"Ngựa thồ" C-130 Hercules và sứ mệnh sống còn ở Gaza

Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Dải Gaza đang trở nên trầm trọng chưa từng có, các quốc gia khu vực như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Jordan và Ai Cập đã triển khai hàng loạt nỗ lực viện trợ khẩn cấp.

Những chiếc máy bay vận tải quân sự hạng trung điển hình là C-130 Hercules trở thành "cầu nối sống còn" để tiếp cận các khu vực dân cư đang chịu cảnh đói khát, cô lập và tổn thất sau nhiều tháng Israel áp đặt bao vây và oanh kích.

Chiều 27/7, truyền thông nhà nước Jordan xác nhận ba máy bay vận tải quân sự của nước này cùng UAE đã thả tổng cộng 25 tấn hàng cứu trợ xuống Gaza, một trong những chiến dịch không vận nhân đạo nổi bật nhất trong những tuần gần đây.

Động thái này diễn ra chỉ vài giờ sau khi quân đội Israel tuyên bố tạm ngừng tác chiến chiến thuật trong 10 giờ mỗi ngày (từ 10h đến 20h) tại các khu vực đông dân cư nhằm tạo điều kiện cho viện trợ được chuyển đến người dân.

Cùng ngày, Ai Cập cũng bắt đầu tái khởi động hành lang viện trợ trên bộ thông qua cửa khẩu Kerem Shalom, lần đầu tiên kể từ tháng 3/2025 khi Israel tái siết chặt phong tỏa nhằm gây sức ép lên Hamas.

Trước đó, Ai Cập từng giữ vai trò chủ đạo trong việc đưa hàng cứu trợ qua cửa khẩu Rafah trước khi bị Israel chiếm giữ vào tháng 5.

"Xương sống vận tải" trong chiến dịch viện trợ

Trong các nhiệm vụ không vận khẩn cấp như vậy, Lockheed C-130 Hercules thường là lựa chọn hàng đầu của các nước Trung Đông nhờ khả năng hoạt động bền bỉ, linh hoạt và thích nghi với điều kiện khắc nghiệt.

C-130 có thiết kế lý tưởng cho viện trợ nhân đạo. Theo đó, máy bay C-130 có khả năng hạ cánh trên các đường băng ngắn, không trải nhựa, vận chuyển tới hơn 20 tấn hàng hóa, đủ để cung cấp thực phẩm, thuốc men và nước sạch cho hàng nghìn người trong mỗi chuyến bay.
C-130 có thể thả hàng chính xác từ không trung. Với hệ thống dẫn đường và kiểm soát tải trọng hiện đại, C-130 có thể thả hàng bằng dù với độ chính xác cao, giảm thiểu rủi ro cho dân thường dưới mặt đất và đảm bảo hàng không bị rơi vào tay các nhóm vũ trang.

C-130 có thể hoạt động trong vùng nguy hiểm. Đây là dòng máy bay có khả năng bay thấp để tránh radar và chống chịu cao trước các cuộc tấn công nhỏ lẻ, điều tối quan trọng khi hoạt động gần hoặc trong vùng xung đột như Gaza.
Hiện UAE, Jordan và Ai Cập đều đang biên chế nhiều biến thể C-130 – từ C-130H truyền thống đến các phiên bản nâng cấp như C-130J Super Hercules – cho các nhiệm vụ vận tải chiến lược và nhân đạo.
Kể từ sau khi Israel phát động chiến dịch quân sự vào Gaza ngày 7/10/2023, toàn bộ 2,3 triệu dân Gaza rơi vào tình cảnh nhân đạo bi đát.

Liên hợp quốc mô tả đây là cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng nhất trong lịch sử hiện đại của khu vực. Ngày 20/7, UNRWA (Cơ quan cứu trợ người tị nạn Palestine) cảnh báo toàn bộ dân Gaza trong đó có hơn 1 triệu trẻ em đang chết đói.
Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres tuyên bố: “Những gì đang diễn ra ở Gaza thậm chí còn tồi tệ hơn một cuộc khủng hoảng nhân đạo. Đây là sự sụp đổ toàn diện của nhân tính."
Trong cuộc điện đàm mới nhất với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 27/7, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã hối thúc Israel ngừng cản trở viện trợ, khẳng định “đây không chỉ là trách nhiệm nhân đạo mà còn là yêu cầu đạo lý căn bản.”

