Gửi bình luận
Dù bất kỳ mối liên hệ nào với Nga trong mẫu máy bay M-346N chỉ còn tồn tại trên danh nghĩa lịch sử, tin đồn "gốc Nga" đã khiến hãng máy bay Ý tổn hại nghiêm trọng.
Hải quân Mỹ gần đây đã được giới thiệu phiên bản máy bay huấn luyện M-346, vốn được phát triển chung bởi công ty Leonardo (Ý) và Yakovlev (Nga) từ những năm 1990. Nhưng chính quá khứ phát triển ban đầu có "yếu tố" Nga đã gây ra nhiều tranh cãi khiến công ty Ý tổn hại danh tiếng.
“Dấu vết” lịch sử mờ nhạt gây tranh cãi
Vào thứ Hai, ngày 28/7, công ty Textron Aviation Defense của Mỹ đã công bố hợp tác cùng Leonardo của Ý để giới thiệu mẫu máy bay phản lực Beechcraft M-346N như là giải pháp "sẵn sàng" cho Hải quân Mỹ. Đây là phiên bản cải tiến từ máy bay Aermacchi M-346, vốn có nguồn gốc phát triển từ một dự án Ý-Nga.
Chiếc M-346N này được thiết kế đặc biệt để tham gia Hệ thống Huấn luyện Phi công Phản lực cơ bản (Undergraduate Jet Training System - UJTS) nhằm thay thế dòng máy bay huấn luyện T-45 đang được Hải quân Mỹ sử dụng.
M-346N là máy bay hai chỗ ngồi với cách bố trí ghế kiểu tandem (phi công thực tập phía trước, giảng viên phía sau). Máy bay đạt tốc độ tối đa 1.060 km/h, trần bay 13.700 mét và tầm bay hành trình khoảng 1.300km.
Nó sử dụng hai động cơ phản lực Honeywell F124-GA-200. Ngoài ra, buồng lái kính (glass cockpit) hiện đại được tích hợp hệ thống tránh va chạm mặt đất Auto-GCAS (Ground Collision Avoidance System).
Điểm gây tranh cãi nằm ở quá khứ phát triển ban đầu của máy bay. Thiết kế cơ bản được thực hiện vào thập niên 1990 dưới một dự án hợp tác giữa Ý và Nga, từ đó cho ra đời hai dòng máy bay song sinh: M-346 (do Ý phát triển) và Yak-130 (do Nga phát triển).
Tuy nhiên, cần làm rõ rằng dự án hợp tác chung đã chấm dứt từ đầu những năm 2000 do những bất đồng giữa hai bên. Sau đó, mỗi quốc gia đã tách riêng và hoàn thiện máy bay theo hướng của mình.
Vì lý do đó, dù M-346 và Yak-130 có hình dáng tương tự, nhưng bên trong lại hoàn toàn khác biệt: từ hệ thống điện tử, linh kiện, đến kết cấu phụ trợ. Điều này cũng đồng nghĩa rằng, bất kỳ mối liên hệ nào với Nga trong mẫu Beechcraft M-346N chỉ còn tồn tại trên danh nghĩa lịch sử, không có liên hệ kỹ thuật hay công nghệ nào với Nga trong hiện tại.
Do đó, không có lý do gì để mối liên hệ từ 25 năm trước lại ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn của Hải quân Mỹ.
Tuy vậy, ngay cả một “dấu vết” lịch sử mờ nhạt cũng đủ để làm tổn hại danh tiếng của Leonardo. Tại Vương quốc Anh, một số chính trị gia bảo thủ đã khơi lại vấn đề này, khiến truyền thông phản ứng mạnh mẽ và dẫn đến việc hủy bỏ kế hoạch mua sắm M-346.
Để bảo vệ uy tín, Leonardo đã lên tiếng khẳng định rằng “M-346 được sản xuất theo tiêu chuẩn NATO”, và “các phi công đến từ khắp châu Âu, bao gồm cả Vương quốc Anh, đều đã được huấn luyện với dòng máy bay này”. Điều này là sự thật – máy bay M-346 hiện đang được sử dụng tại Trung tâm Huấn luyện Hàng không Quốc tế (IFTS) ở Ý.
Dòng M-346 đã và đang được biên chế tại nhiều quốc gia, bao gồm: Ý (quốc gia phát triển chính), Singapore, Ba Lan, Israel, Qatar, Turkmenistan, Nigeria, Ai Cập.
Ngoài ra, Brazil cũng từng có kế hoạch mua M-346 để phối hợp cùng Super Tucano, nhằm thay thế các máy bay A-4 và AMX cũ kỹ trong lực lượng không quân.
Khẳng định vị thế bất kể “gốc Nga”
Với cấu hình hiện đại và lịch sử vận hành ổn định trên toàn cầu, M-346N hoàn toàn có thể là ứng viên lý tưởng để thay thế T-45 – một mẫu máy bay huấn luyện đã già cỗi của Hải quân Mỹ.
Vấn đề “gốc Nga” của thiết kế cơ bản là vô nghĩa trong bối cảnh kỹ thuật hiện đại, khi M-346N không sử dụng bất kỳ thành phần công nghệ, linh kiện hay hệ thống nào đến từ Nga. Ngoài ra, việc phát triển và sản xuất hiện tại hoàn toàn do phía Ý và Mỹ thực hiện, theo các tiêu chuẩn an ninh công nghệ chặt chẽ.
Dù từng có mối liên hệ lịch sử với Nga trong giai đoạn thiết kế ban đầu, máy bay huấn luyện M-346N hiện nay là một sản phẩm độc lập, hiện đại và hoàn toàn phù hợp với tiêu chuẩn NATO.
Những nghi ngại về nguồn gốc không nên là rào cản trong việc đánh giá hiệu quả vận hành, tính linh hoạt và khả năng tích hợp vào lực lượng hải quân của Mỹ.
Nếu xét về khả năng thực tiễn, độ tin cậy, và phạm vi sử dụng toàn cầu, M-346N là một lựa chọn đáng cân nhắc nghiêm túc trong chương trình hiện đại hóa hệ thống huấn luyện phản lực của Hải quân Mỹ.
Trong bối cảnh chiến lược hiện nay, khi các cường quốc đang tăng cường năng lực không quân và hải quân, một mẫu máy bay huấn luyện phản lực hiệu quả, tiết kiệm và sẵn sàng triển khai là điều mà bất kỳ lực lượng hải quân hiện đại nào cũng đang cần đến. Và M-346N hoàn toàn có thể đáp ứng được yêu cầu đó.
