Gửi bình luận
Đại diện Vietnam Airlines cho rằng, với quy mô, thương quyền và vai trò quốc gia, Hãng được kỳ vọng tiếp tục làm đầu tàu trong vận tải hàng không, một lĩnh vực có sức lan tỏa mạnh tới du lịch, thương mại, đầu tư quốc tế.
Tuy nhiên, để Hãng tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt, các vướng mắc cơ chế đầu tư, cơ chế lương, thưởng, quy định sở hữu vốn và thủ tục phê duyệt dự án cần được tháo gỡ.
Đó là những vấn đề đặt ra tại Diễn đàn Kinh tế với chủ đề “Doanh nghiệp Nhà nước: Nâng cao năng lực cạnh tranh và vai trò dẫn dắt” thu hút gần 300 diễn giả, khách mời do Báo Điện tử VOV tổ chức ngày 20/11.
Với 866 doanh nghiệp có vốn Nhà nước đang hoạt động, đóng góp hơn 400.000 tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách, khu vực doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) vẫn giữ vai trò trụ cột của nền kinh tế.
Tuy vậy, các tồn tại về cơ chế chủ sở hữu phân tán, hạn chế về tự chủ đầu tư, năng lực cạnh tranh chưa tương xứng vẫn tiếp tục là điểm nghẽn.
.jpg)
Phát biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Phát triển DNNN, Bộ Tài chính, nhấn mạnh: "Khu vực doanh nghiệp Nhà nước dù chỉ chiếm 22,6% tổng tài sản doanh nghiệp nhưng đóng góp tới 34,2% tổng thu ngân sách, cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng".
Dù vậy, DNNN vẫn còn gặp nhiều rào cản trong quyết định đầu tư lớn, thiếu sự chủ động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Áp lực chuyển đổi, cạnh tranh thị trường và yêu cầu minh bạch đang buộc các DNNN phải thay đổi nhanh hơn.
Từ góc độ quản trị, chuyên gia kinh tế như TS. Vũ Văn Ngọc và TS. Lê Quang Thuận phân tích, muốn nâng cao năng lực cạnh tranh, DNNN phải được trao quyền tự chủ nhiều hơn, tập trung quyền đại diện chủ sở hữu về một đầu mối, đồng thời đi đầu trong chuyển đổi số, đổi mới công nghệ và chuyển đổi xanh.
Đặc biệt, cơ chế lương – thưởng đối với lãnh đạo và người lao động cần thay đổi theo hướng thị trường, minh bạch, gắn với trách nhiệm và hiệu quả như khuyến nghị của PGS.TS Ngô Trí Long.
Trong bức tranh chung này, Vietnam Airlines, doanh nghiệp có vai trò đặc biệt trong lĩnh vực vận tải hàng không, được nêu như một trường hợp điển hình của quá trình tái cơ cấu, cạnh tranh và chuyển đổi để duy trì vị thế dẫn dắt thị trường.
Đại diện Vietnam Airlines tại diễn đàn, bà Hà Thị Thu Hằng, Phó Trưởng ban Kế hoạch & Phát triển khẳng định, từ khi thành lập năm 1993 đến nay, Vietnam Airlines luôn giữ vai trò tiên phong trong thị trường hàng không Việt Nam. Năm 2024, hãng nắm giữ 46% thị phần và đặt mục tiêu tiếp tục duy trì vị trí số một trong giai đoạn tới.
Là thành viên Liên minh Hàng không SkyTeam, Vietnam Airlines hiện hợp tác với hơn 80 hãng, giúp hành khách mang vé của hãng có thể tiếp cận hàng nghìn điểm đến trên toàn thế giới. Đây là yếu tố then chốt tạo nên “vai trò mở rộng toàn cầu”, đưa hình ảnh Việt Nam tiếp cận sâu hơn với thị trường quốc tế.
Tổ chức Hàng không dân dụng thế giới (IATA) nhiều lần đánh giá, hàng không là ngành có sức lan tỏa mạnh: Một lao động ngành hàng không tạo ra 8 việc làm gián tiếp.
Riêng tại Việt Nam, năm 2024, hàng không tạo hàng trăm nghìn việc làm và là kênh vận chuyển tới 80% lượng khách du lịch nội địa và quốc tế. Vì vậy, theo bà Hằng, vận tải hàng không cần có chính sách đặc thù, đồng bộ hơn để phát huy tối đa tiềm năng.
Song song đó, thị trường hiện nay đã không còn là “bài toán độc quyền”. Từ chỗ chỉ có 1 hãng bay năm 1993, đến nay Việt Nam có 6 hãng nội địa và 55 hãng quốc tế khai thác thường lệ.
