Mỹ điều dàn F-35 áp sát cửa ngõ Venezuela

Ngày 5/9, Reuters và nhiều hãng truyền thông quốc tế đồng loạt đưa tin chính quyền Tổng thống Donald Trump đã quyết định triển khai một phi đội 10 chiếc tiêm kích tàng hình F-35 tới Puerto Rico, vùng lãnh thổ hải ngoại của Mỹ ở biển Caribe, cách biên giới Venezuela hơn 800 km.

Đây được xem là động thái quân sự quy mô lớn và cũng là lần đầu tiên Mỹ triển khai dòng chiến đấu cơ thế hệ 5 này đến gần Venezuela đến vậy.

Theo các quan chức Mỹ, số tiêm kích F-35 được điều động để hỗ trợ chiến dịch chống tội phạm ma túy, phối hợp cùng lực lượng hải quân và thủy quân lục chiến đang hiện diện trong khu vực Caribe.

Tuy nhiên, quyết định này được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Lầu Năm Góc cáo buộc tiêm kích F-16 của Venezuela “vờn” trên đầu khu trục hạm Mỹ USS Jason Dunham ngoài khơi biển quốc tế – sự việc được coi là hành động “khiêu khích nghiêm trọng” trong vòng 48 giờ.

F-35 - Biểu tượng sức mạnh quân sự thế hệ mới

F-35 Lightning II được coi là chương trình máy bay quân sự lớn nhất, tốn kém nhất và hiện đại nhất trong lịch sử nước Mỹ, được khởi động từ cuối thập niên 1990.

Mục tiêu của dự án không chỉ đơn thuần là chế tạo một chiến đấu cơ tàng hình, mà còn tạo ra một nền tảng tác chiến thế hệ mới có khả năng kết nối và làm chủ không gian chiến trường. Trải qua hơn hai thập kỷ phát triển với chi phí hàng trăm tỷ USD, F-35 ngày nay trở thành xương sống trong lực lượng không quân Mỹ và nhiều đồng minh NATO.

Điểm đáng chú ý là F-35 được thiết kế với ba biến thể khác nhau, đáp ứng nhu cầu đa dạng của các lực lượng vũ trang. F-35A là phiên bản cất hạ cánh thông thường, phù hợp với Không quân Mỹ và nhiều quốc gia khác. F-35B có khả năng cất cánh ngắn và hạ cánh thẳng đứng, lý tưởng cho thủy quân lục chiến trong những tình huống tác chiến trên tàu đổ bộ hoặc căn cứ tiền phương.

F-35C lại được tối ưu hóa cho hoạt động trên tàu sân bay, với cánh lớn hơn, càng đáp chắc chắn hơn để có thể hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt trên biển. Chính sự linh hoạt này giúp F-35 trở thành loại tiêm kích duy nhất hiện nay có thể cùng lúc phục vụ trong cả ba quân chủng.

Về tính năng kỹ chiến thuật, F-35 có tốc độ tối đa Mach 1.6 và bán kính tác chiến hơn 1.000 km, cho phép nó tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương mà không cần tiếp dầu thường xuyên. Đặc biệt, hệ thống radar mảng pha quét điện tử chủ động AN/APG-81 mang lại khả năng phát hiện và theo dõi mục tiêu vượt trội, trong khi công nghệ hợp nhất dữ liệu từ nhiều cảm biến khác nhau biến F-35 thành một trung tâm thu thập và phân tích thông tin trên không.

Nói cách khác, phi công F-35 không chỉ điều khiển một máy bay, mà còn nắm trong tay cả một “hệ thống chiến tranh điện tử bay” có khả năng dẫn dắt và hỗ trợ các đơn vị khác.

Điều này lý giải vì sao nhiều chuyên gia quân sự nhận định F-35 không đơn thuần là một tiêm kích, mà là một công cụ chiến lược giúp Mỹ duy trì ưu thế vượt trội trong tác chiến hiện đại. Trong các cuộc tập trận, F-35 thường được dùng như “bộ não” điều phối chiến trường, cung cấp dữ liệu cho các chiến đấu cơ thế hệ cũ, tàu chiến và cả lực lượng mặt đất.