Dù các chuyến không vận và hành lang viện trợ tạm thời được mở lại, giới chuyên gia cảnh báo rằng những giải pháp này chỉ mang tính chữa cháy, không thể thay thế được một lộ trình hòa bình và mở lại các kênh phân phối viện trợ bền vững.

Cựu Đại sứ EU tại Israel, ông Marc Otte, nhận định: "Khi C-130 phải làm thay công việc của các tổ chức dân sự, đó là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy hệ thống nhân đạo đã hoàn toàn sụp đổ."
Trong lúc các bên quốc tế cố gắng tạo ra “khoảng lặng nhân đạo”, những chiếc C-130 Hercules tiếp tục bay vào bầu trời Gaza như những biểu tượng của hy vọng cuối cùng nhưng cũng là lời cảnh tỉnh về một thảm họa đang diễn ra mà thế giới không thể làm ngơ.

C-130 Hercules: "Lực sĩ vận tải" của không quân Mỹ

Máy bay vận tải quân sự C-130 Hercules, do Lockheed Martin sản xuất, là một trong những nền tảng không quân lâu đời và linh hoạt nhất thế giới.

Được đưa vào phục vụ trong Không quân Mỹ từ năm 1956, C-130 đã chứng tỏ khả năng hoạt động vượt trội trong mọi điều kiện thời tiết, trên đủ mọi địa hình từ sa mạc, vùng núi cao cho đến những đường băng dã chiến.

Tính đến nay, C-130 đã phục vụ hơn 70 quốc gia, thực hiện hàng triệu giờ bay với hàng loạt vai trò, từ vận tải, cứu hộ, tiếp tế đến hỗ trợ chiến đấu và y tế.
Biến thể phổ biến nhất hiện nay là C-130J Super Hercules có thể chở được tối đa 19.000 kg hàng hóa (tương đương hơn 19 tấn), bao gồm xe quân sự, vũ khí hạng nặng hoặc hàng tiếp tế.

Máy bay có thể vận chuyển khoảng 92 binh sĩ trang bị đầy đủ hoặc 64 lính dù. Ngoài ra, nó có thể chở tới 74 cáng thương binh cùng với đội ngũ y tế trong các nhiệm vụ vận tải y tế chiến thuật.

Với khả năng cất và hạ cánh trên đường băng ngắn hoặc chưa trải nhựa, C-130 là lựa chọn không thể thiếu trong các chiến dịch đòi hỏi tính linh hoạt cao.

C-130 tại Việt Nam và Đông Nam Á

Trong các chuyến công du của Tổng thống Mỹ hoặc các phái đoàn cấp cao đến Việt Nam và khu vực Đông Nam Á, C-130 không trực tiếp chở lãnh đạo cấp cao như Air Force One (thường là VC-25 hoặc C-32), nhưng lại đóng vai trò hậu cần cực kỳ quan trọng.

Máy bay này chuyên vận chuyển thiết bị an ninh, phương tiện bọc thép, bộ phận hậu cần kỹ thuật và đôi khi là cả lính đặc nhiệm phụ trách bảo vệ Tổng thống.

Trong chuyến thăm của các Tổng thống Mỹ tới Việt Nam, giới quan sát đã ghi nhận sự hiện diện của nhiều máy bay vận tải C-130 và C-17 Globemaster III tại sân bay Nội Bài, đóng vai trò then chốt trong việc thiết lập mạng lưới hậu cần an ninh.

Sứ mệnh nhân đạo và chiến lược tại khu vực

Ngoài nhiệm vụ quân sự, C-130 Hercules còn thường xuyên được triển khai trong các sứ mệnh nhân đạo.

Việc máy bay có thể hạ cánh tại các sân bay nhỏ hoặc cơ sở tạm thời giúp mở rộng khả năng phản ứng nhanh của Mỹ trong khu vực. Dù đã hơn 70 năm tuổi đời, C-130 Hercules vẫn tiếp tục được nâng cấp và phục vụ trong nhiều thập kỷ tới.

Lockheed Martin hiện đang phát triển thêm các biến thể mới, trang bị hệ thống điện tử hiện đại hơn, khả năng tàng hình radar nhẹ và mức tiêu thụ nhiên liệu tối ưu hơn.

Không chỉ là biểu tượng kỹ thuật hàng không, C-130 còn là biểu tượng của sức mạnh chiến lược, tính bền bỉ và khả năng thích ứng mà Mỹ mang theo trong mỗi lần hiện diện tại các điểm nóng toàn cầu.