Gửi bình luận
Máy bay tiltrotor mới của Trung Quốc do HAIG phát triển đang bước vào giai đoạn thử nghiệm bay, được xem là bước tiến chiến lược nhằm cạnh tranh với V-22 Osprey của Mỹ và AW609 của châu Âu.
Sự xuất hiện của những hình ảnh thử bay mẫu tiltrotor mới do Trung Quốc phát triển đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới quan sát quốc tế.
Được cho là sản phẩm của Tập đoàn Công nghiệp Máy bay Cáp Nhĩ Tân (HAIG), một đơn vị trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC), mẫu trực thăng cánh quạt xoay này đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực đa dạng hóa năng lực hàng không của Bắc Kinh.
Trong bối cảnh công nghệ tiltrotor vốn được xem là độc quyền của Mỹ với dòng V-22 Osprey và đang được Italy phát triển qua AW609, sự xuất hiện của phiên bản Trung Quốc cho thấy một bước chuyển mang tính chiến lược.
Các bức ảnh lan truyền trên mạng Trung Quốc cho thấy máy bay đã tiến hành thử nghiệm trong chế độ trực thăng, với cánh quạt dựng thẳng đứng.
Cấu hình của mẫu tiltrotor này cho thấy thiết kế khá tương đồng với Osprey khi vẫn giữ nguyên động cơ ở cụm cánh, chỉ xoay phần hộp số và cánh quạt. Đặc điểm này giúp đơn giản hóa cơ cấu truyền động, đồng thời tăng độ tin cậy khi một động cơ có thể dẫn động cả hai rotor nếu bên còn lại gặp sự cố.
Máy bay tiltrotor, hay máy bay cánh nghiêng, là loại máy bay kết hợp ưu điểm của trực thăng và máy bay cánh quạt cố định, nhờ có các động cơ cánh quạt có thể xoay theo phương dọc như trực thăng để cất/hạ cánh hoặc phương ngang như máy bay để bay nhanh.
Khát vọng công nghệ và năng lực sản xuất
Theo các nhà phân tích, sự kiện này không đơn thuần là một bước tiến kỹ thuật. Nó phản ánh rõ khát vọng của Trung Quốc trong việc thu hẹp khoảng cách công nghệ với Mỹ và phương Tây. Tập đoàn Công nghiệp Máy bay Cáp Nhĩ Tân vốn đã có kinh nghiệm hợp tác quốc tế khi từng tham gia chương trình AC352 cùng Airbus Helicopters.
Nay với tiltrotor, Trung Quốc dường như muốn chứng minh năng lực tự chủ trong một lĩnh vực vốn đòi hỏi trình độ công nghệ cực kỳ cao, kết hợp cả yếu tố hàng không cố định và trực thăng.
Một chi tiết đáng chú ý là mẫu tiltrotor của Trung Quốc được cho là sử dụng động cơ AES100 do Tập đoàn Động cơ Hàng không Trung Quốc (AECC) phát triển.
Đây là động cơ tuốc bin trục 1.350 mã lực, được thiết kế cho các máy bay trực thăng hạng trung từ 3 đến 6 tấn. Việc sử dụng động cơ trong nước cho thấy nỗ lực giảm phụ thuộc vào nguồn cung công nghệ phương Tây, đồng thời thể hiện bước tiến trong chế tạo vật liệu tiên tiến như cánh turbine đơn tinh thể – vốn là công nghệ cao cấp.
So sánh ba thế hệ tiltrotor
Để thấy rõ vị trí của Trung Quốc trong bức tranh toàn cầu, cần đặt mẫu tiltrotor mới này bên cạnh hai đối thủ nổi bật là V-22 Osprey của Mỹ và AW609 của Italy.
V-22 Osprey được biên chế từ đầu thập niên 2000, V-22 là máy bay quân sự thuần túy với tốc độ hành trình khoảng 500 km/h, tầm bay trên 1.600 km và khả năng chở tới 9 tấn hàng hóa hoặc hơn 20 binh sĩ. Ưu thế lớn nhất của Osprey là khả năng triển khai lực lượng nhanh chóng trong các chiến dịch viễn chinh, đặc biệt tại Trung Đông và Thái Bình Dương.
AW609 là mẫu tiltrotor dân sự đầu tiên trên thế giới, phát triển bởi Leonardo (Italy). AW609 có tốc độ hành trình khoảng 510 km/h, tầm bay hơn 1.300 km, nhưng tải trọng nhỏ hơn, chủ yếu phục vụ vận tải hành khách cao cấp, y tế khẩn cấp hoặc các dịch vụ dân sự đặc biệt.
