Phát triển đô thị Long Thành theo mô hình thành phố song sinh
Cùng với dự án hạ tầng lớn nhất lịch sử ngành hàng không Việt Nam, Long Thành còn được định hình trở thành một đô thị sân bay quy mô lớn, phát triển theo mô hình “thành phố song sinh”, kết nối chặt chẽ với TP.HCM để tạo thành vùng cạnh tranh toàn cầu.
Ngày 29/12, Phó Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Võ Tấn Đức đã chủ trì buổi làm việc với Sở Xây dựng và các địa phương liên quan nhằm rà soát tiến độ lập Đồ án Quy hoạch chung đô thị Long Thành đến năm 2045.
Định hướng đô thị sân bay với 5 phân khu
Cuộc họp là bước kiểm tra quan trọng đối với tầm nhìn dài hạn của Đồng Nai trong bối cảnh sân bay Long Thành đang bước vào giai đoạn hoàn thiện, chuẩn bị khai thác thương mại từ nửa đầu năm 2026.
Trước đó, sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chung đô thị Long Thành đến năm 2045 vào tháng 2/2024, tỉnh Đồng Nai đã tổ chức thi tuyển quốc tế ý tưởng quy hoạch đô thị sân bay Long Thành và vùng phụ cận.
Cuộc thi thu hút nhiều đơn vị tư vấn quốc tế với các chuyên gia hàng đầu, mang đến những ý tưởng mang tính đột phá, đặt Long Thành trong dòng chảy phát triển của các mô hình aerotropolis tiên tiến trên thế giới.
Trên cơ sở các ý tưởng đó, Đồng Nai đang hoàn tất đồ án quy hoạch phát triển Long Thành theo mô hình thành phố song sinh, một cấu trúc đô thị có sự phân vai rõ ràng, bổ trợ lẫn nhau giữa Long Thành và TP.HCM, hướng tới hình thành một đại đô thị – đại cảng hàng không có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế.
Điểm cốt lõi trong đồ án quy hoạch là việc xác lập sân bay Long Thành làm “hạt nhân phát triển”, từ đó tổ chức lại toàn bộ không gian đô thị xung quanh theo mô hình đô thị sân bay (Aerotropolis).
Trên quy mô hơn 43.000 ha, Long Thành được định hướng phát triển với 5 phân khu chức năng, tạo nên một hệ sinh thái đô thị – kinh tế – logistics hoàn chỉnh.
Trong đó, vùng trung tâm sân bay được xác định là “trái tim” của toàn đô thị, nơi vận hành những dòng chảy khổng lồ về hành khách, hàng hóa, tài chính và dịch vụ. Đây không chỉ là khu vực khai thác hàng không đơn thuần, mà còn là điểm hội tụ của các hoạt động thương mại, logistics và kết nối đa phương thức.
Bao quanh trung tâm sân bay là vùng lõi đô thị (Core Urban), nơi dự kiến hình thành các cao ốc tài chính, ngân hàng, trung tâm hội nghị, khách sạn 5 sao và không gian làm việc cho giới chuyên gia, doanh nhân toàn cầu. Khu vực này được kỳ vọng trở thành “downtown mới” của Long Thành, đóng vai trò trung tâm dịch vụ cao cấp gắn với sân bay.
Tiếp đến là vành đai công nghiệp công nghệ cao, nơi Đồng Nai đặt mục tiêu thu hút các ngành kinh tế mới nổi như bán dẫn, công nghệ xanh, dược phẩm và sản xuất thông minh. Đây là bước đi chiến lược nhằm tránh mô hình công nghiệp truyền thống, đồng thời tận dụng lợi thế kết nối quốc tế của sân bay Long Thành để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Bên cạnh đó, quy hoạch còn dành không gian cho khu logistics đa phương thức – nơi kết nối hàng không, đường bộ, đường sắt và đường thủy – tạo nền tảng cho Long Thành trở thành trung tâm logistics hàng không của khu vực phía Nam.
Cuối cùng là vùng du lịch, nghỉ dưỡng sinh thái, khai thác lợi thế cảnh quan sông Đồng Nai, các hồ tự nhiên như Cầu Mới, Đá Vàng, góp phần cân bằng phát triển kinh tế với yếu tố môi trường và chất lượng sống.
