Gửi bình luận
F-35B vẫn là mũi nhọn tấn công của Hải quân Anh và việc triển khai 24 tiêm kích này trên boong tàu đánh dấu bước tiến quan trọng Royal Navy.
Hàng không mẫu hạm HMS Prince of Wales, tàu chủ lực của Hải quân Hoàng gia Anh, hiện đang mang theo 24 tiêm kích tàng hình F-35B — con số lớn nhất từng được triển khai trên một tàu chiến, không chỉ trong Hải quân Anh mà trên bất kỳ tàu sân bay nào trên thế giới.
Đáng chú ý, toàn bộ 24 chiếc đều thuộc biên chế của Anh, chấm dứt lo ngại lâu nay rằng, Anh sẽ phải phụ thuộc vào lực lượng F-35B của Thủy quân lục chiến Mỹ để đủ số lượng khi triển khai trên biển.
Hải quân Hoàng gia Anh thông báo, các máy bay được triển khai để tham gia tập trận đa quốc gia Falcon Strike tại Địa Trung Hải.
Dù chưa công bố hình ảnh toàn cảnh với đầy đủ 24 chiếc trên boong, Hải quân đã đăng tải nhiều hình ảnh từ chiến dịch Operation Highmast - chuyến hải trình kéo dài 8 tháng đưa tàu tới khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
HMS Prince of Wales tiến vào Địa Trung Hải qua kênh đào Suez cách đây khoảng một tuần. Sáu chiếc F-35B bổ sung đã bay từ căn cứ RAF Marham (Anh) để nhập biên đội khi tàu đến Địa Trung Hải, nâng tổng số lên 24 chiếc.
Trong đội hình Nhóm tác chiến tàu sân bay Anh, HMS Prince of Wales được hộ tống bởi: Khu trục hạm Type 45 HMS Dauntless; Khinh hạm Type 23 HMS Richmond; Tàu tiếp dầu RFA Tidespring; Các tàu chiến đồng minh; Một tàu ngầm tấn công chạy năng lượng hạt nhân lớp Astute (thông thường đi cùng nhóm).
Trong Falcon Strike, nhóm tàu sân bay của Anh còn có sự tham gia của khinh hạm Ý Luigi Rizzo và các tàu chiến của Na Uy.
Chuẩn đô đốc James Blackmore, Chỉ huy Nhóm tác chiến tàu sân bay nhấn mạnh, Falcon Strike là “một minh chứng rõ ràng về khả năng sẵn sàng tác chiến” của lực lượng.
F-35B: Lực lượng xương sống
Các tiêm kích trên tàu HMS Prince of Wales đến từ ba đơn vị chủ lực: Phi đội 617 của Không quân Hoàng gia (RAF); Phi đội Hải quân 809 của Hải quân Hoàng gia (Royal Navy) và Phi đội đào tạo 207 (RAF), đơn vị chuyển loại vận hành F-35.
Điểm đáng chú ý là trước đây, mỗi khi cần số lượng máy bay lớn, Anh thường phải nhờ Thủy quân lục chiến Mỹ hỗ trợ. Ví dụ năm 2021, tàu sân bay HMS Queen Elizabeth triển khai 8 chiếc F-35B của Anh và 10 chiếc từ Phi đoàn VMFA-211 của Mỹ. Tổng số đó vẫn thấp hơn con số 24 hiện nay.
Trong khi đó, Thủy quân lục chiến Mỹ từng thử nghiệm mô hình “tàu sân bay Lightning” trên tàu đổ bộ USS Tripoli vào năm 2022 với 20 F-35B - vẫn ít hơn so với HMS Prince of Wales.
Việc Anh triển khai số lượng F-35B lớn kỷ lục diễn ra trong bối cảnh các cường quốc khác cũng đẩy mạnh năng lực hải quân.
Trung Quốc đang thử nghiệm tiêm kích tàng hình J-35 và máy bay cảnh báo sớm cố định cánh trên tàu sân bay mới Phúc Kiến (Fujian).
