Cảng

Cần phân vai hợp lý giữa sân bay Long Thành và Tân Sơn Nhất

Nam Bình (ghi) • 13/09/2025 08:00

Khi Long Thành trở thành hub trung chuyển hàng đầu khu vực, Tân Sơn Nhất sẽ đóng vai trò là sân bay phục vụ các chuyến bay chất lượng cao, phục vụ đối tượng cao cấp.

TSKT – KTS Ngô Viết Nam Sơn nhận định như vậy khi nói về vai trò của sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất trong tương lai. Tuy vậy, trong giai đoạn đầu, Tân Sơn Nhất vẫn nên đóng vai trò quan trọng hơn, đảm nhiệm phần lớn các chuyến bay đến TP.HCM khi Long Thành chỉ vừa mới đưa vào khai thác.

Ba góc độ cần xem xét

Theo ông, đâu là cơ sở để phân chia khai thác cũng như xác định vai trò của Cảng hàng không quốc tế Long Thành và Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất trong tương lai?

Tôi cho rằng, ở góc độ khoa học, có ba vấn đề cần quan tâm khi xem xét giải quyết các vấn đề liên quan đến việc khai thác sân bay quốc tế Long Thành và Tân Sơn Nhất.

Thứ nhất là tư duy khoa học. Khi quyết định đầu tư những siêu dự án với vốn đầu tư hàng tỷ USD như sân bay quốc tế Long Thành, các cơ quan chức năng đã phải dựa trên khoa học. Như vậy, mọi quyết định phải dựa trên các nghiên cứu khoa học rõ ràng, chính xác.

Thứ hai là tư duy đa ngành. Theo đó, việc quy hoạch, xây dựng và khai thác sân bay ở Việt Nam cần sự phối hợp của nhiều ngành nghề liên quan. Ở sân bay quốc tế Long Thành, không nên chỉ đề cập trong mỗi phạm vi sân bay này mà phải cân nhắc tới ảnh hưởng của sân bay đến đô thị xung quanh và cả các đối tượng sử dụng sân bay.

Thứ ba là tư duy kinh tế thị trường. Đối với các phương án phân chia khai thác giữa Long Thành và Tân Sơn Nhất, tôi cho rằng có thể có nhiều hơn hai phương án mà đơn vị tư vấn đã đề xuất. Tức là khi giải quyết bài toán của sân bay Long Thành, phải hướng đến việc đạt được mục tiêu mà mình muốn là gì?

Việt Nam muốn Long Thành trở thành hub trung chuyển, trở thành động lực phát triển kinh tế cho đất nước thì con đường xây dựng mục tiêu đó là gì? Quan trọng là trong quá trình thực hiện mục tiêu này, phải để hành khách thấy rằng hàng không Việt Nam đang ngày càng tốt hơn. Còn nếu ngược lại, đẩy hành khách vào thế khó, họ sẽ bỏ đi.

Tôi kể một ví dụ, hai tuần trước, tôi đi hội thảo ở Indonesia, rất nhiều hành khách tham gia hội thảo đã không chọn bay cùng hãng hàng không quốc gia Việt Nam mà chọn các hãng bay quốc tế khác. Lý do là vì họ muốn né việc di chuyển từ sân bay Jakarta đến một sân bay nội địa nhỏ hơn khác của Indonesia.

Nếu việc di chuyển không thuận tiện, khách quốc tế sẽ chọn những điểm đến khác để thực hiện hành trình của họ thay vì chọn đến Long Thành.

Ví dụ khách quốc tế muốn bay đến Nha Trang nhưng sau khi đáp chuyến quốc tế đến Long Thành rồi phải di chuyển ngược lên TP.HCM, tốn 4 – 5 tiếng đồng hồ để đáp chuyến nội địa về Nha Trang thì khi đó khách có thể chọn bay với Singapore Airlines đến sân bay Bangkok rồi từ sân bay Bangkok đi Nha Trang mà không phải di chuyển xa.

Những vấn đề nào cần quan tâm khi nghiên cứu phân chia khai thác giữa 2 cảng?

Tôi cho rằng có ba vấn đề cần cân nhắc. Thứ nhất là hiệu quả khai thác sân bay. Hiện nay Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất đang quá tải, cần chia tải. Như vậy, trong giai đoạn đầu khi đưa Long Thành vài khai thác, Long Thành nên có vai trò là sân bay giảm tải cho Tân Sơn Nhất.

Thứ hai là sự tiện lợi của hành khách. Điều này rất dễ hiểu, nếu hành khách không thấy sự thuận tiện khi bay đến Long Thành, họ sẽ không sử dụng dịch vụ, không mua vé các hãng hàngkhông bay đến đây.

Ở góc độ là người sử dụng dịch vụ hàng không, tôi không mua vé đi/đến qua sân bay đó mà chọn hướng đi khác. Như vậy, việc tổ chức sân bay như thế nào phải dựa trên nhu cầu khách hàng. Nghĩa là ở giai đoạn đầu tiên, Tân Sơn Nhất vẫn quan trọng hơn Long Thành.

Cuối cùng là hiệu quả đầu tư. Dự án Cảng HKQT Long Thành và các dự án giao thông kết nối đến sân bay này đều có vốn lớn, hàng tỷ USD. Trong khi đó, hiện chưa nhiều ý kiến đề cập đến việc khi nào thì có thể thu hồi vốn, điểm hòa vốn ở đâu? Đó là điều phải suy nghĩ thấu đáo.