Song song với phân khu chức năng, mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) cũng được nghiên cứu, nhằm khai thác hiệu quả mạng lưới cao tốc, đường sắt, metro kết nối Long Thành với TP.HCM và toàn vùng Đông Nam Bộ. Mục tiêu là hình thành một đô thị sân bay hiện đại, xanh, thông minh và có khả năng vận hành bền vững trong dài hạn.
Theo định hướng quy hoạch, sau năm 2030, đô thị sân bay Long Thành sẽ phấn đấu đạt tiêu chí đô thị loại II. Đến năm 2045, dân số khu vực này có thể vượt mốc 1,5 triệu người – con số cho thấy quy mô và sức hút rất lớn của đô thị sân bay trong tương lai.
Chọn nhà đầu tư tốt nhất cho đô thị sân bay
Nếu quy hoạch là “khung xương”, thì việc lựa chọn nhà đầu tư chính là yếu tố quyết định “chất lượng sống” và đẳng cấp của đô thị sân bay Long Thành. Đây cũng là vấn đề được lãnh đạo tỉnh Đồng Nai đặc biệt nhấn mạnh trong quá trình triển khai đồ án.
Tại buổi làm việc, Phó Bí thư Tỉnh ủy Võ Tấn Đức khẳng định, Quy hoạch chung đô thị Long Thành đến năm 2045 là đồ án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với Đồng Nai mà còn với cả vùng Đông Nam Bộ và quốc gia. Do đó, tiến độ lập, thẩm định và phê duyệt phải được đẩy nhanh để sớm tạo hành lang pháp lý cho việc thu hút đầu tư các dự án lớn.
Lãnh đạo tỉnh yêu cầu Sở Xây dựng sớm thành lập tổ công tác riêng nhằm tập trung nguồn lực, tháo gỡ vướng mắc, rút ngắn các khâu thủ tục.
Đồng thời, các địa phương trong khu vực quy hoạch cần chủ động rà soát các dự án đang triển khai, đặc biệt là các dự án quy mô nhỏ, chậm tiến độ, để có phương án xử lý phù hợp, tránh tình trạng phát triển manh mún, thiếu đồng bộ, “căn bệnh” thường gặp của các đô thị phát triển nóng quanh sân bay.
Quan điểm “quy hoạch tốt nhất – chọn nhà đầu tư tốt nhất – tiến độ nhanh nhất” cũng được Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Vũ Hồng Văn nhấn mạnh trong các buổi khảo sát thực địa.
Trong bối cảnh sân bay Long Thành chuẩn bị đưa vào khai thác thương mại từ nửa đầu năm 2026, sức hấp dẫn của khu vực này đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước là rất lớn. Tuy nhiên, nếu thiếu chọn lọc, Long Thành có nguy cơ rơi vào vòng xoáy đầu cơ đất đai, phát triển thiếu chiều sâu.
Theo TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn, không phải nơi nào cũng có đủ điều kiện để phát triển đô thị sân bay.
Ở Việt Nam, chỉ có bốn khu vực có tiềm năng rõ nét là Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Đà Nẵng và Long Thành, trong đó Long Thành là trường hợp hiếm hoi có thể phát triển một aerotropolis với quy hoạch tích hợp ngay từ giai đoạn đầu.
Ông cho rằng, đô thị sân bay Long Thành phải được thiết kế như một điểm đến trung tâm, nơi từ đó có thể kết nối thuận lợi lên núi, xuống biển và ra thế giới.
Muốn vậy, sân bay Long Thành phải là trung tâm kết nối đa phương tiện, có metro nối với các đô thị vệ tinh, có nhà ga đường sắt cao tốc trong khu vực sân bay, cùng hệ thống xe buýt đường dài tỏa đi khắp vùng.
Quan trọng hơn, quy hoạch sân bay và quy hoạch đô thị phải được tích hợp thành một chỉnh thể thống nhất. Chỉ khi đó, Long Thành mới có thể trở thành một đô thị sân bay đúng nghĩa, nơi sân bay không chỉ là điểm đến, mà là động lực phát triển kinh tế, không gian sống và vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị hàng không toàn cầu.