Bao nhiêu tiêm kích F-35 được sản xuất mỗi năm?

Mỗi năm, khoảng 156 chiếc F-35 được xuất xưởng, bao gồm cả ba biến thể được sản xuất tại các dây chuyền lắp ráp cuối cùng ở Mỹ, Ý và Nhật Bản.

Ngày 21/8, Lực lượng Vệ binh Quốc gia Không quân Florida tiếp nhận chiếc F-35A thứ 500. Chiếc tiêm kích do Lockheed Martin hoàn thiện tại nhà máy Fort Worth (Texas, Mỹ).

Nhà máy này được xây từ năm 1941 với mục đích ban đầu sản xuất oanh tạc cơ Douglas B-24 Liberator, nên được gọi là “nhà máy Bomber”. Ngày nay, mọi chiếc F-35 dành cho lực lượng vũ trang Mỹ đều được chế tạo tại đây.

Tiêm kích đa nhiệm JSF

F-35 Lightning II còn được gọi là JSF (Tiêm kích tấn công liên quân), do được phát triển trong chương trình hợp tác liên quân. Kể từ khi chính thức biên chế, F-35 luôn trong tình trạng “cháy hàng” với Không quân, Hải quân, Thủy quân lục chiến Mỹ, cũng như các đồng minh NATO và Nhật Bản.

Cả ba phiên bản của máy bay đều có những điểm chung lớn, giúp việc sản xuất trở nên đơn giản và hợp lý hơn so với bất kỳ phiên bản tiền nhiệm nào. Cả ba đều sở hữu những tính năng cơ bản như tàng hình và khả năng cảm biến tiên tiến, nhưng khác nhau về khả năng cất cánh thông thường, cất cánh đường băng ngắn và cất cánh thẳng đứng.

Trong đó, F-35A là phiên bản chính, chiếm khoảng 90% trong hơn 1.200 chiếc đã bàn giao. Tháng 4/2025, Lockheed Martin đạt kỷ lục giao 23 chiếc trong một tháng.

Tuy nhiên, gói nâng cấp Technology Refresh 3 (TR-3) đang làm chậm kế hoạch tăng sản lượng, khiến Lockheed Martin phải giao hỗn hợp giữa máy bay mới và máy bay cũ được nâng cấp từ kho.

Theo Defense and Security Monitor, khoảng 18% số bàn giao năm 2025 đến từ máy bay đã chế tạo trước đó.

F-35 đã tạo nên bước ngoặt cho các binh chủng khác của quân đội Mỹ khi lần đầu tiên họ nhận được máy bay tàng hình (trước đó chỉ Không quân Mỹ sở hữu F-22).

Hải quân Mỹ hiện là đơn vị duy nhất vận hành F-35C, khác biệt ở cánh lớn hơn, gập được và bộ càng hạ cánh chuyên dụng cho tàu sân bay.

F-35B thay thế trực tiếp AV-8B Harrier II của Thủy quân lục chiến. Các nước như Ý, Nhật Bản, Singapore và Anh cũng đã chọn biến thể F-35B để tăng cường năng lực không quân hải quân.

Nhà máy Bomber

Nhà máy tại Fort Worth, nơi sản xuất các biến thể F-35 cho Mỹ, có diện tích hơn 743.000 m2 và khoảng 17.000 nhân viên. Trong đó, dây chuyền lắp ráp và kiểm tra cuối cùng (FACO) đóng vai trò trung tâm, là nơi lắp hệ thống điện, thùng nhiên liệu, bề mặt điều khiển bay và động cơ.

Các khu phụ của nhà máy đặt phòng thử nghiệm tín hiệu radar (RCS), buồng sơn và cơ sở kiểm thử hệ thống. Sau khi hoàn tất, máy bay lăn ra đường băng để kiểm tra và thực hiện chuyến bay đầu tiên trên bầu trời Texas.

Lockheed Martin đang đặt mục tiêu nâng sản lượng lên 190 chiếc mỗi năm bằng cách tăng công suất nhà máy. Đây là cơ sở thuộc sở hữu chính phủ, nhưng Lockheed Martin vận hành cho tới khi hoàn tất chiếc F-35 cuối cùng. So với các dòng tiêm kích khác đang sản xuất, F-35 áp đảo về sản lượng với hàng chục lần.

Chương trình JSF mất tới 20 năm để hoàn thành giai đoạn phát triển cơ bản và chuyển sang sản xuất hàng loạt, theo Văn phòng Kiểm toán Chính phủ Mỹ (GAO). Đây cũng là chương trình vũ khí đắt đỏ nhất lịch sử Lầu Năm Góc. Riêng chi phí phát triển, vận hành và duy trì đội hình dự kiến 2.470 chiếc F-35 đến năm 2088 sẽ vượt quá 2.000 tỷ USD.

