Gửi bình luận
Vụ trực thăng rơi giữa khu du lịch nổi tiếng ở Tô Châu phơi bày lỗ hổng pháp lý và nguy cơ mất an toàn trong làn sóng du lịch bay vùng trời thấp tại Trung Quốc.
Với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế vùng trời thấp, nhiều điểm du lịch trên khắp Trung Quốc đã đẩy mạnh khai thác các chương trình tham quan bằng máy bay tầm thấp – từ trực thăng ngắm cảnh đến bay thể thao trải nghiệm.
Loại hình này nhanh chóng thu hút đông đảo du khách nhờ tính mới mẻ, chi phí hợp lý và tính linh hoạt trong dịch vụ.Tuy nhiên, đằng sau vẻ hào nhoáng ấy là những lo ngại ngày càng lớn về tiêu chuẩn an toàn, năng lực vận hành và lỗ hổng giám sát pháp lý.
Một trong những hồi chuông cảnh báo rõ ràng nhất chính là vụ trực thăng rơi tại Tô Châu khiến một người thiệt mạng và nhiều người bị thương – hé lộ hàng loạt bất cập trong hoạt động bay thương mại vùng trời thấp.
Tai nạn chết người giữa khu du lịch đông khách
Chiều 2/5, tại khu thắng cảnh Ao Sitin Phồn Hoa ở Tô Châu, một trực thăng du lịch loại R44 đã bất ngờ rơi từ độ cao khoảng 10 m trong lúc hạ cánh, khiến một du khách dưới mặt đất thiệt mạng và bốn người khác trên máy bay bị thương. Đáng chú ý, máy bay không rơi trúng bãi đáp mà lệch hơn 50 m, đè lên một khu chụp ảnh đông người.
Theo nhân chứng, chiếc trực thăng chỉ thực hiện chuyến bay kéo dài khoảng 3 phút, với tần suất cất - hạ cánh liên tục suốt từ sáng đến chiều trong kỳ nghỉ lễ 1/5. Dữ liệu từ người vận hành cho thấy mỗi lượt bay có giá 288 tệ (khoảng 1 triệu đồng), mỗi ngày có hàng trăm lượt khách trải nghiệm.
Sự cố xảy ra ngay trong bối cảnh kinh tế vùng trời thấp được xem là điểm sáng phát triển du lịch tại Trung Quốc. Tuy nhiên, chính tốc độ phát triển nhanh, thiếu kiểm soát đã khiến những dịch vụ bay “rẻ tiền” trở thành mối nguy tiềm tàng cho du khách – như chính vụ tai nạn là một minh chứng đau lòng.
Truy tìm danh tính đơn vị vận hành, phóng viên phát hiện chiếc trực thăng mang dòng chữ “Thành Nghĩa Thông Hàng”, thuộc Công ty TNHH Hàng không Tổng hợp Tô Châu Thành Nghĩa.
Dù được đánh giá hạng A trong danh sách doanh nghiệp hàng không chung năm 2024 của Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC), công ty này lại đi kèm biểu tượng “ngôi sao đen” – dấu hiệu cho thấy đã từng có tai nạn chết người trước thời điểm công bố.
Doanh nghiệp chỉ mới thành lập từ tháng 2/2023, vốn đăng ký vỏn vẹn 1 triệu tệ, có hai nhân viên nhưng lại đăng ký ngành nghề trải rộng từ vận hành máy bay tư nhân, bảo trì tàu bay, đến dịch vụ hàng không tổng hợp.
Khi đến địa chỉ đăng ký tại thôn Đông Cảng, TP Trương Gia Cảng, phóng viên không thể tìm thấy văn phòng hay bất kỳ cơ sở kỹ thuật nào. Người dân địa phương xác nhận từng thấy trực thăng hạ cánh trên cánh đồng hoặc sân cỏ gần ủy ban thôn. Tại khu vực đó, duy nhất một bảng hiệu ghi “Căn cứ du lịch nông nghiệp bay tự do” – trùng địa chỉ đăng ký, nhưng không hề đề cập đến tên công ty.
Theo quy định của CAAC, mọi hoạt động bay thương mại đều bắt buộc phải có ba căn cứ: căn cứ điều hành chính, căn cứ bay và căn cứ bảo trì. Trong trường hợp của Thành Nghĩa Thông Hàng, cả ba đều không tồn tại một cách thực chất, mà chỉ có mặt “trên giấy”.
