Gửi bình luận
Từ thảm kịch Pan Am 214 tới nay, các vụ sét đánh cho thấy, máy bay hiện đại vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Trên bầu trời, mỗi giây có hàng trăm tia sét đánh xuống Trái đất và trong số đó, không ít lần “chạm” vào những chiếc máy bay đang di chuyển ở độ cao hàng chục nghìn mét.
Theo thống kê quốc tế, trung bình cứ mỗi 3.000 giờ bay, một máy bay thương mại sẽ bị sét đánh ít nhất một lần. Tuy nhiên, trái với lo ngại của nhiều người, sấm sét hầu như không gây ảnh hưởng đến an toàn chuyến bay.
Cơ chế “dẫn điện và bảo vệ” của thân máy bay
Năng lượng của một tia sét có thể lên tới hàng tỷ joule (đơn vị đo năng lượng), tương đương với một phần tư tấn thuốc nổ TNT. Song, các nhà sản xuất máy bay đã tính toán để đảm bảo hiện tượng này không gây nguy hiểm cho hành khách.
Ông Chris Hammond, thành viên Hiệp hội Phi công Hàng không Anh quốc cho biết: “Lớp vỏ của máy bay được thiết kế đặc biệt để dẫn điện. Khi sét đánh vào, dòng điện sẽ lan dọc theo vỏ và thoát ra ngoài ở điểm cuối của thân máy bay, hoàn toàn không đi vào bên trong khoang.”
Phần lớn máy bay hiện nay được bọc bằng hợp kim nhôm hoặc composite có khả năng dẫn điện cao, kèm lớp lưới kim loại mịn bao quanh để đảm bảo sét không thể xuyên qua. Các dây điện, ống dẫn nhiên liệu và thiết bị điều khiển đều được che chắn nhiều lớp, tránh rủi ro chập mạch hoặc cháy nổ.
Trước khi được đưa vào khai thác, từng mẫu máy bay đều phải trải qua thử nghiệm sét nhân tạo, mô phỏng dòng điện cực mạnh đánh vào nhiều điểm khác nhau để đánh giá khả năng chống chịu.
Theo phi công, sét đánh vào máy bay là chuyện họ từng chứng kiến nhiều lần trong sự nghiệp. Thông thường, hành khách chỉ nhìn thấy ánh sáng chói lòa hoặc nghe thấy tiếng “rầm” thoáng qua, còn hệ thống điều khiển vẫn hoạt động ổn định.
Ông Chris Hammond kể lại: “Khi tôi còn lái máy bay đời cũ, có lần bị sét đánh trúng khi đang chờ hạ cánh ở San Francisco. Tất cả màn hình tạm ngắt, nhưng hệ thống dự phòng giúp chúng tôi hạ cánh an toàn.”
Điều này minh chứng cho khả năng khôi phục và dự phòng đa tầng của máy bay hiện đại, một trong những yếu tố then chốt tạo nên mức an toàn cao nhất trong các phương tiện giao thông hiện nay.
Dù các vụ sét đánh máy bay hiếm khi gây thiệt hại nghiêm trọng, song thế giới vẫn ghi nhận một số sự cố đáng chú ý, buộc ngành hàng không không ngừng nâng cao tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật.
Vụ việc nghiêm trọng nhất từng được ghi nhận là chuyến bay Pan Am 214 năm 1963. Chiếc Boeing 707 của Hãng Pan American bị sét đánh khi bay gần bang Maryland (Mỹ), khiến bình nhiên liệu phát nổ và làm 81 người thiệt mạng.
Thảm kịch này đã trở thành dấu mốc quan trọng, dẫn đến việc các hãng hàng không trên thế giới bắt buộc lắp đặt hệ thống chống sét tiên tiến hơn từ thập niên 1970.
Trong thời kỳ hiện đại, sét vẫn đôi khi gây ra các sự cố nhỏ. Năm 2019, một chiếc Boeing 737 của Icelandair bị sét đánh khi đang hạ cánh xuống sân bay Reykjavik. Tia sét để lại vết cháy nhỏ ở mũi máy bay, nhưng không có thương tích nào và chuyến bay vẫn kết thúc an toàn.
Tháng 5/2021, một chiếc Airbus A350 của Qatar Airways cũng bị sét đánh khi tiếp cận sân bay Oslo (Na Uy). Dù phần sơn ở thân trước bị cháy xém, máy bay vẫn hạ cánh an toàn. Giới chuyên môn xem đây là minh chứng cho hiệu quả của lớp vỏ composite dẫn điện mà Airbus trang bị cho dòng A350.
Gần đây hơn, tháng 4/2023, một chiếc Embraer E190 của British Airways bị sét đánh trong hành trình từ Edinburgh đến London. Một số hành khách kể lại họ nghe “tiếng nổ như pháo”, song máy bay vẫn hạ cánh an toàn và chỉ phải trải qua kiểm tra kỹ thuật định kỳ trước chuyến bay kế tiếp.
Những vụ việc này cho thấy dù sét là hiện tượng tự nhiên dữ dội và khó lường, các máy bay hiện đại ngày nay đã được thiết kế để chịu đựng năng lượng cực lớn của sét mà vẫn bảo đảm an toàn tuyệt đối cho hành khách và phi hành đoàn.
Tại Việt Nam, theo ông Trần Xuân Sơn, Giám đốc Trung tâm Khí tượng Hàng không, các chuyến bay hiếm khi bị ảnh hưởng bởi sấm sét. Các phi công có thể chủ động thay đổi hướng bay nhờ radar phát hiện mây dông, trong khi độ cao hành trình (9.000–11.000 mét) giúp bay trên các tầng mây gây mưa.
Sấm sét chủ yếu gây nguy cơ cho nhân viên mặt đất, những người làm việc ngoài trời, kiểm tra hoặc tiếp nhiên liệu cho máy bay. Năm 2020, một nhân viên kỹ thuật tại sân bay Nội Bài bị sét đánh tử vong. Năm 2022, sét đánh thủng vỏ máy bay ở Tân Sơn Nhất, khiến hai nhân viên bị thương nhẹ. Sau các sự cố này, các sân bay trong nước đều tăng cường quy trình bảo vệ an toàn trong mưa dông.
Sau hơn nửa thế kỷ nghiên cứu và cải tiến, ngành hàng không đã chinh phục được hiện tượng sét, một trong những mối đe dọa tự nhiên khó kiểm soát nhất. Như chuyên gia Chris Hammond nhấn mạnh: “Khi hành khách thấy sét lóe ngoài cửa sổ, hãy yên tâm rằng chiếc máy bay đã được thiết kế để đón nhận năng lượng ấy và ‘dẫn nó đi’ an toàn ra khỏi thân vỏ.”
Chính sự kết hợp giữa kỹ thuật tinh vi, quy trình nghiêm ngặt và đào tạo chuẩn mực đã biến mỗi chiếc máy bay thành “pháo đài bay” giữa bầu trời đầy sấm chớp, nơi an toàn nhất khi thiên nhiên nổi giận.
Khi di chuyển bằng đường hàng không, hành khách cần:
