Đề xuất khai thác Gia Bình - Nội Bài theo mô hình sân bay kép, điều hành bay thống nhất

Vừa qua tại Quốc hội, các đại biểu thảo luận về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình (tỉnh Bắc Ninh).

Nhiều đại biểu đồng tình với chủ trương đầu tư, song cũng đặt ra hàng loạt vấn đề liên quan đến quy hoạch, giải phóng mặt bằng, sinh kế người dân và tính khả thi của mô hình khai thác.

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) cho rằng dù được mở rộng, Cảng hàng không quốc tế Nội Bài vẫn khó tránh nguy cơ quá tải trong những năm tới.

Việc lựa chọn Bắc Ninh, địa phương liền kề Thủ đô để xây dựng sân bay mới là phù hợp với định hướng phát triển mạng lưới cảng hàng không quốc gia và mở ra không gian phát triển mới cho vùng Thủ đô, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp chế biến, logistics và công nghiệp phụ trợ hàng không.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm sự thống nhất với quy hoạch địa phương sau khi Bắc Ninh hợp nhất với Bắc Giang trước đây, nhất là trong bối cảnh dự án sử dụng diện tích đất lớn, trong đó có nhiều đất lúa hai vụ.

Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất cần được tính toán kỹ nhằm hạn chế tác động đến an ninh lương thực và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Quan tâm đến yếu tố xã hội của dự án, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) bày tỏ lo ngại về sinh kế lâu dài của khoảng 7.100 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó có 5.800 hộ phải tái định cư.

Đại biểu đề nghị cần có đánh giá tác động tới đời sống người dân tương tự như đánh giá tác động môi trường; việc tái định cư phải gắn với tái lập cuộc sống, bảo đảm không gian sống phù hợp, phát triển việc làm và điều kiện mưu sinh bền vững cho người dân.

Mô hình “sân bay kép” - bước đi chiến lược

Giải trình, làm rõ các ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, Cảng hàng không quốc tế Nội Bài hiện đã quá tải công suất, trong khi việc mở rộng gặp nhiều khó khăn, đặc biệt do yêu cầu giải phóng mặt bằng lớn để xây dựng đường cất, hạ cánh độc lập.

Trong bối cảnh đó, việc quy hoạch và đầu tư Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được xác định là quyết sách chiến lược, mang tính đột phá trong tái cấu trúc mạng lưới hàng không vùng Thủ đô theo mô hình “chùm cảng kép”, qua đó chia tải cho Nội Bài và nâng cao năng lực khai thác tổng thể.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, nhiều quốc gia trên thế giới đã vận hành hiệu quả mô hình khai thác đồng thời nhiều cảng hàng không trong cùng một vùng trời. Đối với cụm Cảng hàng không quốc tế Nội Bài - Gia Bình, hoạt động điều hành bay sẽ không vận hành độc lập mà được tổ chức điều hành chung.

Theo đó, cơ quan quản lý bay sẽ thiết lập một vùng trời thống nhất, phân khu tiếp cận và thiết kế đường bay riêng cho từng cảng bằng phương thức dẫn đường vệ tinh và radar mặt đất. Cách tổ chức này nhằm bảo đảm khoảng cách an toàn giữa các luồng bay, hạn chế giao cắt, tránh xung đột và tối ưu hóa năng lực khai thác.

Về công tác giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng cho biết dự án sân bay Gia Bình dự kiến thu hồi khoảng 900 ha đất lúa, đến nay đã giải phóng được khoảng 100 ha. Không chỉ hỗ trợ chỗ ở, chính quyền địa phương còn quan tâm đến việc làm và sinh kế cho người dân thuộc diện di dời, trên cơ sở các quy định pháp luật hiện hành.

Đối với các di tích lịch sử - văn hóa, tỉnh Bắc Ninh đã quy hoạch hai khu để phục vụ di dời theo đúng Luật Di sản văn hóa. Tinh thần là giữ gìn tối đa hình thái kiến trúc, đồng thời tôn tạo, phục hồi khi di chuyển đến vị trí mới, đáp ứng yêu cầu bảo tồn và nguyện vọng của người dân.

Bộ trưởng cũng cho biết, bên cạnh chi phí bồi thường, dự án còn bố trí kinh phí hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống tại khu tái định cư; việc triển khai cụ thể do chính quyền địa phương thực hiện theo quy định.

Theo quy hoạch, Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được xây dựng tại các xã Gia Bình, Lương Tài, Nhân Thắng, Lâm Thao (tỉnh Bắc Ninh), đạt tiêu chuẩn cấp 4F của Tổ chức Hàng không Dân dụng quốc tế (ICAO). Sân bay có công suất khoảng 30 triệu hành khách và 1,6 triệu tấn hàng hóa mỗi năm vào năm 2030; đến năm 2050 nâng lên 50 triệu hành khách và 2,5 triệu tấn hàng hóa.

Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 196.370 tỷ đồng, thực hiện theo hai giai đoạn, sử dụng vốn của nhà đầu tư. Một số đại biểu đề nghị làm rõ phần vốn ngân sách nhà nước tham gia hoàn trả hạ tầng kỹ thuật, như nghĩa trang, tái định cư, giáo dục, thủy lợi và giao thông, nhằm bảo đảm tính khả thi và minh bạch về nguồn vốn.

Kết luận nội dung giải trình, Bộ trưởng Trần Hồng Minh khẳng định, việc đầu tư sân bay Gia Bình không chỉ góp phần giải quyết bài toán quá tải của Nội Bài, mà còn tạo thêm động lực phát triển kinh tế, dự kiến tạo việc làm cho khoảng 10.000 lao động địa phương và thúc đẩy nhiều ngành nghề liên quan. Dự án được kỳ vọng trở thành hạt nhân quan trọng trong tái cấu trúc hạ tầng hàng không vùng Thủ đô theo hướng hiện đại, an toàn và hiệu quả.

Phương Thảo