Lầu Năm Góc cảnh báo ‘thế lực’ tiêm kích Trung Quốc tăng tốc mạnh mẽ
Với bộ ba tiêm kích FC-31, J-10C và JF-17, trải rộng từ giá rẻ đến thế hệ 5, Trung Quốc có thể đáp ứng đa dạng nhu cầu của nhiều quốc gia.
Báo cáo mới của Lầu Năm Góc cho thấy “bộ ba” FC-31, J-10C và JF-17 đang giúp Trung Quốc từng bước trở thành một thế lực lớn hơn trên thị trường máy bay chiến đấu thế giới.
Ngành công nghiệp hàng không quân sự Trung Quốc đang ở giai đoạn tăng tốc mạnh mẽ. Họ liên tục đổi mới và tung ra loạt thiết kế máy bay chiến đấu có người lái lẫn không người lái cho nhu cầu trong nước.
Song song với đó, Bắc Kinh cũng đang đặt mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu ít nhất ba dòng tiêm kích đang sản xuất. Đây là nhận định nổi bật trong bản báo cáo thường niên của Bộ Quốc phòng Mỹ gửi Quốc hội về tình hình quân sự Trung Quốc công bố gần đây.
Trung Quốc tăng tốc cuộc đua giành hợp đồng
Bản đánh giá mới nhất của Lầu Năm Góc không bổ sung quá nhiều thông tin chi tiết về từng chương trình máy bay của quân đội Trung Quốc, nhưng vẫn nhấn mạnh một số bước tiến quan trọng. Trong vòng 12 tháng qua, Trung Quốc trình làng hai mẫu máy bay tàng hình thiết kế không đuôi, được gọi tạm là J-36 và J-XDS, cùng sự xuất hiện của J-35A phiên bản trên bộ và J-15D chuyên tác chiến điện tử trên tàu sân bay.
Đáng chú ý, Trung Quốc đang phát triển dòng máy bay cảnh báo sớm trên không mới dựa trên vận tải cơ Y-20B, được thiết kế để phát hiện và theo dõi cả mục tiêu tàng hình hiện đại.
Song có lẽ tuyên bố đáng chú ý nhất là mục tiêu sản xuất tới 6 tàu sân bay vào năm 2035, nâng tổng số lên 9 chiếc (tàu Fujian – tàu sân bay thứ ba đã chạy thử trên biển). Hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy Trung Quốc đang xây dựng tàu sân bay thứ tư, nhiều khả năng dùng năng lượng hạt nhân và thậm chí có thể còn thêm một tàu sân bay chạy thông thường nữa. Nếu đúng, khoảng cách giữa hạm đội tàu sân bay Trung Quốc với Mỹ sẽ thu hẹp nhanh hơn rất nhiều.
Theo báo cáo, Trung Quốc hiện tập trung quảng bá ba dòng máy bay chiến đấu chủ lực cho xuất khẩu, bao gồm: FC-31 – phiên bản xuất khẩu của J-35, tiêm kích thế hệ 5; J-10C – tiêm kích hạng nặng thế hệ 4 nâng cấp sâu; JF-17 Thunder – tiêm kích hạng nhẹ hợp tác Trung Quốc – Pakistan.
Tính đến tháng 5/2025, Lầu Năm Góc ghi nhận FC-31 chưa có hợp đồng xuất khẩu, nhưng đã nhận sự quan tâm rõ rệt từ Ai Cập, Ả Rập Xê Út và UAE.
FC-31 bay thử lần đầu năm 2012, sau đó được cải tiến mạnh mẽ vào năm 2016. Gần đây, biến thể J-35 dành cho tàu sân bay được đầu tư trọng điểm, trong khi J-35A phiên bản trên bộ cũng đã xuất hiện công khai. Dù chưa rõ số phận trong biên chế không quân Trung Quốc, nhưng tiềm năng xuất khẩu của FC-31 vẫn được đánh giá rất lớn, đúng với mục tiêu ban đầu của Bắc Kinh.
Một điều đáng ngạc nhiên là báo cáo không đề cập Pakistan như một khách hàng tiềm năng FC-31, dù trước đó Islamabad từng bày tỏ ý định mua phiên bản trên bộ.
Ai Cập từng suýt nhận 24 Su-35 của Nga, nhưng nguy cơ bị Mỹ trừng phạt theo đạo luật CAATSA cùng đề nghị cung cấp F-15 đã khiến thương vụ đổ bể. Ả Rập Xê Út cũng đang tìm kiếm chiến đấu cơ mới giữa loạt lựa chọn: Typhoon, Rafale, F-15EX và thậm chí cả F-35.
Nếu Washington bán F-35 cho Riyadh, đây sẽ là bước ngoặt chính sách lớn, bởi Mỹ trước đó luôn dè dặt khi cung cấp F-35 cho các quốc gia Arab vì cân bằng chiến lược với Israel. Chính vì vậy, việc Trung Quốc chào bán FC-31 như “đối trọng F-35” đang mở ra cơ hội đáng kể.
