Gửi bình luận
Cả Rafale và Gripen đều thuộc thế hệ tiêm kích 4+, Rafale là chiến đấu cơ hạng nặng, còn Gripen là dòng hạng nhẹ, nhưng không vì thế mà Gripen lép vế.
Khi Ukraine chờ xác nhận kế hoạch mua chiến đấu cơ Rafale của Pháp, một câu hỏi đơn giản nhưng quan trọng xuất hiện: Tại sao lại chọn Rafale nếu Gripen – mẫu tiêm kích vốn được đánh giá rất phù hợp – đã sẵn sàng?
Thỏa thuận hợp tác công nghiệp quốc phòng mới ký giữa Ukraine và Pháp bao gồm nhiều hạng mục then chốt nhằm tăng cường năng lực của quân đội Ukraine. Trong đó có hệ thống phòng không SAMP/T và đặc biệt là chiến đấu cơ Rafale.
Nhưng song song, Ukraine cũng đang cân nhắc mua 100–150 chiếc Gripen theo hình thức nội địa hóa. Điều này khiến sự so sánh giữa 2 tiêm kích Rafale và Gripen trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Hai thế hệ tương đương, hai triết lý thiết kế khác biệt
Cả Rafale và Gripen đều thuộc thế hệ tiêm kích 4+, song chúng đại diện cho hai cách tiếp cận trái ngược. Rafale là chiến đấu cơ hạng nặng, hai động cơ, còn Gripen là dòng hạng nhẹ, một động cơ.
Sự khác biệt thể hiện ngay từ trọng lượng cất cánh tối đa: Rafale 24,5 tấn, trong khi Gripen 16,5 tấn.
Khoảng cách trọng lượng này dẫn đến nhiều hệ quả quan trọng về hiệu suất chiến đấu thực tế.
Chiếc máy bay nặng hơn mang được nhiều nhiên liệu, bay xa hơn và chở được khối lượng vũ khí lớn hơn. Hai động cơ không chỉ mang đến độ tin cậy cao hơn, mà còn cho lực đẩy mạnh hơn để bù lại khối lượng tăng thêm.
Động cơ Safran M88 kép của Rafale cung cấp 150 kN lực đẩy khi đốt sau, trong khi Gripen E sử dụng động cơ GE F414-GE-39E đơn, đạt 98 kN. Điều này giúp Rafale có tỷ lệ lực đẩy/trọng lượng nhỉnh hơn một chút – dù phải đánh đổi bằng mức tiêu hao nhiên liệu cao hơn.
Uy lực vũ khí và tầm bay: Rafale nhỉnh hơn, nhưng Gripen không kém cạnh
Rafale mang được 9,5 tấn vũ khí trên 14 điểm treo. Gripen có 10 điểm treo với tải trọng tối đa 7,2 tấn. Cả hai đều có 5 vị trí tải nặng cho tên lửa loại lớn.
Về tầm hoạt động, Rafale với thùng dầu phụ đạt khoảng 3.700 km, trong khi Gripen E theo nhiều nguồn có thể đạt tới 4.000 km, phù hợp với thông số của Gripen C từng vượt mốc 3.000 km. Cả hai đều có khả năng tiếp nhiên liệu trên không.
Nhìn chung, Rafale mạnh hơn ở tải trọng và khả năng mang đa dạng cấu hình vũ khí. Nhưng Gripen vẫn giữ được sự cân bằng ấn tượng giữa tầm bay, tiêu hao nhiên liệu và trọng lượng.
Năng lực điện tử: Cuộc đua công nghệ trong vùng thông số bí mật
Thông số về radar và hệ thống tác chiến điện tử – yếu tố quyết định trong chiến tranh hiện đại – lại là khu vực ít thông tin nhất.
