Gửi bình luận
Sau tiết lộ mới đây trên truyền thông, hãng hàng không nổi tiếng châu Á AirAsia sẽ chọn con đường nào để trở lại Việt Nam một cách bền vững, hợp pháp và hiệu quả?
CEO Tập đoàn Capital A (công ty mẹ của AirAsia), tỷ phú Tony Fernandes, mới đây không ngần ngại xác nhận về tham vọng hoạt động tại Việt Nam. Ông khẳng định “đang thảo luận với một đối tác Việt Nam, nhưng chưa có gì được chốt".
Dù mô tả các cuộc đàm phán đang "tiến triển tích cực", ông Fernandes tỏ ra thận trọng khi thừa nhận có nhiều rủi ro từ bàn đàm phán đến khi thực thi. Tuy nhiên, ông tỏ ra lạc quan hơn bao giờ hết về khả năng AirAsia hiện diện tại Việt Nam.
Theo giới quan sát, Vietravel Airlines, hãng hàng không du lịch thuộc Tập đoàn Vietravel, hiện là ứng viên khả thi nhất để AirAsia hiện diện tại Việt Nam. Thương vụ này không chỉ được đánh giá là “có cửa”, mà còn phù hợp với chiến lược vận hành linh hoạt và mô hình LCC (low-cost carrier) của AirAsia.
Cụ thể, Vietravel Airlines đang vận hành 3 tàu bay A320, cùng dòng với đội bay chủ lực của AirAsia, giúp giảm thiểu chi phí chuyển đổi kỹ thuật và đào tạo. Vietravel Airlines đang đối mặt với khó khăn về dòng tiền và hàng loạt nhân sự chủ chốt đã rời đi. Việc hãng bay cần một nhà đầu tư ngoại như AirAsia để tạo lực đẩy là điều cần thiết.
Thêm vào đó, quy mô Vietravel Airlines vẫn còn nhỏ, vừa đủ để AirAsia “đặt chân” vào Việt Nam mà không phải gánh khoản nợ quá lớn.
Nguồn tin từ các nhà phân tích cho rằng, AirAsia có thể đàm phán mua cổ phần Vietravel Airlines, song song với đó là cam kết đầu tư vào tổ hợp hàng không – logistics tại Quảng Trị do Tập đoàn T&T khởi xướng.
Sự hiện diện của một đối tác quốc tế tầm cỡ sẽ giúp T&T củng cố chuỗi giá trị hàng không từ sân bay, dịch vụ mặt đất, logistics đến vận tải hàng hóa.
Với AirAsia, lợi ích nằm ở việc giữ được thương hiệu, yếu tố từng khiến hãng thất bại trong ba nỗ lực trước (AirAsia – Pacific Airlines mà Vietnam Airlines khi đó đang nắm giữ 70% cổ phần, AirAsia – Vietjet Air, và AirAsia – Hải Âu/Thiên Minh Group).
Nếu T&T đứng ra bảo trợ và hợp thức hóa thương hiệu dưới hình thức AirAsia mua cổ phần của Vietravel Airlines, đây sẽ là “thỏa thuận vàng” cho cả hai phía.
“Dấu hiệu” gần đây nhất cho thấy có sự trao đổi, quan sát giữa hai bên là cuộc gặp của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến với liên doanh đầu tư giữa Tập đoàn Capital A của Malaysia và Tập đoàn T&T về việc tìm hiểu cơ hội đầu tư tại tỉnh này hồi cuối tháng 7 vừa qua.
Tại buổi làm việc, liên doanh nhà đầu tư mong muốn khảo sát, đề xuất đầu tư tổ hợp công nghiệp hàng không và đô thị sân bay gần cảng hàng không Quảng Trị đang được xây dựng ở các xã Gio Linh và Cửa Việt.
Theo đó, tổ hợp sẽ có các hạng mục như trung tâm vận tải hàng không, logistics; khu bảo trì, bảo dưỡng, lắp ráp máy bay; trung tâm nghiên cứu, đào tạo, thử nghiệm; thương mại điện tử; khu công nghiệp công nghệ cao, sản xuất vật liệu mới, dịch vụ hỗn hợp…
Hồi đáp các đề xuất của phía nhà đầu tư, tỉnh Quảng Trị cam kết nhiều ưu đãi nổi bật, như dự kiến miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 4 năm, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo; áp dụng thuế suất 10% trong 15 năm cho logistics, hàng không; miễn thuế nhập khẩu máy móc thiết bị tạo tài sản cố định; miễn tiền thuê đất 15 - 20 năm hoặc trọn đời dự án; hỗ trợ quỹ đất sạch, kết nối thị trường, xúc tiến mở đường bay…
Phương án thứ hai được nhắc đến là khả năng AirAsia mua lại Bamboo Airways, hãng hàng không đang trong quá trình thay đổi căn bản sau giai đoạn khó khăn.
Trước đây, đã từng có thông tin về đàm phán giữa AirAsia và Tập đoàn Him Lam, tuy nhiên khi FLC tuyên bố nhận lại Bamboo Airways, những thỏa thuận này đột nhiên chìm vào im lặng.
Về mặt tài chính, Bamboo Airways đang chịu áp lực về nợ xấu, chi phí vận hành và gánh nặng tái thiết hệ thống nhân sự, kỹ thuật. Do đó, đây là thương vụ lớn, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư cao và cam kết tái cơ cấu toàn diện.
Với AirAsia, việc “ôm trọn” một doanh nghiệp quy mô lớn như Bamboo Airways tiềm ẩn rủi ro cao về tài chính và pháp lý, nhất là khi Việt Nam vẫn quy định chặt chẽ tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực hàng không.
