Không quân Ấn Độ mất hơn 500 máy bay trong thời bình

Theo số liệu được công bố từ các phiên họp Quốc hội Ấn Độ, con số 534 vụ tai nạn hàng không quân sự không chỉ phản ánh thiệt hại về phương tiện, mà còn cho thấy những vấn đề hệ thống sâu xa trong quản lý kỹ thuật và chiến lược đào tạo của IAF.

Đây là một trong những tỷ lệ tổn thất cao nhất trong thời bình đối với một lực lượng không quân lớn trên thế giới, làm dấy lên nhiều câu hỏi về an toàn hàng không quân sự, năng lực bảo trì và hiện đại hóa đội hình bay.

Tính trung bình, gần 18 máy bay quân sự bị rơi mỗi năm, một con số đáng báo động, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh hòa bình, không có xung đột quân sự quy mô lớn.

Đáng chú ý, một phần lớn trong số các vụ tai nạn liên quan đến dòng tiêm kích MiG‑21, loại máy bay đã phục vụ từ những năm 1960 và từ lâu bị dư luận Ấn Độ gán cho cái tên cay đắng là quan tài bay.

Lỗi kỹ thuật và yếu tố con người

Một loạt báo cáo điều tra cho thấy phần lớn nguyên nhân tai nạn là do lỗi kỹ thuật, hệ thống bảo dưỡng không đồng bộ và điều kiện huấn luyện phi công không đạt tiêu chuẩn.

Theo chuyên gia hàng không quân sự Ajai Shukla: “MiG‑21 là một nền tảng từng rất mạnh mẽ trong thập niên 70–80, nhưng hiện nay đã quá cũ kỹ để phục vụ trong không quân hiện đại. Vấn đề nằm không chỉ ở bản thân chiếc máy bay, mà còn ở năng lực duy trì kỹ thuật của lực lượng hậu cần.”

Ngoài ra, điều kiện bay huấn luyện khắc nghiệt, cùng áp lực vận hành trên các khung thân đã qua 3–4 thập kỷ, cũng được xem là yếu tố gây rủi ro cao cho phi công trẻ, đặc biệt là trong các giai đoạn cất/hạ cánh.

Hiện đại hóa – nhưng vẫn chưa đủ

Chính phủ Ấn Độ đã và đang đầu tư mạnh mẽ cho hiện đại hóa không quân, với các hợp đồng mua sắm tiêm kích Rafale từ Pháp, tăng tốc sản xuất máy bay Tejas do nội địa phát triển, và hợp tác quốc tế trong các chương trình UAV và huấn luyện phi công.

Tuy vậy, theo đánh giá của Trung tướng về hưu P.S. Bhagat: “Việc thay thế không thể hoàn thành trong một sớm một chiều. Chúng ta đang vận hành cùng lúc nhiều thế hệ máy bay từ máy bay nội địa Tejas, Su‑30MKI đến MiG‑21. Mỗi dòng đòi hỏi chuỗi bảo trì và kỹ năng riêng biệt. Đó là gánh nặng logistics khổng lồ.”

Chi phí con người

Không chỉ là tổn thất về thiết bị, 152 phi công đã thiệt mạng trong khi làm nhiệm vụ phần lớn trong các chuyến bay huấn luyện hoặc bay thử sau bảo dưỡng.

Đó là cái giá lớn cho một lực lượng vốn tự hào về truyền thống và tinh thần chiến đấu.

Những mất mát này không chỉ gây chấn động trong nội bộ quân đội mà còn khiến công luận đặt câu hỏi về trách nhiệm của các nhà hoạch định chính sách quốc phòng.

Cảnh báo cho tương lai

Không quân Ấn Độ là một trong những lực lượng không quân lớn nhất thế giới, với tham vọng trở thành một "không lực mạng hóa" vào năm 2035, sánh ngang với các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc.

Tuy nhiên, con đường đi tới tương lai không thể xây dựng trên nền tảng cũ kỹ và tỷ lệ tai nạn cao.

Thách thức đặt ra là làm thế nào để quá trình hiện đại hóa đi kèm với việc nâng cấp hệ thống bảo trì, huấn luyện và kiểm soát an toàn.

Việc đầu tư vào công nghệ mới cần song hành cùng việc cải cách trong tổ chức, quản lý hậu cần và tư duy chiến lược.