và độ tin cậy khi kích nổ.
Với hiệu suất bay ngang ngửa chiến đấu cơ tiền tuyến, QF-16 mang lại dữ liệu mà mô hình mô phỏng hay mục tiêu thu nhỏ đều không thể thay thế. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời điểm Trung Quốc và Nga đều đang phát triển những dòng tiêm kích thế hệ mới có khả năng cơ động và tàng hình cao hơn.
Dù chương trình chuyển đổi đã kết thúc, các “zombie F-16” vẫn sẽ tiếp tục sải cánh trong nhiều năm nữa, đóng vai trò là bệ thử nghiệm sống cho các loại vũ khí hiện đại nhất của Mỹ. Chúng giúp định hình chiến thuật, nâng cao khả năng tác chiến và đảm bảo Không quân duy trì lợi thế trước các đối thủ tiềm tàng.
Từ một chiến đấu cơ huyền thoại của Chiến tranh Lạnh đến một nền tảng mục tiêu không người lái đặc biệt, F-16 đã có một hành trình đầy biến chuyển. Và với nhiệm vụ mới trong vai trò QF-16, những chiếc “Falcon thây ma” sẽ tiếp tục góp phần vào năng lực chiến đấu của Mỹ ít nhất thêm một thập kỷ.
