‘Shahed’ bản Mỹ: UAV cảm tử giá rẻ, ‘bầy đàn’ quyết định chiến trường
Mỹ đang thử nghiệm bản sao UAV cảm tử Shahed-136 do chính nước này sản xuất, thứ vũ khí chiến lược trở thành yếu tố quyết định trên chiến trường tương lai.
Lầu Năm Góc ngày càng thể hiện rõ tham vọng với LUCAS – dòng UAV cảm tử giá rẻ mà họ kỳ vọng sẽ được sử dụng rộng rãi trong toàn quân.
Thủy quân Lục chiến Mỹ hiện đang thử nghiệm hệ thống Low-Cost Uncrewed Combat Attack System (LUCAS) như một dòng UAV tấn công tầm xa dạng “một đi không trở lại”.
Mẫu UAV này được phát triển dựa trên thiết kế sao chép ngược từ mẫu Shahed-136 của Iran – loại vũ khí đã thay đổi bộ mặt chiến trường kể từ khi xuất hiện trong xung đột Nga–Ukraine. Trước đó, Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) đã triển khai LUCAS tại Trung Đông.
Theo Lục quân Mỹ, Thủy quân Lục chiến đang bảo trợ một chương trình thử nghiệm LUCAS tại Bãi thử Yuma (YPG). Động thái này diễn ra trong bối cảnh lực lượng Thủy quân Lục chiến muốn mở rộng năng lực UAV tấn công giá rẻ, còn Lầu Năm Góc thúc đẩy việc sử dụng UAV quy mô lớn sau những gì diễn ra tại Ukraine.
UAV giá rẻ, tấn công mục tiêu động
Đại tá Nicholas Law, Giám đốc bộ phận nghiên cứu – thử nghiệm thuộc Văn phòng Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, cho biết Lầu Năm Góc muốn tái hiện mô hình sản xuất đại trà như Liberty Ship trong Thế chiến II.
“Không phải chỉ một nhà sản xuất. LUCAS được thiết kế để nhiều công ty cùng sản xuất với số lượng khổng lồ”, ông Law nhấn mạnh.
Khái niệm này cũng trùng khớp với lời kêu gọi trước đó của các chuyên gia quân sự Mỹ về việc đẩy mạnh sản xuất bản sao Shahed-136 để nhanh chóng có một kho UAV giá rẻ nhưng hiệu quả cao.
Theo đại tá Law, UAV LUCAS trong tương lai sẽ có khả năng tấn công mục tiêu động, như phương tiện di chuyển, nhờ mức độ tự chủ nhất định.
“Khi kết hợp đầu dò và khả năng nhận dạng mục tiêu tự động, LUCAS có thể đối chiếu mục tiêu thật và tự tìm đến chúng”, ông nói, nhưng không tiết lộ thêm chi tiết.
Với việc được trang bị liên kết dữ liệu vệ tinh (satellite datalink), LUCAS có thể tự tìm kiếm mục tiêu ở khoảng cách xa mà vẫn duy trì vai trò phê duyệt cuối cùng của con người – điều phù hợp với các chuẩn mực kiểm soát tác chiến hiện nay của Mỹ.
Phiên bản LUCAS gắn camera xoay đa trục ở mũi có thể đảm nhận nhiệm vụ trinh sát – tình báo – giám sát (ISR). Với giá ước tính chỉ khoảng 35.000 USD/chiếc, LUCAS trở thành nền tảng trinh sát rẻ, có thể tấn công tự sát mà không lo tổn thất lớn.
Những mẫu LUCAS từng được nhìn thấy cũng đạt khả năng tác chiến theo bầy đàn (swarming), phối hợp nhiều UAV cùng lúc để gây nhiễu phòng không đối phương hoặc chia mục tiêu khi tấn công.
Điểm duy nhất đại tá Law tiết lộ về quá trình thử nghiệm tại Yuma là UAV chưa mang đầu đạn thật.
“Đầu đạn sẽ được phát triển sau, cũng theo hướng giá rẻ, sản xuất hàng loạt. Hiện chúng tôi đang thử với tải trọng mô phỏng”, ông cho biết.