Việc Mỹ triển khai F-35 tới Puerto Rico càng gây chú ý khi vị trí này chỉ cách thủ đô Caracas của Venezuela khoảng 860 km. Khoảng cách này nằm trọn trong phạm vi tác chiến hiệu quả của F-35, cho phép các phi công Mỹ có thể tiến hành những đòn đánh nhanh, rút gọn mà không cần tới các căn cứ tiền phương khác.

Giới phân tích quân sự so sánh tình huống này với cách Israel từng vận dụng F-35 để thực hiện các cuộc không kích vào lãnh thổ Syria, khi máy bay cất cánh từ căn cứ trong nước, bay qua không phận khu vực, tiến hành tấn công chính xác và quay về chỉ trong vài giờ.

Chuyên gia Thomas Posado, Đại học Rouen (Pháp), cho rằng lý do “chống ma túy” khó thuyết phục, bởi theo số liệu của chính cơ quan phòng chống ma túy Mỹ, phần lớn cocaine được vận chuyển vào Mỹ qua ngả Thái Bình Dương, không phải Caribe.

Ông nhận định: “Nếu thực sự là chiến dịch chống ma túy, Washington lẽ ra phải hợp tác với Colombia, Ecuador hay Mexico. Việc triển khai F-35 cùng hàng nghìn binh sĩ gần Venezuela cho thấy đây là hành động mang tính địa chính trị nhiều hơn”.

“

Máy bay Venezuela sẽ bị bắn hạ nếu gây nguy hiểm cho lực lượng Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Thế trận quân sự và những rủi ro tiềm ẩn

Hiện nay, ngoài phi đội F-35, Mỹ đã triển khai 8 chiến hạm, máy bay trinh sát P-8, một tàu ngầm tấn công và hơn 4.000 lính thủy quân lục chiến tới ngoài khơi Venezuela. Đây là một lực lượng hùng hậu, vượt trội hoàn toàn so với khả năng phòng vệ của Caracas.

Trong khi đó, không quân Venezuela chủ yếu dựa vào 21 tiêm kích F-16A/B đời cũ (mua từ Mỹ những năm 1980) và khoảng 21 chiếc Su-30MKV do Nga sản xuất. Trong khi Su-30 có thể là đối trọng đáng kể, thì số F-16 cũ kỹ khó lòng so sánh với F-35, vốn được thiết kế để xuyên phá hệ thống phòng không hiện đại.

Trước hết, có thể thấy việc Mỹ triển khai phi đội F-35 tới Puerto Rico mang tính biểu dương sức mạnh nhiều hơn là phục vụ cho mục tiêu chống ma túy. Nếu thực sự hướng tới việc triệt phá các tuyến buôn lậu cocaine, Washington có thể lựa chọn những công cụ khác phù hợp và tiết kiệm chi phí hơn, chẳng hạn như máy bay trinh sát, UAV hoặc phối hợp tình báo với các quốc gia trong khu vực.

Tác động của động thái này còn vượt ra ngoài phạm vi song phương Mỹ - Venezuela, mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới quan hệ giữa Washington và các nước Mỹ Latin. Trong khi Mỹ gia tăng sức ép với Caracas, thì lại giữ thái độ mềm mỏng hơn với Ecuador, một điểm trung chuyển cocaine quan trọng khác.

Trong nhiều năm qua, Moskva và Bắc Kinh đều cung cấp vũ khí, công nghệ và hỗ trợ tài chính cho Venezuela, coi đây là “bàn đạp” để gia tăng ảnh hưởng ở Tây bán cầu.

Bằng cách triển khai vũ khí tàng hình tối tân nhất, Washington muốn chứng minh rằng Mỹ vẫn nắm thế áp đảo tuyệt đối trong khu vực và sẵn sàng phô trương ưu thế công nghệ quân sự để bảo vệ lợi ích của mình. Đây cũng là thông điệp gián tiếp cho các đối thủ toàn cầu rằng Mỹ không ngần ngại sử dụng sức mạnh cứng khi cần thiết.