Gửi bình luận
Súng máy, vũ khí cổ từ Thế chiến thứ nhất vẫn được tái sử dụng trong các cuộc xung đột hiện đại, chứng minh giá trị bền bỉ giữa thời đại chiến tranh công nghệ cao.
Trong thế giới mà tên lửa hành trình Tomahawk hay UAV tấn công tầm xa được xem là biểu tượng của sức mạnh quân sự, thì ở nhiều chiến trường từ miền Đông Ukraine đến Sudan hay Dải Gaza, người ta lại bắt gặp những khẩu súng máy cổ có tuổi đời hàng trăm năm đang tiếp tục khai hỏa.
Đó là một nghịch lý của thời đại - vũ khí cổ điển vẫn "sống sót" và tái xuất hiện giữa kỷ nguyên công nghệ cao, khi chiến tranh không chỉ là cuộc đua vũ trang mà còn là bài kiểm tra sức chịu đựng về nguồn lực, hậu cần và khả năng thích ứng.
“Sống lại” tại xung đột Nga - Ukraine
Tại vùng Donetsk hay Bakhmut, tiếng nổ trầm đặc trưng của súng máy Maxim M1910 vang lên xen lẫn tiếng UAV và pháo phản lực. Loại vũ khí này ra đời từ thời Sa hoàng Nicholas II, được sản xuất từ năm 1910 đầu thế kỷ XX, từng là niềm tự hào của đế chế Nga trong Thế chiến thứ nhất và sau đó tiếp tục phục vụ trong Hồng quân Liên Xô.
Khẩu Maxim M1910 nặng tới 68 kg, có tấm khiên bọc thép và hệ thống làm mát bằng nước, thứ vốn lỗi thời với tiêu chuẩn hiện đại. Thế nhưng, chính yếu tố đó lại giúp nó bắn liên tục mà không quá nhiệt, điều mà nhiều khẩu PKM đời mới vẫn chưa làm được.
Theo The Economist, Ukraine hiện còn hơn 35.000 khẩu Maxim M1910 trong kho dự trữ, phần lớn được sản xuất từ thập niên 1920–1950 của thế kỷ XX. Kể từ khi xung đột bùng nổ năm 2022, một số được mang ra sử dụng tại các vị trí phòng thủ cố định. Ở đó, Maxim phát huy lợi thế ổn định, tầm bắn xa và độ chính xác cao. Một binh sĩ Ukraine từng nói: “Maxim không nhanh, nhưng bắn chắc. Nó không bao giờ kẹt và tôi sẽ không đổi nó lấy thứ gì khác.”
Trên mạng xã hội, nhiều hình ảnh cho thấy, các binh sĩ đã gắn thêm ống ngắm điện tử chấm đỏ, thậm chí chế tạo bệ xoay bốn nòng để chống UAV, biến khẩu súng hơn trăm năm tuổi thành một loại “pháo phòng không tự chế”.
Theo các nhà phân tích quân sự, việc tái sử dụng Maxim không chỉ vì thiếu vũ khí mới, mà còn cho thấy tính sáng tạo và khả năng tận dụng tài nguyên cũ, yếu tố sống còn trong một cuộc chiến kéo dài.
Nhiều loại súng máy được tái xuất trong xung đột: Từ RPD đến M2 Browning
Không chỉ Maxim, các loại súng máy khác như: RPD, Mosin-Nagant, hay thậm chí M2 Browning của Mỹ cũng đang được sử dụng song song ở chiến trường Ukraine.
RPD, loại súng máy nhẹ của Liên Xô (cũ) ra đời năm 1944, nổi tiếng bền bỉ và dễ sửa, đang được dùng tại nhiều đơn vị địa phương Ukraine.
M2 Browning, sản phẩm của nhà thiết kế vũ khí huyền thoại John Browning từ đầu thế kỷ XX, vẫn là “cột trụ” trong chiến đấu phòng thủ. Ukraine gắn chúng lên xe cơ giới, công sự, hoặc tháp quan sát để bắn hạ UAV giá rẻ của Nga.
Giới quan sát quân sự nhận định, việc các loại vũ khí cổ điển vẫn hoạt động hiệu quả cho thấy “chiến tranh hiện đại không chỉ cần vũ khí thông minh mà còn cần vũ khí bền bỉ”.
Nhà phân tích vũ khí độc lập Michael Kofman bình luận: “Vũ khí cũ không chỉ là di sản, mà còn là biểu tượng cho khả năng thích ứng trong chiến tranh. Điều quan trọng không phải vũ khí mới nhất, mà là thứ có thể tiếp tục khai hỏa.”
