Nguồn nhân lực là tài sản lớn nhất của ngành hàng không

Hội nghị quốc tế có sự tham gia của hàng trăm nhà khoa học, chuyên gia công nghệ, quản lý hàng không trong nước và quốc tế đến từ nhiều quốc gia, như Đức, Thổ Nhĩ Kỳ, Singapore, Canada, Úc, Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản và Đài Loan. Có hơn 120 bài báo khoa học được trình bày tại 40 phiên tiểu ban trong hai ngày diễn ra sự kiện.

Năm thách thức lớn của hàng không toàn cầu

Phát biểu tại Diễn đàn AFCS 2025 với chủ đề “Beyond the Horizon: Challenges and Opportunities Redefining Civil Aviation Worldwide”, ông Hồ Minh Tấn, Phó Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, cho rằng ngành hàng không thế giới thời kỳ hậu COVID-19 vừa phục hồi, vừa bước vào cuộc chuyển đổi sâu rộng cả về công nghệ, mô hình vận hành và phát triển bền vững.

Theo ông Tấn, hàng không không chỉ là một ngành vận tải đơn thuần mà là “mạch máu” của nền kinh tế toàn cầu, kết nối các quốc gia, thị trường và con người. Sau đại dịch, hàng không đã phục hồi mạnh mẽ với lưu lượng hành khách tăng nhanh trở lại, vận tải hàng hóa thậm chí còn tăng trưởng vượt mức trước COVID-19.

Song song với sự mở rộng của các hãng hàng không mới và các sân bay mới, ngành cũng đang đứng trước một bước ngoặt lớn về công nghệ và tư duy quản trị.

Từ góc nhìn của một nhà quản lý ngành, ông Hồ Minh Tấn chỉ ra năm thách thức mang tính toàn cầu đang tái định hình ngành hàng không ở quy mô chưa từng có.

Thứ nhất là bài toán an toàn trong không phận ngày càng phức tạp. Lưu lượng bay thương mại tăng nhanh, cùng với sự bùng nổ của các chuyến bay chở hàng, trực thăng, thiết bị bay không người lái và xu hướng hàng không đô thị trong tương lai, đang tạo áp lực lớn lên hệ thống quản lý không lưu và phân cách không phận.

Thứ hai là nguy cơ an ninh mạng. Trong bối cảnh ngành hàng không phụ thuộc sâu vào các hệ thống số, nguy cơ tấn công mạng không còn là giả định mà là mối đe dọa thực tế.

Theo ông Hồ Minh Tấn, “an toàn số cũng chính là an toàn hàng không”. Tin tặc có thể làm gián đoạn chuyến bay, gây mất an toàn khai thác hoặc làm rò rỉ dữ liệu hành khách, những hậu quả không chỉ về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến niềm tin đối với toàn bộ hệ thống.

Thứ ba là sức ép từ biến đổi khí hậu và môi trường. Hàng không đang chịu áp lực lớn từ cộng đồng quốc tế trong việc giảm khí thải carbon, tiếng ồn và mức tiêu thụ nhiên liệu.

Câu hỏi lớn được đặt ra là, làm thế nào để ngành tiếp tục tăng trưởng mà không gây tổn hại đến hành tinh? Theo ông Hồ Minh Tấn, đây không chỉ là thách thức kỹ thuật mà còn là bài toán chính sách và trách nhiệm xã hội.

Thứ tư là thiếu hụt nguồn nhân lực toàn cầu khi ngành hàng không đang đối mặt tình trạng thiếu nghiêm trọng phi công, kỹ sư, kiểm soát viên không lưu, thanh tra an toàn và chuyên gia an ninh mạng.

Cuối cùng, sự bất định kinh tế và địa chính trị buộc ngành hàng không phải trở nên linh hoạt, nhanh nhạy và có sức chống chịu cao hơn bao giờ hết.

Cơ hội song hành cùng khủng hoảng

Mặc dù vậy, bên cạnh các thách thức, những cơ hội lớn cũng đang mở ra cho ngành hàng không toàn cầu. Nổi bật trong số đó là chuyển đổi số.

Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, tự động hóa, sân bay thông minh và hệ thống điều hành bay thông minh đang tạo ra bước nhảy vọt về hiệu quả khai thác, an toàn và trải nghiệm hành khách.

“Ít chuyến bay bị chậm, tiêu hao nhiên liệu thấp hơn, an toàn cao hơn và dịch vụ tốt hơn, đó là những lợi ích rất rõ ràng của hàng không thông minh”, ông Tấn nhận định.

Song song với đó là xu hướng hàng không xanh. Nhiên liệu hàng không bền vững (SAF), máy bay điện cho đường bay ngắn, máy bay hydro cho tương lai, cùng với vật liệu siêu nhẹ đang dần thay đổi diện mạo công nghệ của ngành.

Theo Phó Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, phát triển bền vững đang trở thành động lực đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, thay vì chỉ là khẩu hiệu môi trường.

Một xu hướng quan trọng khác là tăng trưởng khu vực, đặc biệt ở châu Á, châu Phi và Trung Đông. Ông Hồ Minh Tấn dẫn Việt Nam như một ví dụ tiêu biểu với sự phát triển mạnh về du lịch, thương mại và đầu tư hạ tầng sân bay.

Ông cho rằng tăng trưởng khu vực mở ra cơ hội hợp tác sâu rộng, từ đào tạo nguồn nhân lực, chia sẻ công nghệ đến liên kết khai thác.

Con người: Trụ cột lớn nhất của tương lai hàng không

Theo lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam, máy bay có thể mua được, công nghệ có thể lắp đặt, nhưng nguồn nhân lực mới là tài sản chiến lược lớn nhất của ngành hàng không.

Hàng không hiện đại không chỉ cần kỹ năng kỹ thuật mà đòi hỏi tư duy hệ thống. Người làm hàng không hôm nay là những “nhà quản lý hệ thống”, cần năng lực làm việc nhóm, lãnh đạo, ra quyết định, giao tiếp và đặc biệt là hiểu biết số.

Bên cạnh chuyên môn, yếu tố sức khỏe tinh thần và hiệu suất làm việc là những vấn đề cần đặc biệt quan tâm đối với nhân sự của ngành hàng không.

Đây là môi trường “zero-error”, áp lực cao, thời gian làm việc dài. Vì vậy, quản trị mệt mỏi, cân bằng cuộc sống, công việc và xây dựng văn hóa an toàn phải được coi là trụ cột của quản lý nhân sự.

Trong khi đó, học tập suốt đời không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc đối với nhân sự ngành hàng không. Trong bối cảnh công nghệ, quy định và hệ thống vận hành thay đổi liên tục, đào tạo hàng không phải linh hoạt, kết hợp trực tuyến, trí tuệ nhân tạo, mô phỏng và các phương thức học tập hiện đại.

Theo ông Hồ Minh Tấn, hàng không là ngành toàn cầu, và an toàn chỉ có thể được bảo đảm thông qua hợp tác quốc tế.

Đồng quan điểm, PGS.TS SzeKee Koh – Singapore Institute of Technology cho rằng, Singapore củng cố vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực hàng không ở khu vực nhờ vào các chương trình giáo dục chiến lược và quan hệ đối tác chặt chẽ giữa chính phủ, ngành công nghiệp hàng không và các cơ sở giáo dục đào tạo.

Hệ sinh thái giáo dục này tập trung vào việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời hỗ trợ các giải pháp thiết thực để duy trì ngành hàng không an toàn, bền vững.

Nhiều năm qua, các sinh viên tốt nghiệp đến từ Chương trình Quản lý Hàng không của Singapore được cung cấp và đào tạo sử dụng các ứng dụng toàn diện trong nhiều lĩnh vực quan trọng, bao gồm quản lý hàng không, vận hành sân bay, an toàn hàng không, tính bền vững, kinh tế, và công nghệ chuyển đổi số.

"Quan trọng hơn, chúng tôi tạo điều kiện cho sinh viên được làm việc trực tiếp với ngành hàng không, trải nghiệm những vấn đề thực tế trong lĩnh vực của họ", ông SzeKee Koh chia sẻ.

Nam Bình