Ngoài ra, Bamboo Airways gắn liền với dấu ấn thương hiệu FLC khiến khả năng đổi tên thành AirAsia khó được chấp thuận. Trong khi đó, giữ thương hiệu riêng biệt lại mâu thuẫn với triết lý thương hiệu “đồng nhất toàn cầu” mà AirAsia đang theo đuổi. Do đó, dù hấp dẫn về quy mô, Bamboo Airways chưa chắc là “chiếc áo vừa vặn” cho AirAsia trong giai đoạn này.
Một hướng đi khác cho AirAsia là mua lại Pacific Airlines, hãng bay giá rẻ đang do Vietnam Airlines nắm quyền chi phối. Mô hình này tương đồng với các liên doanh trước đây của AirAsia trong khu vực (như Thai AirAsia hay Philippines AirAsia), khi hãng tham gia dưới hình thức liên doanh cổ phần 51-65%, tận dụng hạ tầng sẵn có và mạng bay nội địa.
Tuy nhiên, bài toán tài chính của Pacific Airlines là rào cản lớn. Việc gánh khoản nợ lũy kế cùng đội ngũ nhân sự hiện hữu khiến quá trình đàm phán có thể kéo dài.
Ngoài ra, Vietnam Airlines nhiều khả năng sẽ đưa thêm điều kiện chuyển nhượng trước khả năng AirAsia có thể nêu các yêu cầu của mình, bao gồm duy trì quyền vận chuyển, giữ slot bay hiện có của Pacific Airlines, và đặc biệt là đổi tên hãng để mang thương hiệu AirAsia.
Nếu vượt qua rào cản này, Pacific Airlines sẽ là “tấm vé hợp pháp” giúp AirAsia xây dựng mạng bay nội địa nhanh chóng cùng các đường bay quốc tế khác từ Việt Nam mà Tập đoàn AirAsia không có quyền vận chuyển. Song để đổi lại, hãng phải chấp nhận tái cấu trúc toàn diện và chia sẻ thương hiệu, điều từng khiến ba lần đàm phán trước đi vào bế tắc.
Trở ngại lớn nhất đối với AirAsia không nằm ở tài chính mà chính là các vấn đề pháp lý, tỉ lệ vốn góp nước ngoài và bài toán thương hiệu.
Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không được sử dụng thương hiệu gốc của hãng ngoại nếu không có bên Việt Nam nắm quyền chi phối vì dễ gây nhầm lẫn.
Cụ thể, theo quy định hiện hành, tỷ lệ sở hữu vốn nước ngoài trong doanh nghiệp hàng không Việt Nam không được vượt quá 34%. Tỉ lệ này có thể tăng lên 49% . Trong khi đó, AirAsia luôn muốn sở hữu ít nhất 51%.
Trong khi đó, AirAsia luôn đặt điều kiện tiên quyết là giữ thương hiệu AirAsia. Điều được tập đoàn Tập đoàn Capital A cho là yếu tố tạo nên tính nhất quán trong chiến lược nhận diện khu vực.
Bên cạnh đó, thị trường hàng không giá rẻ Việt Nam hiện nay đã được Vietjet Air thống lĩnh với hơn 50% thị phần, cùng mạng bay phủ rộng khắp trong và ngoài nước.
Không gian tăng trưởng cho một hãng LCC mới vì thế rất hạn chế, buộc AirAsia phải chọn ngách khai thác đặc thù như bay thuê chuyến, bay vùng ven hoặc tập trung vào vận tải hàng hóa – logistics.
Các chuyên gia cho rằng, sau bốn lần thất bại, AirAsia không còn nhiều cơ hội thử nghiệm. Thị trường Việt Nam hấp dẫn, nhưng cũng khốc liệt với biên lợi nhuận mỏng, cạnh tranh cao và khung pháp lý chặt chẽ.
Để “hạ cánh mềm”, AirAsia cần một đối tác nội địa hiểu luật, có sẵn hạ tầng, sẵn sàng chia sẻ quyền thương hiệu, và quan trọng hơn, có niềm tin rằng hàng không giá rẻ vẫn còn dư địa phát triển trong một nền kinh tế đang chuyển dịch mạnh mẽ sang du lịch, logistics và hàng không dân dụng.
AirAsia đã có mặt tại mọi quốc gia Đông Nam Á, ngoại trừ Việt Nam. Nếu thương vụ với hãng nội thành hiện thực, Việt Nam sẽ không chỉ đón thêm một hãng hàng không giá rẻ quốc tế, mà còn chứng kiến bước ngoặt cạnh tranh mới trong cuộc đua giành thị phần bầu trời.
“Việc có thêm một thành viên trên bầu trời sẽ giúp khách bay Việt Nam thêm cơ hội lựa chọn. Giá vé máy bay do đó cũng có cơ hội điều chỉnh giảm”, một chuyên gia chia sẻ với Tạp chí Hàng không.
Thai AirAsia, liên doanh giữa AirAsia Berhad (Malaysia) và Asia Aviation (Thái Lan), có mạng bay từ Bangkok đến nhiều điểm tại Việt Nam như Bangkok (từ sân bay Don Mueang) đến Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Nha Trang, Phú Quốc, Hải Phòng.
Trong khi đó, AirAsia Cambodia cũng có chuyến từ Phnom Penh đến TP.HCM và Hà Nội. Ngoài ra, trên trang đặt vé Airpaz, có các tuyến của AirAsia từ Kuala Lumpur (KUL) → TP. HCM (SGN) là tuyến quốc tế phổ biến.
Cũng trên trang của AirAsia, khi tìm “flights to Vietnam”, các đường bay giữa Đà Nẵng, Hà Nội, TP.HCM với các điểm quốc tế như Bangkok, Kuala Lumpur cũng được hãng bay này quảng bá rộng rãi.