Nhật Bản đang cải hoán hai tàu đổ bộ thành tàu sân bay STOVL, để triển khai F-35B thường xuyên.
Rõ ràng, cuộc chạy đua tàu sân bay thế hệ mới đang nóng lên tại châu Á.
Triển khai 24 chiếc F-35B của riêng Anh là điều kiện bắt buộc để Anh tuyên bố năng lực tác chiến đầy đủ (Full Operating Capability) cho lực lượng tàu sân bay - mốc lẽ ra đạt vào năm 2023 nhưng bị lùi sang cuối năm nay. Dù tàu lớp Queen Elizabeth có thể mang nhiều hơn 24 máy bay, đây là mức tối thiểu để đạt chuẩn tác chiến.
Sự kiện này là tín hiệu tích cực trong bối cảnh chương trình F-35 của Anh gần đây bị chỉ trích.
Sức ép từ chương trình F-35 của Anh
Tuần trước, Ủy ban Tài khoản Công của Quốc hội Anh công bố báo cáo mới, trong đó chỉ ra: Thiếu đầu tư khiến khả năng tác chiến của F-35B bị ảnh hưởng; Tỷ lệ sẵn sàng bay thấp; Chi phí vận hành không tương xứng.
Hiện, Anh mới đặt mua chắc chắn 48 F-35B. Chính phủ trước đây dự kiến mua thêm 27 chiếc, nhưng nay số này được chia thành: 12 F-35A (cất cánh thông thường, không triển khai trên tàu sân bay) và 15 F-35B.
F-35A có ưu điểm là rẻ hơn, khoang vũ khí lớn hơn, có khả năng mang vũ khí hạt nhân và hiệu suất bay tốt hơn. Nhưng, F-35A không thể hoạt động trên tàu sân bay.
Theo các chuyên gia, để duy trì khả năng luôn có 24 chiếc F-35B sẵn sàng trên tàu, Anh cần ít nhất 60–70 chiếc, vì phải phân bổ cho huấn luyện và bảo dưỡng. Đó là lý do trước đây phải “mượn lực lượng” từ Mỹ.
Dù vậy, Bộ Quốc phòng Anh vẫn tuyên bố mục tiêu mua 138 chiếc F-35 trong vòng đời chương trình, dù giờ đã bao gồm cả F-35A.
Tương lai của máy bay không người lái và hệ thống phóng mới
Hải quân Hoàng gia đang hướng tới mô hình biên đội tác chiến hỗn hợp, kết hợp F-35B với máy bay không người lái (drone/UAV) và tên lửa tầm xa.
Năm 2023, Anh công bố kế hoạch trang bị cho hai tàu sân bay: Hệ thống phóng hỗ trợ (CATOBAR); Thiết bị thu hồi máy bay cố định cánh.
Điều này sẽ cho phép triển khai cả máy bay không người lái cánh cố định và thậm chí cả máy bay có người lái cất – hạ cánh như tàu sân bay Mỹ.
Dự kiến đến 2029, khi Anh triển khai tàu sân bay sang Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương lần tiếp theo, trên boong tàu sẽ có máy bay không người lái tác chiến hợp tác (CCA).
Đầu năm nay, Tham mưu trưởng Hải quân, Đô đốc Sir Gwyn Jenkins khẳng định mong muốn: “Sẽ phóng máy bay không người lái phản lực đầu tiên từ tàu sân bay lớp Queen Elizabeth trước cuối năm 2026.”
Dù tương lai là sự kết hợp giữa máy bay có người lái và không người lái, hiện tại F-35B vẫn là trung tâm sức mạnh tấn công của nhóm tàu sân bay.
Việc đưa số lượng F-35B lớn nhất từ trước đến nay lên một tàu sân bay của Anh là minh chứng rõ ràng cho tiến bộ của chương trình, bất chấp những tranh cãi về chi phí và số lượng máy bay.
HMS Prince of Wales bước vào Falcon Strike không chỉ như một tàu sân bay, mà là biểu tượng cho khả năng triển khai sức mạnh toàn cầu của Anh trong kỷ nguyên mới.
