Tên lửa HVGP tốc độ Mach 5: 'Bóng ma' đe doạ tàu sân bay
Hệ thống tên lửa HVGP không chỉ là một dự án quân sự đơn thuần, nó tượng trưng cho sự chuyển mình của Nhật Bản trong chính sách an ninh.
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang ở châu Á-Thái Bình Dương, Nhật Bản vừa hoàn tất các thử nghiệm triển khai hệ thống tên lửa siêu vượt âm Hyper Velocity Gliding Projectile (HVGP), đánh dấu bước ngoặt trong chương trình vũ khí quốc phòng.
Được công bố chính thức qua các thử nghiệm gần đây của Lực lượng Phòng vệ Mặt đất Nhật Bản (JGSDF), HVGP không chỉ là "lá chắn đảo" mà còn là "thanh gươm phản công" tiềm năng, nhắm thẳng vào các mối đe dọa từ tàu sân bay và căn cứ hải quân đối phương. Với tốc độ vượt Mach 5 và khả năng lướt lượn né tránh, công nghệ này đang thay đổi cán cân an ninh khu vực.
Bước tiến mới trong chiến lược phòng thủ của Tokyo
Đây là màn trình diễn công khai hiếm hoi của JGSDF, phô diễn nhiều công nghệ quân sự nội địa do Nhật Bản tự phát triển nhằm củng cố năng lực phòng thủ, đặc biệt trong bối cảnh tình hình an ninh Đông Bắc Á tiếp tục nóng lên.
Hệ thống HVGP – do Cơ quan Tiếp nhận, Công nghệ và Hậu cần Nhật Bản (ATLA) phát triển – được thiết kế để tăng cường khả năng bảo vệ chuỗi đảo của Nhật Bản, bao gồm cả các đảo xa như quần đảo Ryukyu vốn đang tồn tại tranh chấp.
Những hình ảnh mới công bố cho thấy hệ thống này có thể hoạt động trong nhiều địa hình phức tạp, được triển khai trên tàu của Lực lượng Phòng vệ Trên biển và thậm chí được vận chuyển bằng máy bay C-2 của Lực lượng Phòng vệ Trên không, cho thấy mức độ linh hoạt và khả năng sẵn sàng chiến đấu cao.
Dự án phát triển tên lửa HVGP bắt đầu từ năm 2018 như một phần trong phản ứng chiến lược của Nhật Bản trước các mối đe dọa an ninh đang thay đổi nhanh chóng trong khu vực. Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chương trình này trong “Kế hoạch Tăng cường Quốc phòng” công bố năm 2022.
Tài liệu này vạch ra một lộ trình chi tiết gồm hai giai đoạn: hệ thống trang bị ban đầu và hệ thống cải tiến tăng cường năng lực. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng hai tiểu đoàn chuyên trách vận hành công nghệ tên lửa siêu vượt âm – loại vũ khí đang thay đổi cán cân sức mạnh tại nhiều khu vực trên thế giới.
Sự hậu thuẫn từ Mỹ đóng vai trò quan trọng trong tiến trình này. Nhật Bản đã thực hiện vụ thử thành công đầu tiên của hệ thống HVGP tại California vào đầu năm 2024. Đến tháng Ba cùng năm, Washington tiếp tục phê duyệt gói bán trang thiết bị và hỗ trợ trị giá 200 triệu USD nhằm thúc đẩy hơn nữa chương trình phát triển dòng tên lửa siêu vượt âm đầy tham vọng của Tokyo.
Hệ thống phóng của HVGP chính thức ra mắt trong khuôn khổ cuộc diễn tập Fuji 2025. Tên lửa được lắp đặt trên bệ phóng Transport Erector Launcher (TEL) gắn trên xe tải 8 bánh, giúp tăng đáng kể khả năng cơ động và triển khai nhanh trên thực địa.
Dù thông tin chi tiết về cấu hình vẫn được giữ kín, giới chuyên môn nhận định phiên bản ban đầu – Block I – sẽ có tầm bắn từ 500 đến 900 km và dự kiến đưa vào trực chiến từ năm 2026. Các phiên bản tiếp theo, Block 2A và 2B, sẽ có tầm tấn công mở rộng lên khoảng 2.000 – 3.000 km, đưa Nhật Bản vào nhóm quốc gia sở hữu năng lực răn đe tầm xa hiếm hoi tại châu Á.
Công nghệ cốt lõi: Lướt siêu tốc và né tránh thông minh
Tên lửa HVGP thuộc loại Hypersonic Glide Vehicle (HGV), khác biệt cơ bản với tên lửa hành trình thông thường. Quá trình hoạt động bắt đầu bằng tên lửa đẩy nhiên liệu rắn phóng từ bệ di động trên xe tải, tàu chiến JMSDF hoặc máy bay vận tải C-2 của JASDF.
Sau khi đạt độ cao 50-100 km, đầu đạn tách rời và lướt trong tầng khí quyển trên, duy trì tốc độ Mach 5-20 nhờ năng lượng dư thừa từ bệ phóng.
Khác với quỹ đạo parabol cố định của tên lửa đạn đạo, HVGP có thể thay đổi hướng bay liên tục, tạo "đường lượn" khó dự đoán, khiến hệ thống đánh chặn như Aegis hay Patriot khó lòng theo kịp.
