'Giải phẫu' siêu sân bay Long Thành trước giờ G

Sau chuyến bay kỹ thuật thực nghiệm ngày 15/12, sân bay Long Thành chuẩn bị đón 3 chuyến bay chính thức đầu tiên vào ngày 19/12, sự kiện đánh dấu tiến độ quan trọng trước khi đi vào hoạt động vào năm 2026.

Thời điểm này, hàng loạt hạng mục kỹ thuật cốt lõi của sân bay, từ đường băng, hệ thống đèn và dẫn đường, tháp điều hành đến các yêu cầu an toàn, an ninh... cơ bản đã hoàn tất và sẵn sàng kiểm chứng trong điều kiện khai thác thực tế.

"Xương sống" của Long Thành

Hạng mục được xem là "xương sống" của sân bay Long Thành trong giai đoạn một là đường băng số 1 trị giá hơn 7.000 tỷ đồng, dài 4.000 m và rộng khoảng 45 m.

Chiều dài này cho phép sân bay tiếp nhận các loại máy bay thân rộng như Boeing 787, Airbus A350 hay các dòng máy bay vận tải cỡ lớn, kể cả trong điều kiện cất hạ cánh với tải trọng cao và đường bay dài.

Đường băng dài không chỉ giúp máy bay “dễ bay” hơn, mà còn tăng biên độ an toàn trong các tình huống bất lợi như thời tiết xấu, nhiệt độ cao hoặc trục trặc kỹ thuật khi cất cánh.

Với Long Thành, việc thiết kế ngay từ đầu một đường băng 4.000 m cho thấy định hướng trở thành trung tâm logistics và kết nối hàng không lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á, cạnh tranh mạnh mẽ với các sân bay trong khu vực.

Ẩn dưới bề mặt của đường băng là một kết cấu bê tông phức tạp. Không giống đường cao tốc, nơi tải trọng được phân bố đều qua nhiều bánh xe, đường băng sân bay phải chịu tải tập trung cực lớn từ bánh máy bay, đặc biệt trong giai đoạn tiếp đất và phanh gấp. Vì vậy, kết cấu mặt đường băng Long Thành được thiết kế nhiều lớp bê tông, với tổng độ dày gần 80 cm.

Bê tông đảm bảo độ phẳng tối đa và độ sụt bằng 0 để chịu được áp lực lớn từ trọng lượng bánh máy bay. Nhờ đó, đường băng sân bay Long Thành có khả năng chịu tải cao, phù hợp với mọi khí hậu và điều kiện khai thác.

Năng lực của một sân bay không chỉ được quyết định bởi số lượng và chiều dài đường băng, mà còn bởi hệ thống đường lăn và sân đỗ. Với Long Thành, đường băng số 1 được bố trị hế thống đường lăn song song, với đường lăn nối và đường lăn thoát nhanh phục vụ di chuyển từ đường băng ra khu sân đỗ.

Những tuyến đường lăn này giúp máy bay rời khỏi đường băng ngay sau khi hạ cánh, giảm thời gian chiếm dụng bề mặt đường băng và nâng cao năng lực khai thác trong giờ cao điểm.

Các đường lăn thoát nhanh giúp máy bay chuyển hướng sang sân đỗ chỉ trong vài chục giây, thay vì phải lăn hết chiều dài đường băng. Điều này đặc biệt quan trọng khi sân bay khai thác mật độ cao, bởi mỗi phút chiếm dụng đường băng đều ảnh hưởng đến chuỗi chuyến bay tiếp theo.

Sân đỗ máy bay tại Long Thành cũng được quy hoạch theo mô hình sân bay trung chuyển quốc tế, với không gian đủ lớn để bố trí nhiều vị trí đỗ cho máy bay thân rộng. Đây là điểm khác biệt căn bản so với Tân Sơn Nhất, nơi quỹ đất hạn chế khiến việc mở rộng sân đỗ gặp nhiều khó khăn.

“Đôi mắt” của sân bay

Một trong những hạng mục kỹ thuật quan trọng nhất, nhưng ít được chú ý, là hệ thống đèn hiệu đường băng và đèn tiếp cận. Tại Long Thành, toàn bộ hệ thống đèn hiệu được lắp đặt dọc theo đường băng dài 4 km, cùng hệ thống đèn tiếp cận kéo dài gần 1,8 km ở hai đầu.

Đèn hiệu sử dụng công nghệ LED, cho độ sáng cao, tuổi thọ dài và khả năng hoạt động ổn định trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Ban đêm hoặc trong điều kiện sương mù, mưa lớn, hệ thống đèn chính là “đôi mắt” giúp phi công xác định chính xác vị trí và hướng tiếp cận đường băng.

Bên cạnh đèn hiệu là hệ thống dẫn đường ILS/DME, cho phép máy bay tiếp cận và hạ cánh chính xác trong điều kiện tầm nhìn hạn chế. Với chuẩn tiếp cận chính xác cấp cao, phi công có thể dựa vào tín hiệu từ mặt đất để xác định trục đường băng, góc hạ cánh và khoảng cách còn lại, thay vì chỉ quan sát bằng mắt thường.

So với Tân Sơn Nhất, nơi hoạt động bay vẫn chịu ảnh hưởng lớn từ thời tiết xấu, việc Long Thành được trang bị hệ thống ILS hiện đại ngay từ đầu được kỳ vọng sẽ giúp giảm tỷ lệ chậm, hủy chuyến trong mùa mưa hoặc sương mù.

Tháp điều hành và kiểm soát vùng trời

Nếu đường băng là “xương sống” của sân bay, thì tháp điều hành là “bộ não” điều phối toàn bộ hoạt động bay. Tại Long Thành, tháp kiểm soát không lưu được thiết kế với hệ thống thiết bị hiện đại, tích hợp vào mạng quản lý vùng trời quốc gia.

Các hệ thống giám sát như radar sơ cấp, radar thứ cấp và ADS-B cho phép kiểm soát viên theo dõi chính xác vị trí, độ cao và tốc độ của máy bay trong và ngoài vùng tiếp cận sân bay. Dữ liệu này được truyền liên tục, giúp kiểm soát viên đưa ra chỉ thị kịp thời trong các tình huống bất thường.

Một điểm nhấn kỹ thuật khác là hệ thống dự phòng nhiều lớp. Từ nguồn điện, mạng truyền dữ liệu đến thiết bị hiển thị, tất cả đều có phương án dự phòng độc lập.

Trước khi đưa vào khai thác, các hệ thống này phải trải qua quá trình bay hiệu chuẩn và vận hành thử, nhằm đảm bảo tín hiệu dẫn đường, radar và liên lạc đạt độ chính xác theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO).

Khi sân bay Long Thành tiến gần thời điểm đưa vào khai thác giai đoạn một, các hạng mục kỹ thuật như đường băng, hệ thống đèn hiệu, dẫn đường và thiết bị giám sát bay bước vào giai đoạn kiểm chứng trong điều kiện vận hành thực tế. Đây là những yếu tố quyết định khả năng khai thác an toàn, ổn định của sân bay, đồng thời tạo nền tảng cho việc mở rộng công suất trong các giai đoạn tiếp theo.

Hoa Vũ