Đề nghị siết tiêu chí bay đúng giờ, tránh trễ chuyến hàng tiếng

Tiếp tục phiên họp 49, ngày 5/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế), sau khi nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra.

Chưa có quy định về phát triển không gian tầm thấp

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, nội dung “hàng không thương mại, hàng không chung, hàng không chuyên dùng” là những khái niệm rất mới nhưng lại không được giải thích cụ thể trong Dự thảo.

Theo ông Quang, kinh nghiệm quốc tế trong hàng không dân dụng thường dùng khái niệm “hàng không chung”. Tuy nhiên hiện nay, khái niệm này đã trở thành một hệ sinh thái ngành công nghiệp mới nổi, có tính chiến lược.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, cần có chính sách về phát triển kinh tế không gian tầm thấp, độ cao từ 1.000m trở xuống. Hiện trong Dự luật chưa rõ các chính sách này.

“Không gian tầm thấp này chưa có dòng nào trong khi mục đích, yêu cầu xây dựng luật có ghi tạo điều kiện để phát triển kinh tế không gian tầng thấp”, ông Phương nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng nhắc lại rằng, tháng 10/2024, Thường vụ Quốc hội đã đề nghị Chính phủ khi nói về quản lý tàu bay không người lái và phương tiện bay siêu nhẹ phải có quy định tạo điều kiện cho ngành phát triển.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ nên xây dựng chiến lược về phát triển kinh tế không gian tầm thấp này và có các quy định về luật để tạo môi trường phát triển thuận lợi.

Ông Phương cho rằng, hiện nay, tại các triển lãm đều có rất nhiều công ty tư nhân, cả doanh nghiệp nhà nước sản xuất tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ phục vụ cả công nghiệp, cả nông nghiệp và cả dịch vụ. Nhiều nước trên thế giới đã phát triển ngành này.

Với Việt Nam, lĩnh vực này cũng phù hợp với “bộ tứ nghị quyết chiến lược” để tạo mô hình tăng trưởng mới và động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, việc chưa có quy định cụ thể về lĩnh vực này dẫn đến tình trạng “chưa biết phải quản lý thế nào” trong giai đoạn lĩnh vực này phát triển bùng nổ như hiện nay. Không chỉ vậy, sẽ khó cho việc quy hoạch hạ tầng, vì hiện Việt Nam chỉ mới có sân bay cho tầm cao.

Ngoài ra, chính sách để phát triển sản xuất chế tạo tàu bay, phương tiện bay và điều hành bay, vận dụng công nghệ AI cũng cần được phân cấp phân quyền để phù hợp với chủ trương tạo môi trường pháp lý thuận lợi để triển khai thực hiện bốn bộ tứ nghị quyết chiến lược.

Ông Phương kể lại, ông vừa mới đi trao đổi nghiên cứu tại Trung Quốc và nhận thấy rằng, các nước đã hình thành hệ sinh thái về kinh tế không gian tầm thấp và hệ sinh thái sản xuất bằng 70% sản lượng toàn cầu. Tại Trung Quốc, quy mô năm 2024 là 700 tỷ nhân dân tệ, 2025 là 1.500 tỷ nhân dân tệ và đang phấn đấu đến năm 2035 đạt 3.500 tỷ nhân dân tệ.

“Hiện Trung Quốc đã hiện thực hóa lĩnh vực kinh tế này rồi, trong khi Việt Nam chưa có quy định gì cả, dự thảo Luật cũng chưa đề cập gì”, ông Phương nêu.

Siết quy định về điều phối slot, ưu tiên hãng bay đúng giờ

Cho ý kiến về dự luật trên tại phiên họp 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 5/9, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị siết các tiêu chí bay đúng giờ để bảo vệ hành khách, đồng thời, cần xem lại các quy định về điều phối slot.

Trên thực tế, việc điều phối slot hiện hành còn nhiều bất cập, gây bức xúc cho doanh nghiệp và hành khách. Theo bà Hải, Dự luật lần này đã cố gắng luật hóa các nguyên tắc phân bổ, thu hồi slot, song các tiêu chí cụ thể để ưu tiên, như hãng bay đúng giờ, những đường bay mới… vẫn chưa được làm rõ, có thể sẽ dẫn đến sự vận dụng thiếu nhất quán.

Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị, dự thảo luật bổ sung các quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Hội đồng điều phối slot. Song song đó, nguyên tắc ưu tiên điều phối slot dựa trên tiêu chí định lượng, như tỉ lệ bay đúng giờ.

Bà Hải dẫn chứng cụ thể rằng, hầu hết các đại biểu dự phiên họp đều đã “bay” rất nhiều lần, trong số đó, có những hãng bay đúng giờ nhưng cũng có những hàng “delay” nhiều, từ vài giờ đến thậm chí nửa ngày.

Việc có những tiêu chí, tỷ lệ như vậy sẽ khuyến khích hãng hàng không đảm bảo quyền lợi của khách hàng và hiệu quả sử dụng các slot mở các đường bay mới theo định hướng của Nhà nước.

Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị cần tăng cường cơ chế giám sát công khai hóa toàn bộ quá trình và kết quả điều phối slot trên cổng thông tin điện tử của Bộ Xây dựng và Cục Hàng không để đánh giá.

“Chúng ta trong quá trình chuyển đổi số nên việc công khai này rất đơn giản, dễ dàng và qua đó để các hãng bay cũng như khách hàng có thể đánh giá được”- bà Nguyễn Thanh Hải nêu quan điểm.

Trong khi đó, góp ý tại ông Lê Quang Mạnh - Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, qua nghiên cứu kinh nghiệm các nước có thành công trong tư nhân hóa hàng không, đặc biệt là sân bay tư nhân, ông Mạnh cho rằng, cần phải có khung pháp lý để làm sao đảm bảo được hai điều quan trọng.

Trước hết, về phía tư nhân, doanh nghiệp phải có lợi nhuận, được kinh doanh trên cơ sở các khoản thu có tiềm năng để tạo được ra dòng thu ổn định, để hấp dẫn đầu tư.

Bên cạnh đó, cần phải có cơ chế minh bạch, cơ chế giám sát tường minh về các khoản thu của các doanh nghiệp, đặc biệt về các quy định về giá cũng như chất lượng dịch vụ.

“Chúng ta thảo luận rất nhiều trong Luật Giá về giá hàng không, nhưng trong vấn đề liên quan đến đầu tư vào các hạ tầng sân bay và các sân bay, tôi nghĩ rằng trong luật này chúng ta cần phải thiết kế thêm”, ông Mạnh nói.

Ngoài nội dung trên, ông Mạnh cũng góp ý thêm rằng, để thực sự thu hút tư nhân và các thành phần kinh tế khác đầu tư trong lĩnh vực hàng không, ngoài hỗ trợ tài chính, cần bổ sung thêm các cơ chế chính sách khác một cách đầy đủ, đồng bộ để tạo đột phá.