UCAV Trung Quốc, mảnh ghép then chốt trong chiến lược ‘bầy đàn thông minh’

Lần đầu tiên, một đoạn video đã xuất hiện ghi lại hình ảnh UCAV thế hệ mới của Trung Quốc – được biết đến với tên không chính thức là CCA – bay theo đội hình cùng một máy bay vận tải Y-8 hoặc Y-9.

Đoạn video được chia sẻ trên nền tảng Weibo của Trung Quốc và được phân tích bởi chuyên gia tình báo mã nguồn mở (OSINT) @RupprechtDeino. Đây là hình ảnh hiếm hoi cho thấy một chuyến bay thử nghiệm đang được thực hiện, cho thấy Trung Quốc có thể đã bước vào giai đoạn thử nghiệm tác chiến của chương trình drone kiểu “cánh tay trung thành” (loyal wingman).

Diễn biến này cho thấy Không quân Trung Quốc (PLAAF) đang đẩy nhanh tiến trình tích hợp hệ thống không người lái vào học thuyết tác chiến trong tương lai.

CCA UCAV của Trung Quốc là gì?

Máy bay Chiến đấu hợp tác (Collaborative Combat Aircraft – CCA), như cách gọi không chính thức, là bước tiến lớn trong nỗ lực hiện đại hóa lực lượng không quân của Trung Quốc bằng công nghệ không người lái tiên tiến. Thiết kế cho các phi đội tương lai của PLAAF, CCA là một UCAV tàng hình được chế tạo cho các nhiệm vụ nguy hiểm cao.

Được cho là do Tập đoàn Hàng không Hồng Đô (Hongdu) thuộc AVIC phát triển – một trụ cột của ngành hàng không vũ trụ Trung Quốc – CCA có dạng cánh bay (flying wing), tối ưu để giảm tiết diện radar (RCS), giúp khó bị phát hiện. Thiết kế bóng bẩy, không có cảm biến lộ ra ngoài, giúp tăng khả năng tàng hình.

Vai trò chính của CCA được kỳ vọng là “cánh tay trung thành” – hoạt động hỗ trợ cho máy bay có người lái, cung cấp dữ liệu, hỗ trợ chiến thuật và tăng khả năng nhận thức tình huống. Ngoài ra, giới phân tích tin rằng CCA có thể thực hiện nhiệm vụ tấn công sâu, chế áp/phá hủy hệ thống phòng không đối phương bằng cách nhắm vào radar và hệ thống tên lửa.

Sự đa năng của nó cho thấy Trung Quốc muốn tích hợp CCA vào các chiến lược tác chiến nhiều lớp phức tạp, mở rộng đáng kể tầm hoạt động của không quân. Đoạn video lần đầu tiên ghi lại CCA bay cùng Y-8/Y-9 cho thấy Trung Quốc đang tiến nhanh trong lĩnh vực drone tác chiến, khẳng định vị thế trong cuộc đua vũ khí không người lái thế hệ tiếp theo.

Đoạn video ngắn nhưng thu hút mạnh mẽ được đăng bởi tài khoản Weibo @lyman2003, hé lộ hình ảnh đầu tiên về CCA UCAV bay trên bầu trời. Video nhanh chóng được chia sẻ bởi chuyên gia OSINT @RupprechtDeino, cho thấy CCA tàng hình bay sát cạnh một máy bay vận tải Y-8 hoặc Y-9 - loại máy bay vận tải chiến thuật chủ lực của PLAAF.

Sự hiện diện của Y-8/Y-9 – nhiều khả năng đóng vai trò trạm chỉ huy điều khiển – cho thấy đây không phải chuyến bay thông thường, mà là một thử nghiệm chiến thuật có mục tiêu rõ ràng.

Việc bay cùng máy bay có người lái cho thấy Trung Quốc đang đánh giá khả năng tích hợp CCA vào tác chiến hợp nhất mạng lưới – một khái niệm quan trọng trong chiến tranh hiện đại.

Sự xuất hiện video trên Weibo – nền tảng thường được dùng để “rò rỉ có chủ đích” các tiến bộ quân sự – làm dấy lên nghi vấn: liệu đây có phải động thái cố ý, thể hiện sự tự tin vào tiến độ chương trình CCA?

Giới phân tích coi đây là dấu hiệu PLA đang đẩy mạnh phát triển hệ thống không người lái có thể tăng hiệu quả chiến đấu, từ do thám cho tới tấn công chính xác. Cuộc thảo luận sôi nổi trên mạng nhấn mạnh tham vọng của Trung Quốc trong việc định hình lại chiến tranh không gian bằng sức mạnh tự động hóa.

Vai trò và mục tiêu của CCA trong PLA

CCA là mảnh ghép then chốt trong cấu trúc “bầy đàn thông minh” (intelligent swarm) mà Không quân Trung Quốc đang hướng đến – nơi các hệ thống mạng lưới tự động phối hợp để tối ưu hiệu quả chiến đấu.

Sự đa năng của CCA giúp nó đảm nhận nhiều nhiệm vụ trọng yếu: SEAD để tiêu diệt hệ thống phòng không đối phương, làm sạch bầu trời cho máy bay có người lái. Ngoài ra, nó có thể làm chim mồi, thu hút hỏa lực để bảo vệ phi công.