Thực tế điều tra cho thấy, tình trạng bay trái phép đang diễn ra khá phổ biến. Nhiều công ty vận hành máy bay du lịch lợi dụng các kỳ nghỉ để liên kết với điểm đến, đưa ra tour bay giá rẻ nhưng không có giấy phép rõ ràng. Hình thức lách luật phổ biến nhất là núp bóng “huấn luyện bay”, “trình diễn” hoặc “bay thể thao”.
Một số đơn vị chỉ có giấy phép huấn luyện cá nhân hoặc phun thuốc nông nghiệp, nhưng lại triển khai bán vé cho hành khách. Theo tiết lộ từ một phi công, không ít đồng nghiệp của anh chỉ có bằng thể thao – vốn được cấp sau khi bay khoảng 30 giờ và thi một bài hạ - cất cánh cơ bản.
Dù chưa đủ 65 giờ bay theo quy định, nhiều người vẫn nhận nhiệm vụ chở khách, thậm chí “bay kiếm tiền nếu quen với sếp”.
Không khó để tìm thấy những tour bay 99 tệ (~346.000 VNĐ) quảng cáo rầm rộ trên mạng, nhưng không hề nêu rõ đơn vị vận hành, mã hiệu máy bay, điều kiện bảo hiểm hay tiêu chuẩn an toàn. Khi tra cứu mã hiệu trên website của CAAC, nhiều chiếc không truy xuất được thông tin.
Cục Hàng không Trung Quốc yêu cầu phi công thương mại phải có tối thiểu 500 giờ bay và bằng lái chuyên dụng, đặc biệt khi tham gia bay đêm, bay xa hoặc bay trong khu đông dân cư. Tuy nhiên, trong thực tế, tiêu chuẩn này đang bị phá vỡ bởi nhu cầu lợi nhuận từ thị trường du lịch.
Từ tháng 7/2025, Trung Quốc đã ban hành quy định cấm trực thăng một động cơ bay trong khu dân cư đông đúc. Thế nhưng, tại nhiều địa phương, dòng R44 (loại một động cơ) vẫn tiếp tục hoạt động. Lý do: loại máy bay này chỉ có giá khoảng 4 triệu tệ (~14 tỷ VNĐ), trong khi trực thăng hai động cơ đạt chuẩn an toàn có giá từ 40 triệu tệ (~ 140 tỷ VNĐ) trở lên – gấp 10 lần chi phí.
Sự chênh lệch quá lớn khiến các doanh nghiệp nhỏ khó lòng tuân thủ, dẫn đến hiện tượng “giả compliance”: dừng hoạt động để kiểm tra, rồi tái xuất hiện dưới hình thức khác.
Theo giáo sư Trương Thục Quang – Đại học Hàng không Vũ trụ Bắc Kinh, ngoài việc kiểm tra giấy phép, cần áp dụng hệ thống giám sát bay theo thời gian thực bằng UAV hoặc công nghệ định vị. “Chỉ có giám sát liên tục mới phát hiện được hành trình bất thường, vi phạm vùng cấm, hoặc không đủ điều kiện an toàn,” ông nhấn mạnh.
Ông Đới Bân – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Du lịch Trung Quốc cũng cho rằng minh bạch là chìa khóa: “Mọi doanh nghiệp cung cấp dịch vụ bay nên công khai năng lực vận hành, hồ sơ bảo hiểm, phi công, tiêu chuẩn kỹ thuật. Khách hàng có quyền được biết rủi ro.”
Tháng 11/2024, CAAC đã đưa ra dự thảo “Quy định tạm thời về quản lý bay du lịch” – yêu cầu minh bạch toàn diện khi bán vé. Tuy nhiên đến nay, văn bản vẫn chưa chính thức có hiệu lực.
Tháng 3/2025, Trung ương và Quốc vụ viện tiếp tục ra Kế hoạch hành động đặc biệt thúc đẩy tiêu dùng, yêu cầu hoàn thiện khung quản lý vùng trời thấp. “Thị trường càng phát triển thì càng phải quản lý trước,” ông Đới Bân nhấn mạnh.
Hai năm liên tiếp được đưa vào Báo cáo công tác của Chính phủ, kinh tế vùng trời thấp đang từng bước khẳng định vai trò chiến lược trong định hướng phát triển mới của Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu để tình trạng vận hành tự phát, thiếu kiểm soát và chuẩn hóa tiếp diễn, không chỉ tiềm năng của ngành bị bào mòn, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn cho người dân.
Hy vọng rằng, với việc hoàn thiện khung pháp lý, siết chặt giám sát thực tế và tăng cường công khai minh bạch trong hoạt động bay, nền kinh tế vùng thấp sẽ có thể "cất cánh đúng quy chuẩn, hạ cánh trong an toàn".
