Gửi bình luận
Pháp cho nghỉ hưu các máy bay tiếp dầu KC-135RG cuối cùng, mở ra thời kỳ mới với A330 MRTT.
Sáng ngày 30/6 tại căn cứ không quân Istres gần Marseille, Không quân và Không gian Pháp đã đánh dấu một cột mốc lịch sử với buổi lễ chia tay ba chiếc Boeing KC-135RG Stratotanker cuối cùng, kết thúc hơn sáu thập kỷ phục vụ. Sự thay đổi này không chỉ tăng cường sức mạnh không quân mà còn hiện đại hóa NATO và tái định nghĩa tầm với chiến lược.
Buổi lễ có khoảng 1.500 người tham dự, bao gồm các quan chức cấp cao và binh sĩ, có màn bay biểu diễn của đội bay nhào lộn Patrouille de France cùng một chiếc KC-135RG sắp nghỉ hưu – như một lời tạm biệt dành cho loại máy bay từng là trụ cột trong năng lực tiếp dầu trên không và răn đe hạt nhân của Pháp từ năm 1964.
Việc những "lão tướng" này rời biên chế diễn ra đồng thời với việc Không quân Pháp tiếp nhận chiếc A330 MRTT “Phénix” thứ 13 – dấu mốc quan trọng trong quá trình hiện đại hóa lực lượng không quân chiến lược, đồng thời phản ánh xu hướng chuyển dịch toàn cầu về hàng không quân sự, đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến mức độ sẵn sàng chiến đấu, tác động công nghiệp và hệ quả địa chính trị.
Vai trò lịch sử của KC-135RG đối với không quân Pháp
Chiếc KC-135, phát triển từ khung thân của máy bay dân dụng Boeing 707, được Pháp đưa vào biên chế năm 1964 dưới tên gọi C-135F, với 12 chiếc phục vụ nhiệm vụ răn đe hạt nhân chiến lược. Máy bay này cho phép tiếp dầu cho các máy bay ném bom hạt nhân Mirage IV, sau này là Mirage 2000N và Rafale với tên lửa ASMP-A.
Đến cuối những năm 1980, 11 chiếc được nâng cấp lên phiên bản C-135FR với động cơ CFM-56, thay cho động cơ J57 cũ kỹ. Trong thập niên 1990, Pháp tiếp tục mua thêm ba chiếc KC-135RG từ Không quân Mỹ và hiện đại hóa với hệ thống điện tử tiên tiến, hệ thống liên lạc GATM, khả năng chở hàng tiêu chuẩn NATO.
Phi đội tiếp dầu 4/31 “Sologne” đóng tại Istres đã vận hành đội bay này, hỗ trợ chiến dịch ở Trung Đông, Sahel và các nhiệm vụ NATO – từ tiếp dầu cho Rafale trong chiến dịch Chammal ở Iraq/Syria đến hỗ trợ tập trận với đồng minh.
Mỗi nhiệm vụ, KC-135 có thể cung cấp tới 17 tấn nhiên liệu, giúp máy bay chiến đấu của Pháp bay xa mà không cần hạ cánh. Dù bền bỉ, máy bay này tiêu tốn 23.000 euro/giờ bay, không có hệ thống phòng vệ hiện đại và khó tích hợp vào môi trường tác chiến mạng lưới hóa – buộc Pháp phải thay thế.
A330 MRTT “Phénix” – tiêu chuẩn máy bay tiếp dầu mới
A330 MRTT “Phénix” là bước tiến vượt bậc. Dựa trên khung thân A330-200, máy bay có thể chở tới 111 tấn nhiên liệu (gấp gần 7 lần KC-135), cung cấp 50 tấn trong một nhiệm vụ. Trang bị hệ thống cần tiếp dầu (boom) cho máy bay như F-16/F-35, và pod dưới cánh cho Rafale, Eurofighter, F-18. Ngoài ra, có thể chở 272 hành khách hoặc 40 cáng cứu thương.
Máy bay có tầm bay hơn 7.000 hải lý, được tích hợp hệ thống A3R (tiếp dầu tự động), camera quan sát tăng cường, và tích hợp hệ thống liên lạc vệ tinh MELISSA. Trong đợt triển khai Pégase 23 đến Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, 5 chiếc A330 MRTT cùng Rafale và A400M đến nơi trong vòng 72 giờ.
Tính đến nay, đội bay Phénix đã bay hơn 18.000 giờ kể từ khi nhận chiếc đầu tiên năm 2018. Trong số 15 máy bay đặt hàng, Pháp đã nhận 13 chiếc, hai chiếc còn lại là máy bay cũ của hãng Avianca đang được cải hoán tại Tây Ban Nha, dự kiến bàn giao 2025–2028.
