Gửi bình luận
Trung Quốc lần đầu công khai tên lửa JL-1 phóng từ máy bay trong lễ duyệt binh, hoàn thiện “bộ ba hạt nhân” và làm dấy lên lo ngại về một bước ngoặt trong cán cân răn đe toàn cầu.
Ngày 3/9, tại quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh, lễ duyệt binh đã trở thành sự kiện gây chú ý không chỉ trong nước mà còn trên trường quốc tế.
Lần đầu tiên, Trung Quốc công khai công bố thành phần trên không của bộ ba hạt nhân, một bước tiến chiến lược mà giới quan sát đánh giá là “cột mốc mới” trong tiến trình hiện đại hóa quân đội nước này.
Tâm điểm là sự xuất hiện của JL-1 (Jinglei-1 - “tiếng sấm bất ngờ”), loại tên lửa đạn đạo phóng từ máy bay có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, vốn từng được phương Tây đồn đoán nhưng chưa bao giờ được Bắc Kinh thừa nhận.
Theo giới phân tích quốc tế, JL-1 là loại vũ khí từng được nhắc đến dưới định danh CH-AS-X-13 từ giữa thập niên 2010. Một số hình ảnh vệ tinh và tài liệu mờ ám từng hé lộ JL-1 được treo dưới bụng máy bay ném bom H-6N, biến thể hiện đại có khả năng tiếp dầu trên không, cho phép vươn xa hơn hẳn các dòng H-6 trước đó. Tuy nhiên, mọi thông tin đều chỉ dừng ở mức phỏng đoán.
Việc Bắc Kinh lần này công khai JL-1 đánh dấu sự thay đổi quan trọng. Trung Quốc muốn gửi đi thông điệp rằng họ đã chính thức sở hữu đầy đủ năng lực bộ ba hạt nhân chiến lược bao gồm tên lửa phóng từ mặt đất, tàu ngầm và máy bay ném bom. Đây là một bước tiến mang ý nghĩa chính trị, quân sự và chiến lược sâu sắc.
JL-1 được cho là có nhiều nét tương đồng với dòng DF-21, tên lửa đạn đạo tầm trung hai tầng vốn được coi là “xương sống” trong lực lượng tên lửa chiến lược của Trung Quốc. Các chuyên gia nhận định JL-1 sở hữu thân hai tầng, cùng với đầu đạn cơ động khi tái xâm nhập viết tắt là MARV, có khả năng cơ động trong giai đoạn cuối, giúp tăng độ chính xác và khó bị hệ thống phòng thủ đối phương đánh chặn.
Đáng chú ý, một số phân tích từ giới quân sự phương Tây cho rằng JL-1 có thể tồn tại biến thể khác tích hợp phương tiện lượn siêu vượt âm (HBGV).
Nếu giả thuyết này đúng, JL-1 không chỉ là một tên lửa thông thường, mà còn là nền tảng cho thế hệ vũ khí siêu vượt âm, có khả năng xuyên thủng hầu hết các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện nay. Điều này có thể thay đổi hoàn toàn tính toán chiến lược của các đối thủ, nhất là Mỹ và đồng minh ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Trong lễ duyệt binh, truyền thông nhà nước Trung Quốc tuyên bố JL-1 có tầm bắn lên tới 8.000 km, một con số vượt xa DF-21 và thậm chí cả DF-26.
Nếu thông tin này chính xác, JL-1 hoàn toàn có thể sánh ngang với các tên lửa đạn đạo xuyên lục địa về tầm bắn, nhưng lại mang lợi thế của vũ khí phóng từ máy bay như linh hoạt, khó dự đoán và dễ thay đổi hướng tấn công.
Sự ra đời của JL-1 đưa Trung Quốc chính thức gia nhập nhóm các quốc gia có bộ ba hạt nhân hoàn chỉnh. Trên bộ, nước này đã sở hữu các dòng tên lửa xuyên lục địa DF-31 và DF-41, có khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân độc lập (MIRV).
Trên biển, hạm đội tàu ngầm hạt nhân Type 094 và 096 được trang bị JL-2 và JL-3. Trên không, JL-1 phóng từ máy bay ném bom H-6N trở thành mảnh ghép cuối cùng, hoàn thiện “tam giác hạt nhân”.
Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, việc Trung Quốc đưa H-6N vào biên chế từ năm 2019 đã cho thấy ý định khôi phục vai trò hạt nhân chiến lược cho lực lượng ném bom vốn mờ nhạt trong nhiều thập kỷ. Sự xuất hiện của JL-1 đã biến dự đoán đó thành hiện thực.
Điểm đáng chú ý là JL-1 không phải trường hợp duy nhất của một quốc gia theo đuổi tên lửa đạn đạo phóng từ máy bay. Trước đó, cả Nga và Mỹ đều từng thử nghiệm con đường này nhưng với những kết quả trái ngược.
Từ nền tảng tên lửa Iskander-M, Nga đã phát triển Kh-47M2 Kinzhal, loại tên lửa phóng từ tiêm kích MiG-31K. Kinzhal có tầm bắn vượt trội hơn bản gốc, và trong xung đột Ukraine, Nga đã nhiều lần sử dụng loại vũ khí này.
Dù còn tranh cãi về mức độ hiệu quả thực tế, Kinzhal đã chứng minh ưu thế chiến lược của tên lửa là linh hoạt, khó đoán định và rút ngắn thời gian tấn công.