Sự xuất hiện của các vũ khí cổ cho thấy một nghịch lý rõ ràng, trong khi các siêu cường chạy đua phát triển vũ khí công nghệ cao, thì nhiều quốc gia vẫn phải quay lại dùng những thiết kế của thế kỷ trước. Tình trạng cạn kiệt nguồn cung, chi phí bảo trì tăng cao và tốc độ tiêu hao vũ khí vượt quá khả năng sản xuất buộc các bên phải “đào kho”.
Tại Nga, truyền thông địa phương từng công bố hình ảnh binh sĩ dự bị sử dụng súng tiểu liên PPSh-41, PPS-43 hay carbine SKS, những khẩu súng ra đời từ giữa thế kỷ XX. Một số thậm chí sử dụng súng tiểu liên M1 Thompson của Mỹ, loại vũ khí từng nổi tiếng trong Thế chiến II được Liên Xô nhận theo chương trình Cho thuê-Cho mượn.
Theo UNITED24 Media, nhiều khẩu Type 73 của Triều Tiên cũng xuất hiện trong tay binh sĩ Nga, có thể được cung cấp qua Iran. Các chuyên gia vũ khí phương Tây nhận định, điều đó phản ánh thực tế rằng chuỗi cung ứng quân sự của Nga đang chịu áp lực lớn sau nhiều năm giao tranh.
Vũ khí cổ và chiến tranh hiện đại
Trên một mặt trận khác, Mỹ cân nhắc viện trợ tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraine, loại vũ khí được mệnh danh là “rồng lửa” của hải quân Mỹ. Mỗi quả Tomahawk trị giá hàng triệu USD, có thể tấn công mục tiêu cách xa hàng nghìn km.
Trong khi đó, ở chiến hào Donetsk, một khẩu Maxim M1910 trị giá chưa đến vài trăm USD vẫn tiếp tục bắn không ngừng. Sự đối lập ấy khắc họa rõ nét hai mặt của chiến tranh hiện đại nơi công nghệ tân tiến và di sản cổ điển cùng tồn tại, cùng định hình lại khái niệm về sức mạnh.
Theo chuyên gia quân sự Mark Cancian (CSIS) thì: “Tomahawk có thể thay đổi cục diện chiến tranh, nhưng Maxim lại nhắc chúng ta rằng chiến tranh không chỉ được quyết định bằng công nghệ, mà bằng con người và khả năng kiên cường của họ.”
Từ Sudan đến Gaza, từ Syria đến Ukraine, vũ khí cổ vẫn hiện diện, không chỉ vì nghèo nàn về tài chính, mà vì chúng chứng minh được giá trị vượt thời gian. Những khẩu Maxim, Mosin-Nagant hay Browning M2 cho thấy một sự thật giản dị rằng, chiến tranh không cần đến cái mới nhất, mà cần cái vẫn hoạt động được.
Trong khi đó, cuộc tranh luận quanh việc Mỹ có thể chuyển giao Tomahawk cho Kiev lại phản ánh khía cạnh chính trị, công nghệ của chiến tranh. Nó không chỉ là quyết định quân sự, mà còn là bài toán cân bằng giữa răn đe và leo thang. Tổng thống Donald Trump từng phát biểu: “Nếu hòa bình không đến sớm, Tomahawk sẽ bay.”
Đó là lời cảnh báo mang tính biểu tượng giữa thời đại của vũ khí siêu thanh và chiến tranh AI, những khẩu súng trăm năm tuổi vẫn khai hỏa nhắc nhở nhân loại, tiến bộ công nghệ chưa bao giờ đủ để mang lại hòa bình.
Trong mỗi tiếng nổ của súng Maxim hay RPD, là âm vọng của thế kỷ trước khi chiến tranh được định nghĩa bằng sự kiên cường, chứ không phải thuật toán. Những khẩu súng cũ kỹ, gỉ sét, đôi khi lại mang theo tính biểu tượng mạnh hơn cả vũ khí hiện đại, bởi chúng đại diện cho khả năng sống sót của con người giữa khói lửa hiện đại hóa.
Chiến tranh của thế kỷ XXI, xét đến cùng, không chỉ là cuộc đua giữa Tomahawk, UAV, mà còn là cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, giữa kỹ nghệ và ký ức. Và, trong đối thoại đó, những viên đạn của quá khứ vẫn chưa nói lời cuối cùng.