Chi phí và lợi ích lâu dài
Tổng chi phí chương trình khoảng 3,4 tỷ euro, nhưng được đánh giá là tiết kiệm về dài hạn. Mỗi A330 MRTT có thể thay thế nhiều KC-135 trong một lần nhiệm vụ, tiết kiệm chi phí vận hành. Ngoài ra, nhiên liệu tiêu hao giảm 1% nhờ động cơ Trent 700 hiện đại.
A330 MRTT còn hỗ trợ vận chuyển nhân đạo, cứu thương, và có thể tham gia nhiều nhiệm vụ khác nhau. Pháp còn tham gia chương trình MRTT đa quốc gia của NATO – chia sẻ chi phí và hậu cần với Đức, Hà Lan, Bỉ, và dự kiến mở rộng sang Đan Mạch.
Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn, nhất là nếu hai chiếc cuối bàn giao chậm trễ. Bộ Quốc phòng Pháp đã yêu cầu đẩy nhanh tiến độ từ 2025 lên 2023 để giảm nguy cơ thiếu hụt năng lực tiếp dầu trong giai đoạn chuyển giao.
Tác động đối với ngành công nghiệp quốc phòng Pháp
Chương trình A330 MRTT củng cố vị thế của Airbus và ngành hàng không Pháp. Các cơ sở tại Toulouse và Getafe (Tây Ban Nha) sản xuất chính, trong khi Thales cung cấp hệ thống liên lạc MELISSA, Safran chịu trách nhiệm tích hợp động cơ và thiết bị.
Căn cứ Istres được đầu tư hạ tầng mới, nhà chứa máy bay, cơ sở bảo trì tương thích với A330. Airbus tăng gấp đôi nhân sự tại đây, đồng thời huấn luyện chuyển đổi cho phi công và kỹ thuật viên. Việc tích hợp các linh kiện quân sự như MELISSA đòi hỏi chuỗi cung ứng chuyên biệt nhưng tận dụng được nguồn phụ tùng thương mại sẵn có.
A330 MRTT cũng có tiềm năng xuất khẩu lớn – đã được 15 quốc gia đặt mua như Úc, Hàn Quốc, UAE. Phiên bản MRTT+ dựa trên A330-800neo dự kiến bàn giao từ 2028 hứa hẹn tăng hiệu suất và tầm bay.
Ý nghĩa quân sự và địa chính trị rộng lớn hơn
Pháp đang hiện đại hóa đồng bộ với xu hướng NATO. Với khả năng tiếp dầu và vận tải chiến lược, A330 MRTT giúp Pháp duy trì năng lực triển khai toàn cầu – từ Sahel đến Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
A330 MRTT sẽ là trụ cột trong tam giác răn đe hạt nhân Pháp: Rafale – tên lửa ASMP-A – máy bay tiếp dầu. Đặc biệt, khả năng trở thành nút chỉ huy di động qua MELISSA giúp Pháp tăng năng lực chiến tranh mạng lưới hóa – yếu tố quan trọng khi đối mặt với Nga hay cạnh tranh ảnh hưởng với Trung Quốc ở Thái Bình Dương.
Hồi kết của KC-135, bắt đầu hành trình mới tại Metrea
Tất cả 14 máy bay KC-135 nghỉ hưu của Pháp đã được Metrea – công ty an ninh quốc phòng tư nhân của Mỹ – mua lại, trở thành đơn vị sở hữu đội bay tiếp dầu lớn thứ năm thế giới. Dự kiến, máy bay đầu tiên sẽ tái hoạt động trong 45 ngày tới, phục vụ khách hàng quân sự Mỹ, đặc biệt là Hải quân.
Metrea sẽ tận dụng các nâng cấp Pháp đã thực hiện năm 2014 (GATM, khả năng chở pallet) để tham gia thị trường tiếp dầu tư nhân, cạnh tranh với các hãng như Omega.
Bay qua đại lộ Champs-Élysées – biểu tượng và thông điệp chiến lược
Một chiếc KC-135RG cuối cùng sẽ thực hiện chuyến bay chia tay trong lễ diễu binh ngày Quốc khánh 14/7. Hình ảnh bay qua Paris cùng đội Patrouille de France không chỉ là hoài niệm mà còn là lời khẳng định: dù chuyển sang A330 MRTT, Pháp vẫn giữ vững sức mạnh chiến lược.
Việc nghỉ hưu đội KC-135RG và đưa vào vận hành A330 MRTT “Phénix” là bước ngoặt lớn. A330 MRTT với tầm bay vượt trội, đa nhiệm, tích hợp vào hệ thống tác chiến hiện đại giúp Pháp nâng tầm năng lực quân sự, cả trong nước lẫn NATO.
Tuy nhiên, vẫn còn thách thức trước mắt chỉ có 13 chiếc A330 MRTT hoạt động, nếu chậm trễ trong chuyển đổi có thể gây thiếu hụt tiếp dầu ở các chiến dịch xa. Thành công của chương trình phụ thuộc vào tốc độ bàn giao, đào tạo nhân sự và tích hợp hiệu quả vào khung hoạt động của NATO đang biến động.