Tiltrotor Trung Quốc có thể đạt tốc độ khoảng 450 - 500 km/h, tầm bay 1.000 - 1.200 km, tải trọng từ 5 - 7 tấn. Nếu đúng như dự đoán, đây sẽ là bước khởi đầu đáng kể, đủ để Trung Quốc thử nghiệm và tiến tới một phiên bản quân sự hóa trong tương lai.
Các chuyên gia của Tập đoàn RAND nhận định, nếu Bắc Kinh thành công với tiltrotor, lực lượng vũ trang Trung Quốc sẽ có thêm công cụ quan trọng trong chiến lược “chống tiếp cận/chống xâm nhập” (A2/AD).
Tiltrotor cho phép triển khai binh sĩ và khí tài đến các đảo xa hoặc khu vực hẻo lánh mà không cần đường băng dài, đồng thời vẫn duy trì tốc độ gần ngang bằng máy bay cánh cố định. Điều này có thể đặc biệt hữu dụng tại Biển Đông, nơi Bắc Kinh duy trì nhiều cơ sở hậu cần và sân bay dã chiến.
Trong khi đó, theo Aviation Week, việc Trung Quốc tiến hành thử nghiệm tiltrotor vào thời điểm này cũng phản ánh tính toán dài hạn nhằm bắt kịp Mỹ trong lĩnh vực “máy bay đa môi trường”. Osprey của Mỹ đã chứng minh giá trị chiến thuật trong nhiều chiến dịch, từ Iraq, Afghanistan đến hỗ trợ nhân đạo.
Việc có trong tay một phiên bản nội địa dù chưa thể so sánh về độ tin cậy vẫn giúp Trung Quốc nâng cao năng lực tác chiến và giảm phụ thuộc vào trực thăng vận tải truyền thống như Z-8 hay Z-20.
Giới phân tích an ninh hàng không quốc tế nhìn nhận, công nghệ tiltrotor tuy mang lại lợi thế vượt trội nhưng cũng đi kèm thách thức lớn. Osprey từng gặp không ít tai nạn trong giai đoạn phát triển và cả sau khi biên chế, khiến nó bị xem là “khó thuần phục”.
Điều này đặt ra câu hỏi liệu Trung Quốc có đủ kinh nghiệm để khắc phục những vấn đề về an toàn và độ ổn định vốn phức tạp hơn nhiều so với trực thăng truyền thống?
Một chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Hàng không Quân sự Pháp được trích dẫn trên truyền thông châu Âu nhấn mạnh: “Nếu không giải quyết được thách thức an toàn, tiltrotor Trung Quốc khó có thể bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt. Tuy nhiên, chỉ riêng việc họ đạt được thử bay đã cho thấy một bước tiến kỹ thuật đáng kể”.
Cho đến nay, Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc chưa xác nhận liệu mẫu tiltrotor mới có được đưa vào sản xuất hàng loạt hay chỉ đóng vai trò là nền tảng thử nghiệm công nghệ. Nhưng với việc trưng bày mô hình tại các triển lãm hàng không 2022 và 2023, rõ ràng Trung Quốc muốn gửi đi thông điệp về tiềm lực sáng tạo.
Nhiều nhà quan sát kỳ vọng Bắc Kinh sẽ công bố phiên bản quân sự hóa trong những năm tới, đặc biệt trong bối cảnh kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến II, khi Trung Quốc có thể trình diễn mẫu tiltrotor tại lễ duyệt binh quốc gia. Điều này không chỉ mang ý nghĩa phô diễn sức mạnh quân sự mà còn khẳng định vị thế công nghệ của Trung Quốc trên trường quốc tế.
Sự xuất hiện của tiltrotor Trung Quốc đã mở ra một chương mới trong bức tranh công nghệ hàng không toàn cầu. Tuy chưa thể so sánh trực tiếp với V-22 Osprey về năng lực quân sự hay AW609 về tính thương mại hóa, mẫu máy bay này vẫn mang tính biểu tượng, cho thấy Trung Quốc đã tiến xa hơn trong tham vọng làm chủ công nghệ lưỡng dụng.
Như giới phân tích của Aviation Week nhận định, câu hỏi lớn không phải là “liệu Trung Quốc có thể chế tạo tiltrotor” bởi hình ảnh thử bay đã trả lời mà là “họ sẽ sử dụng công nghệ này như thế nào trong chiến lược dài hạn”.
Và chính điều này sẽ quyết định tiltrotor Trung Quốc chỉ dừng lại ở một thử nghiệm công nghệ, hay trở thành một công cụ định hình lại cán cân sức mạnh trên bầu trời châu Á - Thái Bình Dương.