Chuỗi cung ứng quốc tế

Chuỗi cung ứng của F-35 được phân bổ khắp thế giới, vừa chia sẻ giá trị kinh tế hằng năm 72 tỷ USD, vừa tăng tính dự phòng. Lockheed Martin phối hợp với các nhà cung cấp từ Mỹ, Anh, Ý, Hà Lan, Canada, Úc, Đan Mạch, Na Uy, đồng thời phục vụ các khách hàng mua theo diện FMS như Nhật Bản, Israel, Hàn Quốc...

Trước khi lắp ráp cuối cùng tại Fort Worth (Mỹ), Cameri (Ý) và Nagoya (Nhật), linh kiện đi qua gần 1.800 nhà cung cấp tại 45 bang của Mỹ và ít nhất 10 nước đồng minh. BAE Systems (Anh) chế tạo khung thân, bề mặt điều khiển và hệ thống tác chiến điện tử. Leonardo (Ý) đảm nhận nhà máy FACO châu Âu và sản xuất cánh.

Theo Lockheed Martin, có khoảng 290.000 việc làm gắn liền với chuỗi cung ứng này. Hà Lan sản xuất dây dẫn, cửa và bộ phận càng hạ cánh. Canada (Magellan, Héroux-Devtek) gia công các vách ngăn và hệ thống càng. Na Uy làm cửa khoang vũ khí bằng vật liệu composite, còn Đan Mạch sản xuất lớp vỏ composite. Hơn 1.900 công ty công nghệ và doanh nghiệp vừa và nhỏ từ Úc đến Mỹ đều tham gia chương trình.

Mẫu tiêm kích “cháy hàng”

Hiện đã có hơn 1.200 chiếc F-35 biên chế tại 19 quốc gia, dự kiến đạt mốc tương tự vào cuối năm 2025. Không phải tất cả F-35 đều có giá như nhau, chênh lệch giá giữa ba phiên bản cũngkhông được công bố, nhưng điều đó không cản trở tốc độ mở rộng nhanh chóng của đội hình toàn cầu.

Anh thậm chí còn từ chối mua máy bay chiến đấu Eurofighter Typhoon Tranche-5 mới để mua thêm 12 chiếc F-35. Dù BAE là nhà thầu chính của Typhoon, nhưng lại chỉ là nhà thầu phụ trong chương trình F-35. Vị thế này sẽ kéo dài cho đến khi chương trình tiêm kích thế hệ mới GCAP (Tempest) của Anh - Nhật - Ý tăng tốc.

Trung tướng Michael Schmidt, Giám đốc Văn phòng Chương trình Liên quân F-35, cho biết: “Chúng tôi đang triển khai các kế hoạch thử nghiệm toàn diện để bảo đảm gói nâng cấp TR-3 cung cấp năng lực tiên tiến cho phi công. Khả năng này sẽ tiếp tục được cải thiện trong các lô tiếp theo, giúp họ có lợi thế trong mọi cuộc xung đột tương lai”.

Ngày 22/8, Lầu Năm Góc công bố ký hợp đồng 2,88 tỷ USD với Pratt & Whitney để mua 141 động cơ F135 cho lô 18 của chương trình F-35. Giá mỗi động cơ khoảng 20,4 triệu USD, đẩy giá một chiếc F-35 lên mức 101,5 triệu USD, cao hơn đáng kể so với hợp đồng tháng 12/2024 (81,1 triệu USD/chiếc).

Phương pháp “vừa chế tạo vừa thử” của Lockheed Martin bị cho là nguyên nhân dẫn đến chậm trễ và đội chi phí. Các máy bay đời đầu phải nâng cấp tốn kém và các báo cáo cho thấy hàng trăm lỗi chưa được khắc phục. Hiện các gói TR-3 và Block 4 là bản cập nhật mới nhất nhằm giải quyết các vấn đề này.

Động cơ F135 phát triển bởi một nhóm đa quốc gia do Pratt & Whitney dẫn đầu, cũng được kỳ vọng cải thiện chương trình F-35.

“Động cơ F135 đã chứng minh sức mạnh, độ an toàn, độ tin cậy và khả năng tàng hình, bảo đảm phi công hoàn thành nhiệm vụ quan trọng nhất. Đây là khoản đầu tư cho sự bảo đảm tác chiến, giúp Mỹ và đồng minh duy trì ưu thế trên không trong nhiều thập kỷ tới”, phát ngôn viên của Pratt & Whitney bình luận.