Dự án chia thành hai giai đoạn: Block 1 (phiên bản cơ bản, sử dụng công nghệ hiện có) có tầm bắn 300-900 km, trọng tâm chống tàu sân bay với đầu đạn xuyên giáp đặc biệt – có khả năng xuyên thủng boong thép dày 200 mm của tàu sân bay Type 003 Trung Quốc.
Đầu đạn sử dụng vật liệu composite chịu nhiệt lên đến 2.000°C, kết hợp Explosively Formed Projectile (EFP) mật độ cao cho mục tiêu mặt đất, tạo vùng sát thương rộng 50-100 m².
Hệ thống dẫn đường kết hợp GPS vệ tinh, quán tính, hình ảnh RF và hồng ngoại cho mục tiêu di động, đạt độ chính xác CEP dưới 10 m.
Block 2, dự kiến hoàn thiện thập niên 2030, tích hợp công nghệ "waverider" – hình dạng thân khí động học tạo sóng xung kích để kéo dài quỹ đạo lướt, đẩy tầm bắn lên 2.000-3.000 km. Phiên bản nâng cao này còn xem xét phóng từ tàu ngầm, tăng tính bất ngờ.
Mỗi bệ phóng mang 2 quả HVGP, trọng lượng tổng hệ thống khoảng 10-15 tấn, dễ dàng triển khai đường bộ.
Các thử nghiệm HVGP đã đạt mốc quan trọng. Vụ phóng đầu tiên tháng 3/2024 tại California xác nhận hệ thống đo lường và quỹ đạo lướt cơ bản. Đến tháng 11/2025, JGSDF hoàn tất giai đoạn triển khai nhanh: nạp đạn lên tàu JMSDF, máy bay C-2 và diễn tập thời tiết lạnh – tất cả đạt kết quả yêu cầu.
Bộ Quốc phòng Nhật công bố kế hoạch triển khai Block 1 từ năm tài khóa 2026, với hai tiểu đoàn tại Hokkaido (phòng thủ phía Bắc) và Kyushu (phía Nam), bao phủ chuỗi đảo đầu tiên.
Tích hợp với tên lửa Type-12 nâng cấp (tầm bắn 1.000 km, phóng từ tàu và máy bay), HVGP hình thành "lá chắn lửa" đa tầng. Đến 2027, hệ thống sẽ có mặt tại căn cứ Yonaguni – chỉ cách Đài Loan (Trung Quốc) 110 km – và Fuji cho huấn luyện.
HVGP tương đồng với Common Hypersonic Glide Body (CHGB) của Mỹ – thử nghiệm thành công tháng 12/2024 tại Vandenberg, tầm bắn 2.775 km, dùng cho Long-Range Hypersonic Weapon (LRHW).
Cả hai đều khó đánh chặn nhờ cơ động khí quyển, nhưng HVGP ưu tiên chống tàu, trong khi CHGB tập trung đất liền.
So với Avangard của Nga (Mach 27, tầm 6.000 km), HVGP khiêm tốn hơn về tốc độ nhưng linh hoạt hơn nhờ waverider. Trong khi, DF-17 Trung Quốc (Mach 10, 1.800 km) là đối thủ trực tiếp, nhưng HVGP vượt trội ở độ chính xác và tích hợp A2/AD.
Nhật Bản trở thành quốc gia thứ tư làm chủ HGV sau Mỹ, Nga, Trung Quốc, khẳng định vị thế trong "câu lạc bộ siêu vượt âm".
Nhật Bản tăng tốc củng cố năng lực phản công
Trong vài năm gần đây, Nhật Bản liên tục mở rộng năng lực phòng thủ trên chuỗi đảo rộng lớn của mình. Một phần trong sự thay đổi này là kế hoạch sở hữu năng lực “phản công phản vệ” nhằm tấn công các mục tiêu đe dọa trước khi chúng có thể gây hại cho Nhật Bản.
Tokyo đang mua sắm và phát triển loạt vũ khí tầm xa, trong đó nổi bật là Tomahawk của Mỹ, tên lửa Joint Strike Missile (JSM) và tên lửa chống hạm Type 12 phiên bản nâng cấp. Những trang bị này sẽ tạo nền tảng cho hệ thống phòng thủ – phản công hiện đại, giúp Nhật chủ động hơn trong tình huống khủng hoảng và khó bị cô lập chiến lược.
Sự xuất hiện của tên lửa HVGP trong bức tranh này cho thấy Nhật Bản không chỉ mở rộng khả năng phòng thủ mà còn chuẩn bị cho một môi trường an ninh ngày càng phức tạp, nơi tốc độ, tầm xa và khả năng cơ động là những yếu tố sống còn.
Hệ thống HVGP không chỉ là một dự án quân sự đơn thuần; nó tượng trưng cho sự chuyển mình của Nhật Bản trong chính sách an ninh. Từ một quốc gia chủ yếu dựa vào phòng thủ thụ động, Tokyo đang từng bước xây dựng năng lực răn đe mạnh mẽ hơn, phù hợp với bối cảnh chiến lược đầy biến động.
Trong lúc tranh chấp lãnh thổ và cạnh tranh ảnh hưởng tại khu vực tiếp tục leo thang, việc Nhật Bản sở hữu vũ khí siêu vượt âm – một trong những công nghệ quân sự tiên tiến nhất hiện nay – sẽ có tác động lớn đến cán cân an ninh ở Đông Á.
