Gửi bình luận
Su-25, “xe tăng bay” huyền thoại của Không quân Nga đã gắn liền với tên tuổi Yuri Viktorovich Ivashechkin, người vừa qua đời ở tuổi 91.
Ngày 3/9, truyền thông Nga đồng loạt đưa tin ông Yuri Viktorovich Ivashechkin, cha đẻ của dòng máy bay cường kích Su-25 huyền thoại, đã qua đời ở tuổi 91.
Tập đoàn công nghệ quốc phòng Rostec trong thông cáo chính thức bày tỏ niềm tiếc thương sâu sắc, nhấn mạnh: “Ông Ivashechkin là nhà thiết kế Su-25 và cũng là tổng công trình sư đầu tiên của chương trình Sukhoi Superjet 100. Sự ra đi của ông là mất mát to lớn với ngành hàng không Nga và thế giới.”
Đối với giới hàng không, Ivashechkin không chỉ là kỹ sư thiết kế, ông là biểu tượng cho một triết lý làm ra những cỗ máy vừa bền bỉ, vừa gắn liền với số phận của phi công và binh sĩ trên chiến trường.
Su-25: “Xe tăng bay” trên bầu trời
Ra đời cuối thập niên 1970, Su-25 được thiết kế với triết lý khác biệt không cần tốc độ siêu thanh, không cần những công nghệ đắt đỏ, điều cốt lõi là khả năng sống sót và hỗ trợ bộ binh trong điều kiện khắc nghiệt nhất.
Khung thân Su-25 được bọc giáp, buồng lái gia cố để chịu đựng hỏa lực phòng không, hệ thống điều khiển có tính dự phòng cao, động cơ đặt cách xa nhau để giảm rủi ro khi trúng đạn. Máy bay có thể cất hạ cánh trên đường băng dã chiến, hoạt động ổn định ngay cả trong thời tiết xấu.
Trong Chiến tranh Afghanistan (1979 - 1989), Su-25 đã chứng minh giá trị. Trước địa hình hiểm trở, hỏa lực dày đặc từ tên lửa vác vai Stinger, dòng máy bay này vẫn thực hiện hàng nghìn phi vụ, trở thành “cánh tay nối dài” cho bộ binh Liên Xô. Binh sĩ gọi nó bằng biệt danh uy lực “xe tăng bay”.
Chuyên gia Douglas Barrie (Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế - IISS, London) bình luận: “Sự trường tồn của Su-25 hơn 40 năm qua chính là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược của Ivashechkin. Ông không tạo ra một cỗ máy để trình diễn công nghệ, mà tạo ra một khí tài để tồn tại và chiến đấu thực sự.”
Su-25 và A-10 Thunderbolt II: Hai triết lý khác biệt
Trong lịch sử hàng không quân sự, Su-25 của Liên Xô và A-10 Thunderbolt II của Mỹ thường được đặt cạnh nhau như hai biểu tượng cường kích ra đời cùng thập niên 1970, nhưng phản ánh những triết lý thiết kế khác biệt.
Su-25 được chế tạo hơn 1.000 chiếc, vượt trội về số lượng so với khoảng 700 chiếc A-10; tốc độ tối đa cũng cao hơn, đạt gần 950 km/h so với 706 km/h của A-10.
Tuy nhiên, A-10 lại chiếm ưu thế về tải trọng vũ khí, có thể mang tới 7,2 tấn so với 4,4 tấn của Su-25, đồng thời nổi tiếng với khẩu pháo GAU-8/A Avenger cỡ 30mm, trong khi Su-25 thiên về sự đa năng với nhiều loại rocket, bom và tên lửa dẫn đường.
Về triết lý, A-10 tập trung vào hỏa lực áp đảo và giáp titan bảo vệ phi công, còn Su-25 ưu tiên sự đơn giản, dễ bảo dưỡng, khả năng sửa chữa ngay trên mặt trận. Như chuyên gia quân sự Mark Cancian (CSIS, Mỹ) nhận định, A-10 phản ánh triết lý toàn cầu của Mỹ với ưu thế hỏa lực và tác chiến tầm xa, trong khi Su-25 thể hiện tính thực dụng của Liên Xô, sẵn sàng hoạt động trong môi trường khắc nghiệt và trên cả đường băng dã chiến.
Jane’s Defence Weekly từng bình luận nếu A-10 là biểu tượng công nghiệp quân sự Mỹ, thì Su-25 chính là minh chứng cho sự sáng tạo trong thực chiến của Liên Xô, và cả hai đều cho thấy sự bền bỉ và tính thích nghi quan trọng không kém công nghệ hiện đại.
Dù Su-25 là công trình làm nên tên tuổi, sự nghiệp của Ivashechkin không chỉ giới hạn trong quân sự. Ông còn là tổng công trình sư đầu tiên của Sukhoi Superjet 100, mẫu máy bay dân dụng hiện đại được Nga kỳ vọng giúp khôi phục vị thế trên thị trường quốc tế sau thời Liên Xô.
Dù gặp nhiều thách thức từ sự cố kỹ thuật đến ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt, Superjet 100 vẫn là dấu ấn quan trọng: minh chứng rằng Ivashechkin không chỉ làm ra “máy bay chiến tranh”, mà còn góp phần đưa Nga trở lại sân chơi hàng không dân dụng toàn cầu.
Hơn bốn thập kỷ sau, Su-25 vẫn còn trong biên chế Nga và nhiều nước khác. Nó xuất hiện ở Chechnya, Gruzia, Syria, và cả trong xung đột hiện nay tại Ukraine.
Chuyên gia Ankit Panda đến từ Carnegie Endowment nhấn mạnh: “Không phải ngẫu nhiên mà Su-25 vẫn còn bay trên bầu trời chiến sự ngày nay. Đó là một thiết kế vượt thời gian, kết tinh từ triết lý coi trọng sự sống còn của phi công và khả năng hỗ trợ bộ binh.”
Sự ra đi của Ivashechkin đánh dấu khép lại một kỷ nguyên, nhưng di sản mà ông để lại từ Su-25 “xe tăng bay” đến Sukhoi Superjet 100 vẫn tiếp tục khẳng định tầm vóc của một huyền thoại trong lịch sử hàng không toàn cầu.