Ngược lại, các dự án tên lửa đạn đạo phóng từ máy bay của Mỹ trong thời Chiến tranh Lạnh như GAM-87 Skybolt lại thất bại. Skybolt từng được thiết kế để trang bị cho máy bay ném bom chiến lược B-52, với tham vọng tạo thêm mũi nhọn hạt nhân trên không. Tuy nhiên, dự án bị hủy bỏ năm 1962 do chi phí quá cao.
Sự khác biệt giữa ba quốc gia cho thấy một điều tên lửa đạn đạo phóng từ máy bay chỉ thành công khi gắn liền với chiến lược răn đe toàn diện và bối cảnh địa chính trị cụ thể.
Trong khi Mỹ từng từ bỏ vì đã có mạng lưới tên lửa đủ mạnh, thì Nga và nay là Trung Quốc lại coi tên lửa đạn đạo phóng từ máy bay là cách để bổ sung tính linh hoạt và tạo thêm lớp răn đe trong cạnh tranh với Washington.
Giới chức Mỹ đã nhiều lần bày tỏ quan ngại trước tốc độ hiện đại hóa hạt nhân của Trung Quốc. Báo cáo thường niên của Lầu Năm Góc năm 2024 ước tính kho vũ khí hạt nhân của Bắc Kinh đã vượt 600 đầu đạn và có thể chạm mốc 1.000 vào năm 2030.
Con số này tuy chưa bằng Mỹ hay Nga, nhưng tốc độ mở rộng được đánh giá là “nhanh chưa từng có trong lịch sử”.
Một chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS, Mỹ) bình luận: “Việc công khai JL-1 là lời khẳng định rằng Trung Quốc đã sẵn sàng chơi trong ‘sân lớn’ của các siêu cường hạt nhân. Điều này khiến cán cân răn đe toàn cầu trở nên phức tạp hơn và có thể làm gia tăng nguy cơ chạy đua vũ trang trong khu vực.”
Không chỉ Mỹ, các quốc gia khác như Nhật Bản và Ấn Độ cũng đang theo dõi sát sao. Với tầm bắn liên lục địa, JL-1 có thể tấn công sâu vào lãnh thổ Mỹ từ vùng trời phía Tây Thái Bình Dương, đồng thời đe dọa trực tiếp các nhóm tác chiến tàu sân bay và căn cứ quân sự Mỹ - Nhật tại khu vực.
Lợi thế của JL-1 không chỉ nằm ở tầm bắn xa, mà còn ở yếu tố khó đoán định. Một khi được phóng từ máy bay đang ở độ cao và tốc độ lớn, JL-1 có thể gia tăng đáng kể phạm vi tấn công, đồng thời giảm thời gian cảnh báo cho đối phương.
Một cựu quan chức Lầu Năm Góc được The War Zone dẫn lời cảnh báo: “Sự xuất hiện của JL-1 có thể gắn liền với học thuyết ‘phóng trả theo cảnh báo’ mà Trung Quốc đang thử nghiệm. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ cần radar phát hiện tín hiệu phóng tên lửa từ đối phương, Bắc Kinh có thể lập tức tung đòn phản công. Trong khủng hoảng, cơ chế này có thể dẫn đến leo thang hạt nhân ngoài ý muốn”.
Bên cạnh đó, JL-1 còn được đánh giá có khả năng tấn công chống hạm, đặc biệt là nhằm vào các nhóm tác chiến tàu sân bay, biểu tượng sức mạnh hải quân Mỹ. Nếu điều này thành hiện thực, JL-1 sẽ trở thành nhân tố thay đổi cán cân sức mạnh trên biển.
Việc công khai JL-1 không chỉ đơn thuần là màn phô trương tại lễ duyệt binh, mà còn là lời khẳng định từ Trung Quốc rằng nước này đã bước vào giai đoạn mới trong quá trình hiện đại hóa quân đội.
Giới phân tích cho rằng đây là tín hiệu Bắc Kinh muốn gửi tới Washington và các đồng minh, rằng họ đã đủ khả năng duy trì răn đe hạt nhân đáng tin cậy và có thể đối trọng trực tiếp với các siêu cường.
Một học giả quân sự Trung Quốc phát biểu trên truyền hình nhà nước: “JL-1 là minh chứng cho sự phát triển tự chủ của ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc. Nó không chỉ bảo đảm an ninh quốc gia, mà còn thể hiện vai trò ngày càng lớn của Trung Quốc trong việc duy trì hòa bình và ổn định toàn cầu.”
Tuy nhiên, các nhà quan sát quốc tế lại nhìn nhận khác. Đối với nhiều quốc gia, JL-1 không phải biểu tượng của hòa bình, mà là dấu hiệu cho thấy vòng xoáy chạy đua vũ trang trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ ngày càng gay gắt.
Trong những năm tới, JL-1 nhiều khả năng sẽ trở thành một trong những trụ cột của lực lượng hạt nhân Trung Quốc. Không loại trừ khả năng nước này sẽ tiếp tục phát triển các phiên bản hiện đại hơn, kết hợp công nghệ siêu vượt âm và đầu đạn MIRV, nhằm tăng tính linh hoạt và khả năng sống sót trước hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương.
Câu hỏi đặt ra là JL-1 sẽ tác động thế nào đến cán cân hạt nhân toàn cầu? Đối với Mỹ, đây là một thách thức buộc Washington phải điều chỉnh chiến lược phòng thủ. Với các nước trong khu vực, JL-1 khiến nguy cơ đối đầu hạt nhân trở nên hiện hữu hơn bao giờ hết. Và với thế giới, sự kiện này báo hiệu một kỷ nguyên mới, nơi mà răn đe hạt nhân không còn chỉ là cuộc chơi tay đôi Mỹ - Nga, mà đã có thêm một nhân tố đầy tham vọng mang tên Trung Quốc.