CENTCOM từ chối xác nhận việc các UAV đang triển khai tại Trung Đông có mang đầu đạn thật hay không, dù trước đó từng khẳng định chúng đang được dùng làm UAV tấn công cảm tử. Một khả năng là chúng đang sử dụng đầu đạn tạm thời hoặc chỉ đơn giản lao trực tiếp vào mục tiêu, đủ để phá hủy các hệ thống nhạy cảm như radar.
LUCAS được phát triển ban đầu bởi công ty SpektreWorks (Arizona) để mô phỏng mối đe dọa Shahed-136 cho quân đội Mỹ. Với chiều dài khoảng 3 mét, sải cánh 2,4 mét, nó nhanh chóng được chuyển đổi thành vũ khí thực thụ.
Ngoài SpektreWorks, Griffon Aerospace cũng đưa ra một biến thể giống Shahed mang tên MQM-172 Arrowhead. Theo người phát ngôn Dan Beck, Griffon đã cung cấp các khung thân UAV cho Lầu Năm Góc để sử dụng cả dưới dạng mục tiêu mô phỏng lẫn vũ khí tấn công.
Beck cho biết Kraken Kinetics chịu trách nhiệm phát triển tải trọng cho các biến thể này.
Theo Beck, Arrowhead được xem là phiên bản LUCAS tầm xa, mang tải trọng tối đa 45 kg và có tầm bay lên đến 1.500 hải lý – tương đương Shahed-136 do Iran sản xuất và Nga cải tiến để dùng tại Ukraine.
Trong khi đó, các mẫu LUCAS Mỹ đang triển khai tại Trung Đông nhỏ hơn, thời gian bay kém hơn và tải trọng chỉ bằng một nửa.
Griffon cho biết họ “bay thử Arrowhead thường xuyên”, phóng bằng hệ thống khí nén hoặc xe tải. Họ đang thử nghiệm phương án phóng hỗ trợ bằng tên lửa (RATO), nhưng chưa triển khai thực tế.
Cuộc chạy đua UAV cảm tử kiểu Shahed lan rộng toàn cầu
Mặc dù thiết kế UAV delta-wing cảm tử đã xuất hiện từ nhiều thập kỷ trước, ngày càng nhiều quốc gia, cả đồng minh lẫn đối thủ của Mỹ, bắt đầu phát triển mẫu vũ khí tương tự.
Trung Quốc đang xây dựng nhiều biến thể mới, trong khi Nga được cho là đang giúp Triều Tiên thiết lập dây chuyền sản xuất Shahed hoặc các bản sao.
Trong bối cảnh đó, Iran đã chế giễu việc Mỹ sao chép Shahed-136. Chuẩn tướng Abolfazl Shekarchi tuyên bố:
“Không gì khiến chúng tôi tự hào hơn việc các cường quốc công nghệ phải quỳ gối trước UAV Iran và sao chép nó”.
Tuy nhiên, thực tế là cấu hình khí động học của Shahed không phải do Iran phát minh; nó có nguồn gốc từ thiết kế phương Tây từ nhiều thập kỷ trước và Israel là nước đi tiên phong trong việc sử dụng đạn tấn công cảm tử tầm xa dạng này.
Việc LUCAS được triển khai đột ngột tại Trung Đông và hiện được Thủy quân Lục chiến đưa vào đánh giá cho thấy loại UAV giá rẻ này đang tiến rất gần đến việc trở thành vũ khí tiêu chuẩn của quân đội Mỹ.
Nếu Lầu Năm Góc quyết định sản xuất đại trà đúng như kế hoạch, LUCAS hoàn toàn có thể trở thành vũ khí chủ lực trên quy mô lớn tại châu Âu và Thái Bình Dương – nơi Mỹ đang chuẩn bị cho các kịch bản xung đột cường độ cao.
Sự xuất hiện của “Shahed Made in USA” báo hiệu một kỷ nguyên mới của tác chiến bằng UAV cảm tử giá rẻ, nơi số lượng và khả năng sản xuất hàng loạt trở thành yếu tố quyết định trên chiến trường tương lai.