Với thiết kế tàng hình, CCA còn có thể đảm nhiệm vai trò trinh sát điện tử, thu thập tình báo hoặc gây nhiễu liên lạc, radar của đối phương. Nó có thể định vị mục tiêu cho các đòn tấn công tầm xa, tiêu diệt các mục tiêu chiến lược.

Việc điều khiển CCA có thể do tiêm kích J-20 hoặc máy bay chỉ huy như Y-8/Y-9 đảm nhận, như đã thấy trong video. Điều này cho phép phối hợp linh hoạt, biến CCA thành “khuếch đại chiến thuật” cho lực lượng không quân.

Trung Quốc đang xây dựng tương lai nơi hàng loạt drone hoạt động cùng máy bay có người lái, thay đổi hoàn toàn khái niệm chiến tranh trên không.

So sánh với các drone phương Tây

Sự xuất hiện của CCA tất yếu được so sánh với các drone tiên tiến của phương Tây. Điển hình là MQ-28 Ghost Bat do Boeing phát triển cho Không quân Úc, tập trung hỗ trợ tiêm kích có người lái. Hay như XQ-58A Valkyrie của Mỹ – một drone rẻ, tái sử dụng, dành cho vai trò tác chiến.

Nga cũng có S-70 Okhotnik-B – điều khiển bởi Su-57 – nằm trong chiến lược phát triển UCAV tàng hình, tầm xa. Trong khi đó, CCA của Trung Quốc – phối hợp với J-20 hoặc Y-8/Y-9 – phản ánh xu hướng toàn cầu về tích hợp hệ thống không người lái.

Tuy nhiên, Trung Quốc vượt trội ở tốc độ phát triển. Trong khi Mỹ và đồng minh thường gặp trì hoãn do quá trình thử nghiệm, mua sắm nghiêm ngặt, thì Trung Quốc nhờ mô hình sản xuất phi tập trung, cho phép phát triển song song nhiều nguyên mẫu – tăng tốc đáng kể.

Dù vậy, khả năng tích hợp AI, mức độ tự chủ và tác chiến thực tế của CCA là điểm yếu so với phương Tây, vốn minh bạch hơn. Việc thiếu các cuộc trình diễn công khai khiến giới phân tích còn dè dặt về độ tin cậy và hiệu quả chiến đấu thực sự của CCA.

Ý nghĩa chiến thuật và kịch bản tương lai

Sự xuất hiện của CCA bên cạnh Y-8/Y-9 có thể báo hiệu một bước ngoặt trong chiến lược quân sự Trung Quốc, mở ra kỷ nguyên chiến tranh tích hợp giữa người và máy. Nếu xác thực, điều này cho thấy CCA có khả năng tự hoạt động theo thời gian thực, được điều khiển qua hệ thống chỉ huy trên Y-8/Y-9.

Hệ thống như vậy có thể tạo nên mạng lưới tác chiến “hệ thống của các hệ thống”, nơi UCAV phối hợp với máy bay có người lái, vệ tinh và trung tâm điều hành mặt đất để tấn công chính xác và chia sẻ tình báo.

Kịch bản khả thi là các đơn vị gồm 2–4 chiếc CCA, được J-20 hoặc trung tâm điều khiển mặt đất dẫn dắt, tiến hành các nhiệm vụ tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương hoặc chế áp phòng không, mở đường cho lực lượng chính.

Những kịch bản này phù hợp với tham vọng PLA trong việc kiểm soát eo biển Đài Loan hay các vùng biển lân cận, nơi ưu thế không quân có thể thay đổi cán cân khu vực. Trung Quốc đang định hình chiến tranh tương lai bằng sự kết hợp giữa tàng hình, tự động hóa, và tấn công chính xác.

Việc CCA xuất hiện hé lộ chiến lược “phát triển âm thầm” quen thuộc của Trung Quốc – phát triển bí mật cho đến khi đạt mốc chiến lược. Chiến lược này giúp PLA nuôi dưỡng các công nghệ đột phá như CCA mà không chịu áp lực quốc tế.

Giới phân tích cho rằng CCA có thể vượt trội về số lượng và tốc độ triển khai so với phương Tây nhờ năng lực sản xuất công nghiệp khổng lồ. Trong khi các chương trình MQ-28 hay XQ-58A còn đang thử nghiệm, CCA có vẻ đã sẵn sàng bước vào tác chiến thực tế.

Dù thông tin còn hạn chế, thiết kế tàng hình và khả năng tích hợp với Y-8/Y-9 hoặc J-20 cho thấy tiềm năng chiến lược rất lớn. Tuy nhiên, các câu hỏi về AI, tầm bay, và khả năng mang vũ khí vẫn chưa có lời giải.

Bước kế tiếp quan trọng sẽ là theo dõi hình ảnh hoặc video mới, để làm rõ thiết kế và vai trò của CCA. Khi Trung Quốc siết chặt quyền kiểm soát công nghệ không người lái, thế giới đang dõi theo sát sao – chờ xem CCA có thể định hình lại cán cân sức mạnh hay vấp phải những rào cản kỹ thuật chưa lường trước.

Yên Du