Tại UAE, gói vũ khí trị giá hơn 23 tỷ USD thời chính quyền Trump từng dự kiến bao gồm 50 F-35A. Nhưng Abu Dhabi sau đó tuyên bố muốn rút vì yêu cầu bảo mật quá nghiêm ngặt chống gián điệp… từ Trung Quốc. Đây lại trở thành cơ hội khác cho Bắc Kinh.
Ba “mũi nhọn” xuất khẩu: FC-31, J-10C và JF-17
Theo báo cáo, J-10C hiện chỉ mới xuất khẩu cho Pakistan, 20 chiếc trong tổng số hợp đồng 36 máy bay được ký từ năm 2020. Loạt tiêm kích này đã lần đầu tham chiến trong các cuộc đụng độ gần đây giữa Pakistan và Ấn Độ, gây tiếng vang lớn khi kết hợp cùng tên lửa đối không tầm xa PL-15.
Sau Pakistan, Ai Cập, Uzbekistan, Indonesia, Iran và Bangladesh đều được cho là quan tâm J-10C.
Indonesia hiện theo đuổi Rafale và F-15EX, trong khi Bangladesh vừa ký ý định thư mua Typhoon. Riêng Iran được đánh giá có khả năng cao nhất, bởi không quân nước này đang xuống cấp nghiêm trọng sau nhiều năm cấm vận, các thương vụ Su-35 chưa thành hiện thực và lực lượng tiêm kích vừa chịu tổn thất sau xung đột với Israel.
Trong ba dòng tiêm kích Trung Quốc, JF-17 là loại rẻ nhất nhưng lại xuất khẩu thành công nhất. Tính đến tháng 5/2024, JF-17 đã được bán cho Azerbaijan, Myanmar, Nigeria và Pakistan, đồng thời Iraq đang đàm phán mua.
Iraq là trường hợp thú vị. Dù đã có F-16IQ, nhưng việc thiếu phụ tùng, rút đội kỹ thuật Mỹ và hiệu suất vận hành không ổn định khiến Baghdad có thể muốn bổ sung đội hình bằng phương án giá rẻ hơn, dễ duy trì hơn như JF-17.
Dù chưa thể khẳng định toàn bộ đánh giá của Lầu Năm Góc sẽ trở thành hiện thực, nhưng một điều rõ ràng là Trung Quốc đang ngày càng chủ động và mạnh mẽ ở phân khúc máy bay quân sự cao cấp.
Với ba dòng chiến đấu cơ trải rộng từ giá rẻ đến thế hệ 5, Trung Quốc có thể đáp ứng đa dạng nhu cầu quốc phòng của nhiều quốc gia. FC-31 không chỉ cạnh tranh F-35 mà còn là đối trọng đáng chú ý với TF Kaan của Thổ Nhĩ Kỳ và KF-21 Boramae của Hàn Quốc.
Đi kèm với đó, Trung Quốc còn mạnh tay phát triển các dòng máy bay không người lái chiến đấu, hướng tới mô hình tác chiến kết hợp “phi công – máy bay tự hành”, tương tự chương trình CCA của Mỹ. Điều này giúp ngay cả các quốc gia nhỏ cũng có thể tiếp cận học thuyết tác chiến hiện đại.
Vũ khí rẻ, ít ràng buộc, nhiều ưu đãi – lợi thế của Bắc Kinh
Như Lầu Năm Góc thừa nhận, xuất khẩu vũ khí là công cụ then chốt trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc, gắn liền với Sáng kiến Vành đai – Con đường. Nhiều nước đang phát triển chọn vũ khí Trung Quốc vì rẻ hơn, dễ mua hơn và ít bị ràng buộc chính trị hơn so với phương Tây.
JF-17 là ví dụ điển hình, với giá thấp nhưng vẫn được nâng cấp mạnh, trang bị radar mảng pha AESA hiện đại.
Bắc Kinh cũng sẵn sàng cung cấp ưu đãi tài chính, trao đổi tài nguyên, trả góp linh hoạt, điều mà các nhà cung cấp phương Tây hiếm khi làm.
Quan trọng hơn, vũ khí Trung Quốc không bị “trói chặt” bởi các quy định hạn chế xuất khẩu khắt khe như Mỹ và châu Âu. Điều này khiến Trung Quốc trở thành lựa chọn khả thi cho những quốc gia bị phương Tây từ chối bán vũ khí.
Nếu Trung Quốc ký được hợp đồng đầu tiên cho FC-31, đó sẽ là cột mốc mang tính đột phá. Nó không chỉ giúp Bắc Kinh thâm nhập thực sự vào phân khúc chiến đấu cơ tàng hình toàn cầu, mà còn giúp cắt giảm chi phí sản xuất, tăng sức cạnh tranh, tạo hiệu ứng domino trên thị trường.
Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang tìm kiếm lựa chọn thay thế F-35 do giá cao, hạn chế chính trị và phụ thuộc công nghệ Mỹ, Trung Quốc đang nhìn thấy cơ hội vàng. Và nếu tận dụng tốt, Bắc Kinh hoàn toàn có thể trở thành một trong những “ông lớn” chi phối thị trường máy bay chiến đấu trong thập kỷ tới.