Rafale trang bị radar AESA Thales RBE2-AA, còn Gripen E sử dụng Leonardo Raven ES-05, cũng là radar AESA băng tần X. Dù cả hai đều được đánh giá là hiện đại, nhưng tầm phát hiện thực, khả năng chống gây nhiễu hay theo dõi mục tiêu cụ thể đều nằm trong vùng tuyệt mật.
Tương tự, hệ thống tác chiến điện tử của cả hai đều thuộc nhóm tiên tiến hàng đầu châu Âu, nhưng chưa có dữ liệu công khai để so sánh chi tiết.
Giá trị diện tích phản xạ radar (RCS) – yếu tố cho biết mức độ "tàng hình" – cũng không được tiết lộ. Điều chắc chắn là Dassault và Saab đều đầu tư mạnh vào công nghệ tàng hình, và cả hai mẫu máy bay đều có thiết kế tối ưu khí động học nhằm giảm dấu hiệu radar.
Vũ khí tích hợp: Gripen vượt trội về tính mở, Rafale thiên về hệ sinh thái châu Âu
Về chủng loại vũ khí, mỗi bên đều mang được đa dạng tên lửa không đối không, không đối đất và chống hạm. Cả hai cùng sử dụng Meteor, tên lửa không đối không tầm xa hàng đầu.
Điểm khác biệt nằm ở triết lý tích hợp vũ khí:
Gripen sở hữu kiến trúc mở, cho phép Saab dễ dàng tích hợp bất kỳ loại vũ khí nào mà khách hàng yêu cầu. Ngoài Meteor, Gripen còn dùng được AIM-120 AMRAAM, AIM-9, IRIS-T và nhiều vũ khí NATO khác.
Rafale phụ thuộc gần như hoàn toàn vào hệ thống vũ khí của MBDA, mang tính độc quyền châu Âu.
Điều này khiến Gripen linh hoạt hơn hẳn đối với các quốc gia muốn sử dụng nhiều nguồn vũ khí, hoặc đã có sẵn kho tên lửa NATO đa dạng.
Giá thành: Gripen rẻ hơn, dễ vận hành hơn
Không có nhiều sự tranh luận ở đây. Rafale đắt hơn Gripen rõ rệt, cả về giá mua lẫn chi phí vận hành.
Gripen được thiết kế từ đầu để hoạt động trong điều kiện đường băng ngắn, cơ sở hạ tầng hạn chế, dễ bảo dưỡng – đúng tinh thần "tác chiến phi tập trung" của Thụy Điển.
Rafale, trong khi đó, là một nền tảng lớn, phức tạp và đi kèm chi phí tương xứng.
Với Ukraine – quốc gia đang chịu áp lực lớn trong chiến tranh – bài toán chi phí và khả năng vận hành luôn mang ý nghĩa chiến lược.
Rafale có đáng giá hơn Gripen?
Tiêm kích Rafale mạnh hơn ở một số mặt như tải trọng vũ khí, hiệu suất động cơ và khả năng tác chiến đa nhiệm. Tuy nhiên, Gripen lại vượt trội về chi phí, linh hoạt vũ khí, khả năng hoạt động trên đường băng ngắn và yêu cầu bảo dưỡng thấp.
Liệu những ưu thế chiến đấu của Rafale có đủ để biện minh cho chi phí cao hơn nhiều lần so với Gripen? Đây là câu hỏi không dễ trả lời, và kỳ vọng rằng các bên đã cân nhắc thấu đáo trước khi bước vào đàm phán.
Một khả năng khác có thể khiến cuộc tranh luận trở nên không quan trọng: Ukraine có lẽ chỉ đang xem xét mua các tiêm kích Rafale đã qua sử dụng có thể bàn giao nhanh. Nếu đúng, việc mua Rafale sẽ mang tính tình thế, nhằm tăng cường lực lượng trong thời gian gấp rút, hơn là lựa chọn chiến lược dài hạn.
Trong bối cảnh xung đột đang diễn ra, yếu tố “có ngay để dùng” đôi khi quan trọng hơn nhiều so với mọi bảng so sánh thông số.
