Vén màn bí mật cuộc hồi sinh một 'Bóng ma' B-2 Spirit
Không quân Mỹ vừa đưa trở lại bầu trời chiếc máy bay ném bom chiến lược B-2 Spirit bị hư hại nặng sau sự cố năm 2021.
Chiếc B-2 Spirit mang số hiệu 89-0129, được đặt tên “Spirit of Georgia”, đã cất cánh trở lại vào ngày 6/11 sau một chương trình phục hồi kéo dài nhiều năm do Không quân Mỹ phối hợp với Northrop Grumman thực hiện.
Đây được đánh giá là một trong những ca phục hồi cấu trúc phức tạp nhất trong lịch sử dòng B-2 Spirit – loại máy bay có giá trị tới 2 tỷ USD/chiếc và là trụ cột của năng lực tấn công chiến lược Mỹ.
Sự cố bất ngờ từ năm 2021
Rắc rối bắt đầu từ tháng 9/2021, khi một trục trặc thủy lực buộc phi hành đoàn phải kích hoạt quy trình hạ cánh khẩn cấp. Trong quá trình tiếp đất, khóa an toàn ở càng đáp chính bên trái bị hỏng, khiến càng sập xuống và cánh trái cọ mạnh xuống đường băng.
Lực lượng kỹ thuật thuộc Nhóm Bảo dưỡng 509 và Văn phòng Chương trình Hệ thống B-2 lập tức triển khai túi khí nâng máy bay, khóa thủ công hệ thống càng đáp và kéo chiếc B-2 Spirit vào nhà chứa để đánh giá hư hại.
Các cuộc khảo sát và kiểm tra cho thấy cấu trúc quanh khoang càng đáp bên trái và phần dưới cánh bị tổn hại nghiêm trọng. “Phản ứng ban đầu của đội là yếu tố then chốt”, đại tá Jason Shirley, lãnh đạo phụ trách chương trình B-2, cho biết. “Nó đặt nền móng cho toàn bộ nỗ lực sửa chữa sau đó”.
Trong nhiều tháng sau sự cố, các kỹ sư tiến hành đo đạc bằng laser, mô phỏng cấu trúc và đánh giá khả năng chiếc máy bay có thể bay trở lại để đưa đến trung tâm sửa chữa.
Một phân tích phần tử hữu hạn (FEA) xác nhận các xương sườn cánh ngoài không bị hư hại – kết luận mang tính quyết định giúp máy bay đủ điều kiện phục hồi thay vì loại bỏ.
Các biện pháp gia cố tạm thời sau đó được áp dụng, cho phép chiếc B-2 Spirit thực hiện chuyến bay một lần duy nhất đến cơ sở của Northrop Grumman ở Palmdale, California vào ngày 22/9/2022. Việc dùng phương án “bay về xưởng” này giúp tiết kiệm khoảng 52 triệu USD và rút ngắn tiến độ gần 9 tháng.
Quy trình phục hồi khắt khe
Tại Palmdale, quá trình sửa chữa triệt để được chia thành bốn pha: thiết kế, thử nghiệm – thẩm định, phục hồi cấu trúc và chứng nhận đủ điều kiện bay.
Toàn bộ chi phí chỉ ở mức 23,7 triệu USD – con số gây ngạc nhiên so với mức độ hư hại trước đó.
Trong quá trình này, các kỹ sư phải đối mặt với hàng loạt thách thức chưa từng có, từ sửa chữa vật liệu composite, phục hồi bề mặt chịu lực cho tới xử lý hệ thống thùng nhiên liệu tích hợp trong cánh.
Một trong những biện pháp sáng tạo nhất là lấy tấm vật liệu composite kích thước 8 x 4 foot từ mẫu thử nghiệm TA-0998, thay vì chế tạo mới hoàn toàn – vốn sẽ mất nhiều tháng.
Tấm vật liệu “hiến tặng” này giúp khôi phục độ bền cho phần vỏ cánh dưới, nơi chịu tải khí động học lớn và đồng thời đảm nhiệm vai trò làm kín các thùng nhiên liệu bên trong cánh.
Ngoài ra, đội ngũ kỹ thuật còn thay mới đầu cánh trái, nhiều mảng vỏ cánh lớn và bản lề cửa càng đáp; đồng thời sửa chữa các vùng composite bị bong tách. Tất cả hạng mục kết cấu cấu trúc được hoàn tất vào ngày 12/5/2025.
Sửa chữa vật liệu composite là một trong những thách thức lớn nhất. Quá trình ép nhiệt để kết dính vật liệu phải được kiểm soát cực kỳ chính xác, đặc biệt trong các khoang chật hẹp gần các mối nối kết cấu quan trọng.
“Kỹ thuật viên phải sử dụng hệ thống gia nhiệt tùy chỉnh, giám sát nhiệt độ bằng các cảm biến chuyên dụng, đồng thời điều chỉnh luồng khí và lớp cách nhiệt một cách tinh vi để đảm bảo mọi mảng vật liệu được ‘chữa’ đều và an toàn”, kỹ sư Matt Powers thuộc chương trình B-2 chia sẻ.
Một trở ngại khác là mức độ nhiễm bẩn trong thùng nhiên liệu. Trước khi gắn lớp composite mới, các kỹ sư phải làm sạch toàn bộ bề mặt bên trong đến mức “gần như đạt chuẩn phòng thí nghiệm” – yêu cầu rất nghiêm ngặt nhằm bảo đảm độ bám dính và độ kín tuyệt đối.
Do không thể dùng autoclave (buồng nén nhiệt cao áp), Northrop Grumman đã áp dụng loại nhựa epoxy chuyên dụng từng được chứng minh hiệu quả trong các chương trình sửa chữa composite ngoài autoclave khác. Quyết định này giúp rút ngắn lịch trình và giảm rủi ro phải làm lại.
Các quan chức cho biết Bộ Tư lệnh Tấn công Toàn cầu Không quân Mỹ (AFGSC) đóng vai trò then chốt trong việc phê duyệt các biện pháp tạm thời cho chuyến bay ferry cũng như cung cấp kinh phí cho các kỹ thuật sửa chữa phức tạp tại depot.
Nhờ sự phối hợp này, toàn bộ quá trình diễn ra trơn tru, từ đánh giá ban đầu đến khi hoàn thành chứng nhận an toàn bay cuối cùng.
Việc “Spirit of Georgia” trở lại biên chế mang ý nghĩa quan trọng đối với phi đội 20 chiếc B-2 Spirit – lực lượng nòng cốt của năng lực tấn công tầm xa và răn đe hạt nhân chiến lược của Mỹ.
“Việc phục hồi này không chỉ dành cho một chiếc máy bay”, đại tá Shirley nhấn mạnh. “Nó đảm bảo toàn bộ phi đội B-2 tiếp tục duy trì khả năng tác chiến trong nhiều thập kỷ nữa”.