Tân Sơn Nhất Nên hướng đến phục vụ khách cao cấp

Theo ông, cần nhìn nhận vai trò của Tân Sơn Nhất và Long Thành như thế nào trong tương lai khi sân bay quốc tế Long Thành đi vào khai thác?

Trong định hướng chiến lược, việc phân bổ khai thác sân bay Long Thành nên đi theo 3 bước, trong đó, bước cuối cùng là đưa sân bay Long Thành trở thành sân bay quan trọng hàng đầu trong Vùng Đông Nam Á như sân bay Changi của Singapore hay sân bay Suvarnabhumi của Bangkok.

Đặc biệt, ở giai đoạn này, sân bay Long Thành phải là một điểm đến, không còn là nơi chỉ để hạ cánh rồi đi tiếp. Tại đây, hành khách có nhiều lựa chọn để trải nghiệm ngay trong mô hình đô thị sân bay, có cả khu thương mại tự do và tất cả các dịch vụ khác như logistics, mua sắm, giải trí… như mô hình ở Singapore, Amsterdam hay nhiều sân bay lớn khác trên thế giới.

Trong khi đó, sân bay Tân Sơn Nhất vẫn giữ vai trò, vị trí quan trọng trong vùng Đông Nam Á. Phải nói thêm rằng, trên thế giới vẫn có rất nhiều thành phố, siêu đô thị có từ 2 – 3 sân bay mà vẫn hiệu quả. Do đó, việc siêu đô thị TP.HCM có cả sân bay quốc tế Long Thành và sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất không phải là vấn đề cần đắn đo.

Tuy nhiên trong tương lai, sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất sẽ cần thiên về “chất” hơn là về “lượng”. Tức là cả hai sân bay vẫn có chuyến quốc tế nhưng Long Thành sẽ phục vụ hành khách đại trà, khai thác các chuyến bay thường lệ.

Trong khi đó, Tân Sơn Nhất sẽ chuyên dành cho hàng không chất lượng cao, tức là những chuyến bay với chi phí cao, các chuyến bay charter không thường lệ. Đây thường là những chuyến bay phục vụ cho đối tượng hành khách đặc biệt, các doanh nhân, VIP hay khách du lịch hạng sang… sẵn sàng trả chi phí cao để có được sự riêng tư, tiện lợi cho hành trình.

Tôi tin rằng, trong tương lai khi kinh tế phát triển, Việt Nam sẽ có nhiều hành khách sẵn sàng trả giá cao để nhận lại dịch vụ với nhiều tiện ích cao cấp, dù chỉ là bay những chặng ngắn trong nước hay chặng quốc tế đường dài.

Vậy trong giai đoạn đầu, nên phân chia khai thác như thế nào cho hợp lý?

Tôi cho rằng, ở giai đoạn 1, tức là từ cuối năm 2025 – đầu năm 2026 khi sân bay Long Thành được đưa vào khai thác thương mại, chỉ nên khai thác với cường độ thấp hơn so với sân bay Tân Sơn Nhất. Tức là Tân Sơn Nhất vẫn phải đóng vai trò chủ đạo trong vận tải hàng không khu vực phía Nam.

Hiện nay sân bay Tân Sơn Nhất đang khai thác khá ổn định, chỉ vướng vấn đề quá tải. Do đó, khi Long Thành đi vào khai thác, chỉ nên chuyển một số chuyến bay sang Long Thành để Long Thành có thể đóng vai trò giảm tải cho Tân Sơn Nhất.

“

Trong giai đoạn đầu, vai trò của sân bay Tân Sơn Nhất vẫn cần quan trọng hơn Long Thành. Cho đến khi Long Thành hoàn thiện hệ thống kết nối, Tân Sơn Nhất nên trở thành sân bay phục vụ khách hàng cao cấp, sẵn sàng trả chi phí cao.

TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn.

Nếu nói đến phân vai giữa Tân Sơn Nhất và Long Thành, tôi cho rằng, có thể có nhiều hơn hai phương án phân chia khai thác mà có thể đem lại hiệu quả cao nhất cho cả hai sân bay.

Tuy vậy, ở giai đoạn 1, không nên đặt lên vai sân bay Long Thành trọng trách quá lớn khi mà sân bay Long Thành chỉ mới có nhà ga đang xây dựng và một số hạ tầng nội bộ. Do đó, không nên quá đặt nặng trọng trách của Long Thành trong giai đoạn đầu. Có lẽ vì chúng ta đầu tư số tiền lớn vào dự án nên kỳ vọng sân bay này sẽ ngay lập tức trở thành tên tuổi trên bản đồ hàng không thế giới.

Tuy nhiên, nên chăng chỉ nên dời 100% lĩnh vực hàng hóa về sân bay Long Thành, xây dựng nơi đây thành trung tâm hàng hóa của cả khu vực trong giai đoạn đầu. Cùng với đó là một số chuyến bay quốc tế khác, đây cũng là cách để giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất trong giai đoạn đầu.

Đến bước hai, tức là sau khi đã hoàn thiện hạ tầng giao thông, có kết nối vùng, có metro... lúc đó mới bàn đến chuyện đưa bao nhiêu tuyến quốc tế về sân bay Long Thành. Khi đó, sân bay Long Thành sẽ có vai trò quan trọng hơn hơn sân bay Tân Sơn Nhất và tiến tới bước cuối cùng là biến Long Thành trở thành điểm trung chuyển lớn của khu vực như đã nêu ở trên.