Gửi bình luận
Một doanh nghiệp nhỏ ở Anh đã tuồn hàng nghìn phụ tùng động cơ máy bay giả vào đội bay quốc tế, làm lộ ra lỗ hổng nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng hàng không toàn cầu.
Bê bối phụ tùng giả đang làm rung chuyển ngành hàng không toàn cầu sau khi giới chức Anh xác nhận một doanh nghiệp nhỏ tại London đã tuồn hàng nghìn linh kiện động cơ máy bay không đạt chuẩn vào đội bay của nhiều hãng lớn thuộc châu Âu, Mỹ và Australia. Sự việc phơi bày lỗ hổng đáng lo ngại trong hệ thống kiểm soát an toàn vốn được xem là một trong những lĩnh vực nghiêm ngặt nhất thế giới.
Ngày 1/12 vừa qua, ông Jose Alejandro Zamora Yrala (37 tuổi), giám đốc điều hành công ty AOG Technics, đã thừa nhận hành vi bán phụ tùng giả tại Tòa án Hình sự Southwark Crown.
Theo Cơ quan Chống Gian lận Nghiêm trọng Vương quốc Anh (SFO), từ năm 2019 đến 2023, doanh nghiệp này đã tung ra thị trường hàng nghìn linh kiện không đạt chuẩn, được lắp vào dòng động cơ CFM56, loại động cơ phổ biến nhất trên máy bay Boeing 737 và Airbus A320.
SFO đánh giá đây là vụ gian lận “đe dọa an toàn công cộng trên phạm vi toàn cầu”, khiến hàng trăm máy bay phải ngừng khai thác và hàng nghìn chuyến bay bị gián đoạn.
AOG Technics được thành lập năm 2015, xuất phát từ một căn nhà thuê tại Hove trước khi chuyển lên London. Công ty hoạt động dưới vỏ bọc một nhà môi giới phụ tùng máy bay, chuyên thu mua linh kiện cũ, làm giả giấy chứng nhận chất lượng và bán lại như sản phẩm mới.
Không nhắm đến các bộ phận có tuổi thọ giới hạn, AOG chủ yếu tập trung vào các chi tiết nhỏ lẻ không có số seri như bu lông, vòng đệm, phớt hay bộ giảm chấn. Đây là nhóm linh kiện dễ hợp thức hóa giấy tờ, khó truy xuất nguồn gốc nhưng vẫn đủ khả năng gây hỏng hóc nghiêm trọng nếu không đạt chuẩn kỹ thuật.
Yrala có nền tảng nghề nghiệp khá đặc biệt. Trước khi dấn thân vào lĩnh vực hàng không, ông từng là DJ techno với nghệ danh “Santa Militia”, hoạt động tại Venezuela, Ý và Tây Ban Nha.
Sau đó, ông làm quản lý tài khoản tại AJW từ năm 2010, mở rộng mạng lưới khách hàng tại Mỹ Latin, rồi chuyển sang GA Telesis ở Florida trước khi tự thành lập AOG. Sự nhanh nhạy, quan hệ rộng và chiến lược táo bạo giúp ông dễ dàng thâm nhập thị trường phụ tùng hàng không, lĩnh vực có giá trị hàng tỷ bảng mỗi năm.
Dấu hiệu đầu tiên của vụ gian lận xuất hiện vào tháng 6/2023 tại xưởng bảo trì của TAP Air Portugal, nơi kỹ sư phát hiện bộ giảm chấn “mới” nhưng có dấu hiệu mài mòn. Khi chuyển thông tin sang Safran, đơn vị cùng GE sản xuất động cơ CFM, các kỹ sư lập tức khẳng định giấy chứng nhận đi kèm là giả mạo.
Điều tra mở rộng cho thấy hơn 90 chứng chỉ an toàn bị làm giả, chữ ký nhân viên Safran bị nhái, số tham chiếu và mã đơn hàng bị thay đổi, thậm chí có người đứng tên trong hồ sơ… không tồn tại. Một ảnh đại diện của “kỹ sư” tên Michael Smith còn được phát hiện lấy từ kho ảnh thương mại.
Sau cảnh báo từ Bồ Đào Nha, cơ quan hàng không châu Âu yêu cầu các hãng kiểm tra toàn bộ linh kiện không rõ nguồn gốc. Chỉ hai tháng sau, hàng loạt hãng lớn như TUI, Virgin Australia, Ryanair và nhiều hãng Mỹ phát hiện linh kiện từ AOG trong đội bay.
Delta xác nhận một số động cơ cần đại tu, hai máy bay của Virgin Australia phải nằm đất, buộc nhiều hãng phải cắt giảm chuyến và hoãn bay. Dù chưa có tai nạn nào xảy ra, giới chuyên môn cảnh báo chỉ “một bu lông sai kích cỡ cũng có thể gây thảm họa”.
Vụ việc làm nổi bật lỗ hổng kéo dài nhiều thập kỷ trong chuỗi cung ứng phụ tùng hàng không. Trong khi nhà sản xuất và hãng vận hành được giám sát nghiêm ngặt, hệ thống phân phối với hàng nghìn nhà môi giới nhỏ lại chịu ít ràng buộc hơn.
Đây là khu vực mà những kẻ gian có thể lợi dụng để đưa hàng giả, hàng nhái vào thị trường. Steve Borrowdale, giám đốc Multiflight, nhận định hệ thống hiện nay “quá rộng và phụ thuộc nhiều vào mối quan hệ cá nhân”, khiến việc ngăn chặn gian lận trở nên khó khăn.
Phụ tùng giả của AOG đã được tìm thấy ở nhiều trung tâm bảo trì tại Đức và Scandinavia, các nhà phân phối tại Florida, một số hãng hàng không ở châu Phi và cả các xưởng sửa chữa tại London. SFO cho rằng mức độ phân tán này phản ánh quy mô “gần như công nghiệp” của hành vi gian lận.
Trên website từng tồn tại của mình, AOG mô tả bản thân là “nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ hàng đầu toàn cầu”, với kho hàng tại Anh, Singapore, Frankfurt và Miami. Tuy nhiên, địa chỉ trụ sở tại London chỉ là văn phòng chia sẻ.
Tài chính của công ty cũng tăng trưởng bất thường, năm 2019, AOG chỉ đạt 22.000 bảng tài sản ròng, nhưng sang năm 2020 đã báo cáo 2,43 triệu bảng tiền mặt và 2,2 triệu bảng lợi nhuận, trùng với giai đoạn bắt đầu bán lượng lớn linh kiện kèm giấy tờ giả.
Các chuyên gia nhắc lại rằng ngành hàng không từng chứng kiến thảm họa do phụ tùng không đạt chuẩn, điển hình như vụ rơi máy bay Partnair 394 năm 1989 khiến 55 người thiệt mạng. Dù tiêu chuẩn đã được siết chặt hơn nhiều sau đó, hệ thống vẫn bộc lộ điểm yếu: quá tải chứng từ, quản lý lỏng lẻo ở khâu phân phối, phụ thuộc vào uy tín nhà cung cấp và áp lực thiếu phụ tùng sau đại dịch.
SFO khẳng định cuộc điều tra tại Bồ Đào Nha vẫn đang diễn ra và không loại trừ khả năng có thêm cá nhân hay tổ chức liên quan. Vụ việc tiếp tục được coi là lời cảnh báo mạnh mẽ về rủi ro tiềm ẩn trong một ngành công nghiệp vốn đặt an toàn lên hàng đầu.
