Mỹ tung "siêu thỏa thuận" nghìn tỷ, mua UAV từ Ukraine

Thông tin được Tổng thống Volodymyr Zelensky tiết lộ ngày 17/7, theo đó hai bên đang thảo luận một “thỏa thuận khổng lồ” trao đổi drone Ukraine đã chứng minh hiệu quả thực chiến lấy khí tài quân sự tiên tiến của Mỹ như tên lửa phòng không và radar.

“

Người dân Mỹ cần công nghệ này. Drone của chúng tôi có tầm hoạt động lên tới 1.300 km, đã nhiều lần bay sâu vào lãnh thổ đối phương và đạt hiệu quả chiến đấu thực tế. Mỹ có thể hưởng lợi từ chính những gì chúng tôi đang sử dụng.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky

Trong khi đó, Tổng thống Trump bày tỏ sự ủng hộ rõ ràng với kế hoạch.

“

Người dân Mỹ cần công nghệ này… chúng ta cần có trong kho vũ khí

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Ông Trump nhấn mạnh việc mua lại UAV từ Ukraine là điều cần thiết để đóng bước chênh về công nghệ với Nga và Trung Quốc, nhất là sau các kết quả không tốt từ thử nghiệm UAV tại Alaska.

Ngoài ra, ông cũng đề cập việc sẽ triển khai áp thuế hoặc áp thêm lệnh trừng phạt lên đối thủ nếu cần thiết .

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã chỉ đạo rút ngắn quy trình phát triển UAV, hợp tác với startup Neros để cung cấp 6.000 UAV cho Ukraine năm 2025.

Đáng chú ý, Quốc hội Mỹ hiện đang xem xét ngân sách bổ sung đặc biệt nếu Patriot được chuyển từ kho NATO sang Ukraine đòi hỏi các lãnh đạo như Marco Rubio và các thượng nghị sĩ phải phê duyệt chi tiết chuyển giao và kiểm soát hậu xuất khẩu .

Tại Châu Âu, các đồng minh như Đức, Na Uy và Đan Mạch đang đàm phán các hợp tác liên ngành UAV với Ukraine, trong đó có liên doanh ZBROYARI nhằm chuyển giao dây chuyền sản xuất.

NATO cũng được kích hoạt để phối hợp cung cấp khí tài phòng không Mỹ như Patriot. Thủ tướng Anh Keir Starmer xác nhận “một lực lượng hỗ trợ phương Tây mới” với một chân bộ binh đang hình thành.

Kinh nghiệm thực chiến là ưu thế của Kiev

Các UAV mà Ukraine đề xuất cung cấp cho Mỹ đều đã được kiểm chứng qua hàng loạt chiến dịch tấn công trong lãnh thổ Nga, bao gồm cả các đợt tấn công quy mô lớn bằng swarm (đàn UAV) nhằm vào hệ thống radar, hậu cần, nhà máy công nghiệp quốc phòng và trung tâm chỉ huy.

Theo Kiev Independent, chỉ riêng chiến dịch “Operation Spiderweb” hồi đầu năm nay đã huy động hơn 100 UAV hoạt động đồng loạt, tạo ra một "cơn ác mộng" đối với phòng không đối phương.

Không chỉ vậy, drone Ukraine được thiết kế tối ưu hóa cho giá thành rẻ, dễ sản xuất, dễ sửa chữa, và không yêu cầu hệ thống điều khiển phức tạpm một lợi thế đặc biệt khi so với các mẫu UAV tấn công đắt đỏ của phương Tây như MQ‑9 Reaper hay Bayraktar TB2.

Hệ thống UAV Mỹ vẫn đang trong quá trình cải tổ

Bên trong Lầu Năm Góc, thỏa thuận với Ukraine được xem là bước đi chiến thuật nhằm giải quyết những vấn đề tồn tại lâu dài trong công nghiệp UAV nội địa.

Thử nghiệm gần đây ở Alaska đã bộc lộ các điểm yếu đáng kể của hệ thống UAV chiến thuật Mỹ như khả năng điều hướng kém, lỗi kỹ thuật định kỳ và chi phí sản xuất quá cao.

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã chỉ đạo rút ngắn thủ tục hành chính, đồng thời cho phép các công ty tư nhân như Neros, một startup từng cung cấp UAV cho Ukraine tăng tốc sản xuất quy mô lớn cho cả hai thị trường.

Mỹ cũng đang xem xét khả năng sử dụng UAV Ukraine như một mẫu thử nghiệm để chuẩn hóa các chương trình drone thế hệ mới, đặc biệt trong các chiến dịch răn đe ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, nơi yêu cầu tấn công chính xác từ xa với chi phí thấp.

Ukraine cần vũ khí, Mỹ cần công nghệ thực tế

Theo các nguồn tin quốc phòng, “thỏa thuận UAV” giữa Mỹ và Ukraine có thể diễn ra dưới hình thức hoán đổi.