“Cạnh tranh là tất yếu. Vietnam Airlines cạnh tranh sòng phẳng, bằng chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng, chứ không phải bằng sự ưu ái chính sách hay gây sức ép lên doanh nghiệp tư nhân”, bà Hằng nhấn mạnh.
Về phân khúc thị trường, Vietnam Airlines hiện khai thác kép: dịch vụ đầy đủ (full-service) dành cho nhóm khách muốn trải nghiệm trọn vẹn và dịch vụ giá rẻ, hướng tới khách có nhu cầu tiết kiệm.
Hệ thống dịch vụ từ “bước chạm đầu tiên đến bước cuối cùng” đang được hãng đầu tư mở rộng, đặc biệt trong mảng chuyển đổi số và tiện ích trên tàu bay.
Dù vậy, đại diện Vietnam Airlines cũng thẳng thắn nêu những vướng mắc lớn. Đầu tiên là quy trình phê duyệt đầu tư đối với doanh nghiệp Nhà nước.
Một máy bay trị giá hàng trăm triệu USD, các nhà sản xuất đều yêu cầu đặt số lượng lớn để có mức giá tốt. Tuy nhiên, việc trình đề án đầu tư thường kéo dài nhiều năm. Cụ thể như đề án phát triển đội bay thân hẹp đã nộp hồ sơ từ trước Covid-19 nhưng đến nay mới được phê duyệt.
Một vấn đề khác xuất phát từ biến động vốn Nhà nước theo Nghị định 68. Sau khi tăng vốn từ 22.000 tỷ lên 31.000 tỷ, tỷ lệ vốn Nhà nước trong Vietnam Airlines giảm từ 55% xuống còn 39%, khiến hãng không còn nằm trong nhóm doanh nghiệp Nhà nước theo tiêu chí hiện hành.
Bà Hằng cho rằng, cần có hướng dẫn rõ ràng hơn về tính chất sở hữu khi doanh nghiệp có hai cơ quan đại diện vốn (Bộ Tài chính và SCIC), để tránh gây lúng túng trong quản trị, đặc biệt ở các dự án đầu tư dài hạn.
Về nhân sự, chính sách lương, thưởng dành cho doanh nghiệp Nhà nước vẫn là hạn chế lớn. Dù Vietnam Airlines đã thoát âm vốn chủ sở hữu từ năm 2025, từng lãi gần 8.000 tỷ đồng năm 2024 và dự kiến tăng gấp đôi trong năm 2025, toàn bộ ban lãnh đạo và người lao động vẫn không có cơ chế thưởng tương xứng. Điều này, theo bà Hằng, khiến doanh nghiệp khó tạo động lực cho đội ngũ trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.
Về chuyển đổi số, Vietnam Airlines đã xác lập chiến lược từ năm 2019 nhưng bị gián đoạn bởi Covid-19. Từ năm 2022, hãng thành lập Ban Chuyển đổi số, hợp tác sâu với các doanh nghiệp viễn thông và bắt đầu lắp đặt Wi-Fi trên tàu bay, hướng tới phủ kín toàn bộ đội bay – một bước đi quan trọng để tiệm cận tiêu chuẩn quốc tế.
Tại diễn đàn, nhiều chuyên gia nhìn nhận, Vietnam Airlines đang giữ vai trò của một “doanh nghiệp chủ lực” trong lĩnh vực có hạn chế về cạnh tranh tự nhiên, như phân tích của TS. Võ Trí Thành.
Theo đó, ngành hàng không chỉ có thể duy trì số lượng doanh nghiệp hữu hạn do đòi hỏi nguồn lực lớn, yêu cầu nghiêm ngặt về công nghệ, an toàn và quản trị.
Vì vậy, để tránh hình thành độc quyền nhóm, các doanh nghiệp cần cạnh tranh lành mạnh, còn Nhà nước cần hoàn thiện cơ chế, chuẩn hóa các tiêu chí về thị phần, minh bạch và quản trị rủi ro.
Vietnam Airlines, với quy mô, thương quyền và vai trò quốc gia, được kỳ vọng tiếp tục làm đầu tàu trong vận tải hàng không, một lĩnh vực có sức lan tỏa mạnh tới du lịch, thương mại, đầu tư quốc tế.
Tuy nhiên, để hãng tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt, các vướng mắc cơ chế đầu tư, cơ chế lương – thưởng, quy định sở hữu vốn và thủ tục phê duyệt dự án cần được tháo gỡ.
Bà Hà Thị Thu Hằng bày tỏ mong muốn, người tiêu dùng cũng như cơ quan quản lý ưu tiên sử dụng dịch vụ của hãng hàng không nội địa; đồng thời kỳ vọng Bộ Tài chính sớm phê duyệt các đề án đầu tư của hãng để mở rộng đội bay và nâng cao năng lực cạnh tranh.
