Trong bối cảnh ngành hàng không Nga đang rơi vào tình thế ngặt nghèo vì các lệnh cấm vận từ phương Tây, Moscow đã và đang nỗ lực tìm kiếm những đối tác mới ngoài "vòng ảnh hưởng phương Tây" để duy trì năng lực vận hành đội bay và đảm bảo kết nối hàng không trong nước và quốc tế.
Một trong những bước đi đáng chú ý gần đây là việc Nga tìm đến Ethiopian Airlines hãng hàng không lớn nhất Châu Phi với đề xuất hợp tác sâu rộng về kỹ thuật, vận hành và thuê máy bay.
Tìm đến “Trái tim hàng không châu Phi”
Cuối tháng 7/2025, ông Yaroslav Tarasyuk, Đại diện Thương mại Nga tại Ethiopia đã có cuộc gặp chính thức với Cơ quan Hàng không Dân dụng Ethiopia (ECAA), đặt nền móng cho một loạt thỏa thuận chiến lược mới. Trong đó, đáng chú ý là đề xuất xây dựng trung tâm sửa chữa máy bay tại Addis Ababa và triển vọng ký kết hợp đồng thuê ướt máy bay từ Ethiopian Airlines.
Thuê ướt là hình thức cho thuê máy bay kèm theo phi hành đoàn, bảo hiểm và bảo trì – một giải pháp tạm thời lý tưởng cho các hãng hàng không bị thiếu hụt phương tiện, đặc biệt khi Nga hiện không thể tiếp cận các máy bay mới từ Airbus, Boeing hay phụ tùng thay thế.
Ethiopian Airlines đang sở hữu đội bay hơn 120 chiếc, trong đó có những mẫu máy bay hiện đại nhất thế giới như Boeing 787 Dreamliner, Boeing 777 và Airbus A350. Không chỉ là hãng bay lớn nhất châu Phi về quy mô và hành khách, Ethiopian còn được đánh giá cao về năng lực bảo trì kỹ thuật và đang đóng vai trò trung tâm trong tham vọng đưa Ethiopia thành “trung tâm hàng không của châu Phi” vào năm 2033.
Việc Nga chọn Ethiopian là một bước đi khôn ngoan: một đối tác không bị ràng buộc bởi các cấm vận phương Tây, có năng lực kỹ thuật mạnh, và đang cần mở rộng mạng lưới hợp tác toàn cầu. Đây là thỏa thuận đôi bên cùng có lợi về mặt địa chính trị và thương mại.
Chuyên gia phân tích hàng không Pierre Legros tại Trung tâm Nghiên cứu Địa chính trị Hàng không Paris
Nga đang cần gì từ Châu Phi?
Các hãng hàng không Nga hiện đang bị bóp nghẹt khi không thể tiếp cận linh kiện chính hãng, buộc phải tự sản xuất phụ tùng “chưa được phê duyệt”, hoặc thậm chí tháo dỡ máy bay cũ để “cannibalize” lấy linh kiện. Năm ngoái, Aeroflot mua lại 5 chiếc Boeing 737-800 chỉ để tháo dỡ dùng phụ tùng.
Bên cạnh đó, độ tuổi trung bình của đội bay tại Nga ngày càng tăng. Vụ tai nạn xảy ra ngày 24/7 với một chiếc Antonov An-24 (sản xuất từ năm 1976) khiến toàn bộ 48 người thiệt mạng là hồi chuông cảnh báo cho tình trạng xuống cấp nguy hiểm trong an toàn bay.
“Nga đang cố gắng duy trì hoạt động hàng không nội địa bằng mọi giá. Nhưng nếu không có lối ra cho đội bay quốc tế, họ sẽ bị cô lập toàn diện”, theo tiến sĩ Lars Johansen, chuyên gia về vận tải quốc tế tại Đại học Lund (Thụy Điển).
Liên kết với Ethiopian Airlines không chỉ là giải pháp kỹ thuật hay thương mại, mà còn là một phần trong chiến lược địa chính trị sâu rộng hơn của Nga tại châu Phi. Từ các thỏa thuận quốc phòng, năng lượng, đến đào tạo nhân lực và hạ tầng giao thông, Moscow đang gia tăng ảnh hưởng mạnh mẽ tại lục địa đen – nơi có nhiều quốc gia sẵn sàng hợp tác ngoài vòng kiểm soát của Washington và Brussels.
Tháng trước, Moscow và Bình Nhưỡng cũng đã đánh dấu chuyến bay thẳng đầu tiên giữa thủ đô hai nước. Trong cùng thời gian, đại diện của Cơ quan Hàng không Ethiopia cũng tiếp các quan chức Triều Tiên – dấu hiệu cho thấy một trục hợp tác mới đang hình thành, với Nga đóng vai trò chủ chốt.
Trong khi bị phương Tây cô lập, Nga đang điều chỉnh lại bản đồ hàng không chiến lược của mình. Các tuyến bay quốc tế chủ lực giờ đây tập trung vào Trung Quốc, Ấn Độ, Iran và châu Phi. Theo dữ liệu từ Bộ Giao thông Nga, lưu lượng hành khách trên các đường bay tới châu Phi đã tăng 37% trong 6 tháng đầu năm 2025.
Đồng thời, Moscow đang thúc đẩy chương trình sản xuất máy bay trong nước như dòng MC-21 và SSJ-100, dù gặp nhiều khó khăn về vật liệu và công nghệ. Việc kết nối với các hãng bay như Ethiopian Airlines được coi là biện pháp “bắc cầu” để duy trì hoạt động trước khi ngành công nghiệp nội địa hồi phục.
Hợp tác hàng không với Ethiopian Airlines có thể là "phao cứu sinh" tạm thời giúp Nga duy trì khả năng khai thác quốc tế, đồng thời là bàn đạp để mở rộng hiện diện chiến lược tại châu Phi. Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt tiếp tục siết chặt, việc xây dựng các liên minh “ngoài phương Tây” sẽ trở thành yếu tố sống còn cho ngành hàng không và nền kinh tế Nga nói chung.
Tuy nhiên, thỏa thuận này cũng đặt Ethiopian Airlines trước bài toán khó về cân bằng quan hệ quốc tế và rủi ro về danh tiếng nếu vướng vào vòng xoáy địa chính trị. Câu hỏi đặt ra là: liệu một thỏa thuận “có lợi trước mắt” có trở thành rào cản trong chiến lược dài hạn của hãng bay hàng đầu châu Phi?
.jpg "Nga nối lại đường bay thẳng đến Triều Tiên sau gần 30 năm")