Ukraine cung cấp drone tấn công, nhận về hệ thống tên lửa Patriot, radar cảnh giới, hoặc hỗ trợ kỹ thuật trong phát triển UAV thế hệ tiếp theo.

Trong khi đó, phía Mỹ sẽ được tiếp cận dây chuyền sản xuất UAV đã hoạt động hiệu quả trong chiến tranh thứ mà các nhà thầu quốc phòng Mỹ chưa thể làm được do thiếu thực tiễn chiến trường.

Tờ New York Post dẫn lời các quan chức Lầu Năm Góc cho rằng: “Nếu không tận dụng công nghệ của Ukraine lúc này, chúng ta có thể sẽ bị tụt lại phía sau Nga và Trung Quốc trong cuộc đua UAV chiến thuật. Đây không còn là chuyện hỗ trợ đồng minh, mà là vấn đề năng lực quốc gia.”

Thách thức và cơ hội với công nghiệp quốc phòng Mỹ

Dù thỏa thuận được đánh giá tích cực từ góc độ chiến lược, nó cũng đặt ra bài toán khó với các nhà sản xuất vũ khí Mỹ. Việc nhập UAV từ nước ngoài có thể vấp phải phản ứng từ các tập đoàn quốc phòng lớn vốn đang đầu tư vào công nghệ drone nội địa.

Ngoài ra, Quốc hội Mỹ sẽ phải phê duyệt ngân sách nếu bất kỳ phần nào của thỏa thuận rơi vào danh mục viện trợ quân sự hoặc mua sắm dài hạn.

Chuyên gia phân tích vũ khí John Hardie thuộc Quỹ Bảo vệ Dân chủ nhận định:

“Thỏa thuận Mỹ – Ukraine có thể là tiền đề cho một mô hình hợp tác quốc phòng kiểu mới, nơi Mỹ không chỉ là nhà cung cấp mà còn là bên học hỏi và khai thác công nghệ từ các đối tác thực chiến”.

Bản lề cho một liên minh quân sự kiểu mới?

Không chỉ Mỹ, nhiều nước Châu Âu đặc biệt là Đức, Na Uy và Đan Mạch cũng đang bắt đầu đàm phán mua hoặc sản xuất UAV theo mô hình Ukraine.

Đầu năm 2025, Kiev và Copenhagen đã công bố thành lập công ty liên doanh ZBROYARI nơi các kỹ sư Ukraine huấn luyện và chuyển giao công nghệ UAV cho các nước NATO.

Mỹ, nếu tham gia chuỗi giá trị này, sẽ không chỉ nâng cao khả năng chiến đấu, mà còn định hình lại vai trò công nghệ trong liên minh phương Tây.

“

Chúng tôi không bán vũ khí, chúng tôi chia sẻ công nghệ. Đó là cách để Ukraine trở thành một phần của hệ thống an ninh tập thể.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky

Trong bối cảnh chiến tranh hiện đại thay đổi nhanh chóng, việc Mỹ nghiêm túc xem xét mua UAV từ Ukraine cho thấy sự điều chỉnh tư duy lớn trong quan hệ quân sự.

Từ vai trò một “nước viện trợ”, Washington giờ đang đứng trước cơ hội trở thành đối tác công nghiệp quân sự thực thụ, học hỏi từ thực chiến, bổ sung cho những thiếu sót của mình, đồng thời giúp củng cố chuỗi cung ứng vũ khí trong NATO.
Nếu thành công, thỏa thuận UAV sẽ là biểu tượng của mô hình hợp tác “hai chiều” nơi cả hai cùng mạnh hơn, cùng cần nhau, và cùng thích nghi với thời đại của chiến tranh không người lái.

Chuyên gia John Hardie nhận định đây có thể là mô hình hợp tác quốc phòng “hai chiều”: “Mỹ không chỉ là nhà cung cấp mà còn là bên học hỏi công nghệ thực chiến”.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại lo ngại về giám sát kiểm soát để tránh UAV lọt vào thị trường chợ đen hoặc rơi vào tay sai chính phủ không kiểm soát.

Không chỉ Mỹ, Ukraine đang mở rộng hợp tác với nhiều nước châu Âu. Cuối năm 2025, Ukraine và các đối tác đã ký hợp tác sản xuất và huấn luyện UAV tại Châu Âu.

Thỏa thuận UAV nếu thành công sẽ mở ra một hướng đi mới trong quan hệ Mỹ–Ukraine, từ viện trợ chuyển sang hợp tác công nghiệp. Mỹ sẽ nhanh chóng bổ sung chuỗi UAV chiến thuật đã được kiểm chứng, còn Ukraine tiếp cận hệ thống phòng không hiện đại và củng cố chuỗi cung ứng quốc phòng.